خبرگزاری مهر، گروه استانها: صنایع دستی یکی از ظرفیت‌های بسیار خوب میراث فرهنگی به شمار می‌رود که می‌تواند در اقتصاد و گردشگری هر استان تأثیر زیادی داشته باشد. در این زمینه تقریباً هر شهر دارای صنایع دستی مخصوص به خود است که ریشه در فرهنگ، سنت‌ها، آئین‌ها و حتی سبک زندگی کهن مردمان آن دیار دارد.
سیستان و بلوچستان نیز از این حیث مستثنی نبوده و صنایع دستی این خطه پهناور قدمتی به بلندای تاریخ دارد به گونه‌ای که تمدن چندین هزار ساله این صنایع برای هر توریستی که وارد این دیار می‌شود یا قصد سفر به آنجا را دارد مهم است.
از سوی دیگر تنوع صنایع دستی این منطقه از دیگر دلایلی است که همواره مورد توجه توریست‌ها و گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرند که از جمله آن می‌توان به سوزن دوزی، قالی بافی، گلیم بافی، سفالگری، حصیربافی، پرده بافی، چادربافی، نمدمالی، خراطی، سکه دوزی و آینه دوزی، پریواردوزی، توردوزی، خامه دوزی و سیاه دوزی اشاره کرد.
یکی از مهمترین مزیت‌ها و در واقع فاکتوری که در همه هنرها و صنایع دستی سیستان و بلوچستان دیده می‌شود استفاده از متریال‌هایی است که تاریخ، ذوق و طبیعت مردمان این منطقه را نشان می‌دهد، در واقع این سه عنصر، سرچشمه تمام صنایع دستی سیستان و بلوچستان هستند و به آن‌ها روح و طراوت می‌بخشند.
در بین تمامی آثار صنایع دستی یکی از مهمترین موارد هنر رودوزی است که در برگیرنده سکه دوزی، سوزن دوزی، خامه دوزی است، این هنر از زیباترین صنایع دستی و هنرهای زنان بلوچ و حاصل تخیلات و آرزوهای آن‌ها بوده که نسل به نسل از مادران به دختران به ارث رسیده است.
مهمترین ابزار این هنر، سوزن، قلاب و نخ‌های رنگی است که بر روی پارچه‌های ساده، کار می‌شود، این هنر و صنایع دستی بسیار پرکاربرد بوده و از آن در سفره‌های عقد و عروسی، رومیزی، لباس، کوسن، روتختی، جانماز و.. استفاده می‌شود.
یکی از بانوان سوزن دوز در شهر بمپور با اشاره به اینکه سوزن‌دوزی یکی از رودوزی‌های منحصر به فرد خصوصاً در جنوب سیستان و بلوچستان است، بیان کرد: این هنر برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ بوده و بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر دستان زنان است.
اشتغال برای زنان سرپرست خانوار در حوزه صنایع دستی
فاطمه نرماشیری در گفتگو با خبرنگار مهر، مدت زمان فعالیت خود در عرصه صنایع دستی را چهار سال عنوان و گفت: علاقه بنده و از سوی دیگر اشتغال برای زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست و مددجویان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) باعث شد به این عرصه روی بیاورم و هم اینک در حوزه صنایع دستی حصیربافی، سکه دوزی و سوزن دوزی مشغول به کار هستم.
این بانوی کارآفرین با تأکید بر این مطلب که تاکنون بیش از ۱۰۰ کارآموز حرفه حصیربافی، سکه دوزی و سوزن دوزی را فراگرفته‌اند، افزود: پس از کسب دوره‌های آموزشی این صنعتگران با تولید دست ساخته‌های خود اقدام به فروش محصولات در نمایشگاه‌ها و یا بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی کرده و از این طریق امرار معاش می‌کنند.
وی با بیان اینکه میراث فرهنگی در این عرصه حامی صنعتگران است، ادامه داد: خواسته ما حمایت متولیان از صنعتگران است در این زمینه رؤسای ادارات و سازمان‌ها می‌توانند با خرید صنایع دستی و اهدای آن در مسابقات و جلساتی که دارند علاوه بر معرفی صنایع دستی استان به معیشت و اقتصاد خانواده‌های این صنعتگران نیز کمک کنند.
نرماشیری تأکید کرد: برپایی نمایشگاه‌ها دیگر خواسته و انتظاری است که از متولیان امر داریم چرا که یاریگر ما در فروش محصولات است، علاوه بر توریست‌هایی که اقدام به خرید صنایع دستی می‌کنند، تاکنون در نمایشگاه‌های زیادی مانند استان تهران، اصفهان، همدان شرکت کرده‌ایم که استقبال مردم و خرید محصولاتمان انگیزه کار را برایمان دو چندان کرده است.
برندسازی صنایع دستی سیستان و بلوچستان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان پیرامون اینکه صنایع دستی این خطه پهناور از اصیل‌ترین صنایع دستی ایران و جهان به شمار می‌رود، گفت: صنایع دستی این استان بسیار غنی و دارای جاذبه‌های خاصی است که در تمام دنیا طرفدار دارد و در بیشتر مواقع به صورت چمدانی صادر می‌شود.
علیرضا جلالزایی در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: برای صنایع دستی سیستان و بلوچستان در تلاش برای بازاریابی و برندسازی هستیم و خوشبختانه امروزه تجاری‌سازی خوبی در این زمینه صورت گرفته که‌امیدواریم از طریق گمرکات جمهوری اسلامی محقق شود.
وی ادامه داد: به دلیل استقبال زیاد از صنایع دستی این استان، در تلاش برای راه‌اندازی منطقه استراتژیک بین ایران، افغانستان و پاکستان به عنوان بازارچه خرده فروشی هستیم که تأثیرگذاری زیادی خواهد داشت.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار کرد: صنایع دستی این استان قابلیت خوبی دارند و در تلاش هستیم در بخش‌های مختلف روی جهانی شدن این آثار کار کنیم اما این امر نیازمند همکاری‌های بسیاری است.
وی بیان کرد: ۵۱ درصد جمعیت روستانشین سیستان و بلوچستان موید این نکته است که ظرفیت‌های بسیاری در بحث صنایع دستی وجود دارد که نهفته است و باید شکوفا شوند و اداره کل میراث فرهنگی این مهم را پیگیری خواهد کرد تا به سرانجام برسد.
جلالزایی گفت: سه اثر از سیستان و بلوچستان سال ۹۷ مهر اصالت یونسکو دریافت کردند که ۲ اثر مربوط به سوزن دوزی بلوچستان و یک اثر مربوط به خامه دوزی سیستان بوده است.
وی بیان کرد: ظرفیت‌های بسیار زیادی در زمینه صنایع دستی سوزن دوزی، خامه دوزی، سکه دوزی، سفال، سنگ‌های تزئینی و قیمتی و حصیربافی در سیستان و بلوچستان وجود دارد.
شاید نتوان سند دقیقی از تاریخچه هنر سوزن دوزی ارائه کرد اما در خصوص قدمت و معرفی هنر سوزن دوزی زنان این خطه می‌توان به این بسنده کرد که در آثار کشف شده، بر روی سفال‌های مربوط به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد اشکالی هندسی مشابه نقوش دست زنان بلوچ دیده می‌شود و همچنین به اعتقاد برخی پژوهشگران و براساس شواهد موجود نقوش سوزن
دوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ نگاره‌های پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزن دوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر رازآلود اضافه شود.