خبرگزاری مهر، گروه استانها: هر چند، رنگ سیاه است، ولی ساکنانش قلبی به پاکی انسانیت و سپیدی برف دارند، «گُدام» مسکن عشایر بلوچ درگذشته نه‌چندان دور است که هرساله فقط در ایام نوروز در ورودی بعضی شهرها می‌بینیم که هر مسافری را کنجکاو می‌کند تا لحظه‌ای درنگ کرده و در سایه آن دقایقی را به استراحت بپردازد.
گرچه امروز گدام جاذبه‌ای برای گردشگران و مسافران نوروزی است، ولی حکایت‌های فراوان از مردمانی دارد که سال‌های سال در گوشه‌ای از کویر با عزت و کرامت و در آرامش و صلح و صفا در سایهٔ آن روزگار سپری می‌کردند.
گدام نماد مقاومت در برابر مشکلات زندگی، سخاوت و مهمان‌نوازی، تعاون و همکاری، انسانیت و محبت، تلاش و کوشش، با هم بودن و همدلی و بسیاری از خوبی‌هایی است که ضرورت دارد برای نسل جوان این مواریث کهن بازگو شود تا بدانند این تاریخ کهن پیشینه‌ای بس اسرارآمیز دارد.
سیاه‌چادر دست بافته‌ای بسیار ساده با موی بز است که در سقف و دیوارهای چادر عشایر کاربرد دارد، ماده اولیه و مهم موردنیاز برای بافت سیاه‌چادر موی بز است که از رنگ سیاه آن استفاده می‌شود.
علت بافت همیشگی سیاه‌چادرها از موی بز چند ویژگی مهم این مو است که مهم‌ترین آن خاصیت بسیار مطلوب برای مقاومت در برابر رطوبت در مواقع بارندگی است، زیرا آب باران از جداره آن عبور نمی‌کند.
در دسترس بودن و ارزانی، دومین ویژگی این ماده اولیه اصلی و سومین خاصیت، سبک بودن موی بز است، بنابراین سیاه‌چادر نسبت به چادرهای برزنتی مدرن نیز، امکان جمع‌آوری و حمل راحت‌تری دارد.
گدام؛ سرپناهی برای زندگی عشایری
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه در این خصوص با اشاره به اینکه گدام، سرپناهی است که دست‌یافته زنان عشایر است، گفت: در زبان بلوچی سیاه‌چادر به «گدام» معروف است که توسط زنان و دختران عشایر بافته شده و به‌عنوان سرپناه در زندگی‌ها به‌ویژه زندگی عشایری مورداستفاده قرار می‌گرفت.
عبدالله کرد در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: گدام، بر اساس نیاز مردم منطقه به سرپناه مناسب، وفور ماده اولیه ساخت که همان موی بز است، سادگی بافت، قابل‌حمل بودن، به شکل‌های دلخواه درآمدن، وضعیت آب‌وهوایی منطقه از یک ساختار ساده تشکیل شده، اما کاربرد سکونتی آن باعث شده تا از رونق مناسبی در زندگی مردم به‌ویژه زندگی عشایری و پای‌کوهی برخوردار باشد.
این مسئول تصریح کرد: امروزه استقبال برای استفاده از گدام کم شده اما می‌توان با حمایت و هدایت تولید آن را توسعه و احیا کرد و حتی با بازاریابی مناسب نسبت به صادرات آن به سایر استانها و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اقدام کرد تا اشتغال پایدار و مناسبی برای مردم منطقه به وجود آورد.
کرد تأکید کرد: سادگی کار و ابزار موردنیاز باعث شده طرح بافت نیز به‌صورت ساده انجام شود و شکل و نقوش خاصی در بافت گدام بکار برده نشود، اما در بعضی مناطق دیگر امکان به‌کارگیری نقوش مختلف وجود دارد.
حمایت از صنعتگران ضامن رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال
وی در ادامه با بیان اینکه حمایت از تولید گدام منجر به رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه خواهد شد، گفت: رونق اشتغال، جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها و پرداختن به شغل‌های کاذب، کسب درآمد و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه و حفظ این هنر و صنعت دیرینه از مزیت‌های حمایت از تولید گدام است.
این مسئول تأکید کرد: خرید تعدادی گدام (سیاه‌چادر) از مردم منطقه برای استفاده در فضاهای نمایشگاهی، شناسایی صنعتگران این رشته، برنامه‌ریزی برای تشکیل کلاس‌های آموزشی در ماه‌های آینده و پیگیری بیمه صنعتگران گدام‌باف در منطقه از جمله اقدامات حمایتی و حفاظتی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه در این زمینه است.
به گفته وی، ترغیب صنعتگران به تشکیل تعاونی‌های صنایع‌دستی برای خرید تضمینی محصولات هنری صنایع‌دستی به‌ویژه گدام صورت‌گرفته تا امکان توسعه این صنعت را در تمامی مناطق شهری، روستایی و عشایری فراهم سازد، همچنین طرح‌ها و نقش‌های نو و جدید با حفظ اصالت و فرهنگ محلی به‌منظور جلب نظر مشتریان ارائه شده است.
کرد گفت: در دسترس قراردادن مواد اولیه ارزان‌قیمت به تولیدکنندگان، تهیه کتابچه‌ها و بروشورهای تبلیغاتی برای معرفی گدام و نیز اخذ کد اصالت و استاندارد برای محصول از سایر اقدامات برای حفظ این آثار ارزشمند است.
گدام؛ نماد خودکفایی در شرایط سخت زندگی
کریم بخش کردی تمندانی، محقق و پژوهشگر بومی سیستان و بلوچستان نیز در ادامه با تشریح پیشینه گدام، به خبرنگار مهر گفت: باید دانست گدام تنها یک سرپناه سنتی و بومی برای ما نبوده، بلکه نمادی از خودکفایی در شرایط سخت زندگی، تلاش، زندگی باصفا و صمیمیت و کسب روزی حلال و پاک بوده است.