خبرگزاری مهر، گروه استانها- بهرام قربانپور: اگرچه در سال‌های اخیر از «پسماند» به عنوان بحران و چالش بزرگ یاد می‌شود اما ایجاد چنین غده سرطانی در محیط زیست گیلان، ریشه در بی مدیریتی، ناکارآمدی و فقدان تصمیم درست و کارشناسانه در دهه‌های گذشته دارد که کوه ۱۱۰ متری «پسماند سراوان» را خلق کرد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، حل مسئله پسماند سراوان روی میز دولت قرار گرفت و «اسدالله عباسی» استاندار گیلان مسئول پیگیری و حل این بحران از سوی رئیس جمهور، مأمور شد تا این مسئله را سامان دهد.
اهمیت ساماندهی پسماند سراوان آقای استاندار را بر آن داشت تا ستاد ساماندهی زباله را در محل دفنگاه سراوان تشکیل دهد و دستور داد تا اطلاع ثانوی از ورود زباله به محل پسماند سراوان ممانعت شود و کار بهسازی لندفیل سراوان پس از کش و قوس‌های پارلمان شهری رشت، شکل رسمی به خود گرفت و بر همین اساس زباله استان به جای سراوان، به لاکان رفت تا به کود آلی تبدیل شود و در همین میان خبرهای ضد و نقیضی از انتقال زباله به جنوب گیلان هم مطرح شد، که با واکنش‌های فراوانی همراه بود.
در این گزارش تلاش شده تا یکی از روش‌های نوین حل مسئله پسماند مورد واکاوی قرار گیرد، روشی که اگر مورد حمایت مسئولان قرار گیرد می‌تواند حداقل بخشی از مشکلات این حوزه را سامان دهد. سراغ «حسین کشاورز» جوان نخبه اهل بندر کیاشهر آستانه اشرفیه رفتیم که با استفاده از پسماند، «گرانول» تولید می‌کند.
این جوان گیلانی در شهرک صنعتی سیاهکل فرصتی فراهم کرده تا ضمن ایجاد اشتغال، از ابر چالش «پسماند» برای گیلان «فرصت» بسازد، شرکت بازیافت محور حلقه سبز کوبار بر اساس نامگذاری سال تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین با ایدئولوژی ایران سبز و با استفاده از نیروهای متخصص در سال ۱۴۰۱ در استان گیلان شروع به کار کرد تا با جبران قسمت کوچکی از معضلات زباله در گیلان کمکی هرچند کوچکی به بازیافت زباله این استان و کشورمان انجام داده باشد.
در ادامه، این گفتگو را با هم می‌خوانیم.
*در خصوص پروژه تان توضیح دهید؟
برخلاف برداشت رفتاری ما در خصوص زباله، در دنیا از آن به عنوان «طلای کثیف» یاد می‌کنند اما در فرهنگ ما به عنوان چیز دور ریختنی و بلا استفاده جا افتاده و کمتر قدر این دُر گرانبها را می‌دانیم.
این شرکت در راستای بهره گیری از زباله به عنوان کالای با ارزش و سودمند، برای تولید گرانول، مدرن ترین تجهیزات و تکنولوژی روز دنیا را به کار گرفته است. برای قسمت اصلی بازیافت و پلاستیک در استان گیلان مرحله اول تفکیک ضایعات و خرد کردن در استان بوده اما قسمت تولید گرانول و تفکیک آن و شستشو یا نبوده و یا اگر هم هست به دلیل هزینه تجهیزات و نیروی کار متخصص بسیار اندک است چرا که تولید پلیمر نیاز به نیروی متخصص دارد بنابراین می‌توان گفت این کار کاملاً تخصصی است.
*این پروژه چقدر می‌تواند مشکلات پسماند گیلان را حل کند؟
حل مشکلات پسماند گیلان نیازمند اطلاعات فنی است، اگرچه زباله به عنوان معضل شناخته شده اما بازار کار سودمندی دارد و بسیاری از کشورها وارد کننده زباله هستند تا از آن پلیمر تولید کنند و مجدد وارد کارخانه کنند.
در ایران در قسمت اول تفکیک انجام می‌شود و به صورت اندک به خارج از استان صادر می‌شود تا مراحل دیگر چون شستشوی گرانول و تفکیک پلیمری انجام شود و مجدد کارخانجات استان این پلیمر را از آنها خریداری می‌کنند یعنی زباله خودمان به صورت اصلاح شده از استان‌های دیگر خریداری می‌کنیم. تلاش این است که بتوانیم چرخه کامل بازیافت را از تفکیک تا انتها در خود استان حفظ کنیم این مهمترین هدف و قسمت داستان است.
حفظ چرخه بازیافت در گیلان منجر به تعادل سازی قیمت گرانول و مواد اولیه برای کارخانجات استان می‌شود و به نفع صنایع و واحدهای تولیدی است. به دلیل توریست پذیر بودن و جریان گردشگری گیلان، حجم قابل توجهی از زباله‌ها در استان، پلاستیکی است و جای کار برای تولید گرانول در استان وجود دارد. در حال حاضر ۲۰۰ الی ۲۵۰ تن در ماه بازیافت می‌کنیم که حدود ۲ الی ۳ هزار تن بازیافت زباله پلاستیکی در سال می‌شود و اگر شرایط فراهم باشد می‌توانیم این رقم را دو برابر افزایش دهیم.
تحقق این امر با گسترش خط تولید، بخش شستشو و همچنین تعریف زمین برای تفکیک زباله امکان پذیر است و این توان در مجموعه ما وجود دارد با بسترسازی فوق، حداقل نیم و یا یک سوم زباله پلاستیکی استان را تحت پوشش بازیافت قرار دهیم.
*سهم این پروژه در اشتغال زایی چقدر است؟
این یک شرکت پتروشیمی کوچک است و کارخانجات به جای خرید مواد از پتروشیمی، مواد بازیافتی را در حد درجه یک خریداری می‌کنند به شرط تولید این مواد به صورت تخصصی و بدون آلودگی.
این مجموعه سهم بسزایی در ایجاد اشتغال دارد چرا که در آینده نیازمند تعداد زیادی نیروی کار در بازیافت هستیم. فرهنگ سازی نیاز به نیروی کار در تفکیک، آموزش، خط تولید، بازاریابی دارد که مهم‌تر از بحث اشتغال زایی حل معضل زباله است که با توجه به هزینه بسیار بالا حفظ چرخه بازیافت در استان برای هر تن زباله پلاستیکی اضافه، به یک کارگر نیازمندیم.
*چالش‌هایی که برای گسترش این پروژه با آن مواجه هستید چه می‌باشد؟
عدم اطلاعات کافی در حوزه بازیافت زباله پلاستیکی و تولید گرانول به دلیل تخصصی بودن، از سوی مسئولان چالش‌های مهم این بخش است. نداشتن اطلاعات کافی در این بخش، میزان دغدغه مندی مسئولان را در حمایت از این پروژه بسیار مهم کم می‌کند و نگاه‌های حمایتی از سمت این پروژه برداشته می‌شود. سخت گیری در ارائه تسهیلات، زمین و امکان سنجی درست برای پیشبرد اهداف پروژه که همه از عدم آگاهی و شناخت کافی نشأت می‌گیرد از مهمترین دغدغه‌های این بخش است.
عدم شناخت کارخانجات و صنایع مصرف کننده گرانول و مواد پلیمری از این واحد تولیدی سبب شده تا مواد اولیه خود را بیرون استان تهیه کنند و جالب اینکه تولیدات این مجموعه به جز در دو الی سه مجموعه درون استانی، مابقی در استان‌های دیگر به فروش می‌رسد و این خود یک دغدغه بزرگ است.
*برای ساماندهی پسماند چه راهکارهای علمی را پیشنهاد می‌دهید؟
برای ساماندهی پسماند همه چیز باید پله پله و طبقه بندی شده پیش برود. مهمترین قسمت آن تفکیک از مبدا بوده و برای آن یک سری برنامه‌های علمی در نظر گرفته شده است که ۵۰ درصد آن تفکیک از مبدا است که حداقل زباله خشک و تر از هم جدا شود. با طراحی نرم افزارها و طراحی تفکیک از مبدا با هزینه کردهای فراوان در تلاش هستیم تا با خرید دستگاه ابر شستشو این موضوع را به حداقل برسانیم که همه نیاز به حمایت جدی دارد.
فرهنگ سازی، برنامه‌های آموزشی در نهادهایی چون مدارس، شهرداری‌ها، اهدای کیسه‌های کاغذی و جداسازی و تفکیک در محل که به دلیل انجام نشدن در استان حداکثر ۵ الی ۱۰ درصد را بازیافت می‌کنیم بخشی از کارها است که در صورت اجرا شدن در هر محلی ۸۰ درصد زباله بازیافت می‌شود.
*پیوست‌های زیست محیطی این پروژه چقدر رعایت شده است؟
فرآیند تولید گرانول به هیچ عنوان شیمیایی نیست بلکه فرآیند فیزیکی است فقط ذوب می‌شود و از نظر زیست محیطی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند در واقع با حفظ چرخه بازیافت زباله و به کمتر شدن پلاستیک در طبیعت کمک می‌کند.
با توجه به اینکه امروزه غربالگری و پاکسازی و تفکیک اولیه مواد در ایران دچار مشکلاتی است و اغلب شناسایی پلیمراسیون پلاستیک‌ها علمی نیست این مجموعه در تمام مراحل بازیافت از تفکیک تا تولید گرانول بوسیله تست‌های مدرن شیمیایی این مهم را انجام می‌دهد و بوسیله تجهیزات به روز خلوص گرانول هدف را به حداکثر ممکن می‌رساند تا هیچ دغدغه‌ای در حوزه زیست محیطی باقی نماند.
از آنجایی که ابر چالش پسماند در گیلان ریشه چند دهه‌ای دارد و نمی‌توان در طول یک الی دو سال آن را سامان بخشی کرد به کارگیری جوانان نخبه و شرکت‌های دانش بنیان و خلاق در این بخش می‌تواند در سرعت بخشی روند ساماندهی پسماند در گیلان کمک کند. انتظار می‌رود مسئولان استان بویژه استاندار که حمایت از جوانان و نخبگان چاشنی همیشگی صحبت‌هایشان در جلسات است، از این مجموعه در راستای سرعت بخشی به حل مشکلات پسماند، حمایت کنند.