به گزارش خبرنگار مهر، دیابت یک اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است که در آن یا انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می رود.
انسولین، هورمونی است که وظیفه اصلی آن کاهش قند خون است. زیرا، بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، کلیه ها، چشم و سلسله اعصاب می گردد.
به طور کلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع یک، نوع 2، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیم بندی می شود.
دیابت نوع یک ؛
در دیابت نوع یک که بین 10 تا 15 درصد موارد دیابت را تشکیل می دهد، تولید انسولین از پانکراس (لوزاالمعده) به علت از بین رفتن سلولهای سازنده انسولین، متوقف می شود به همین خاطر افراد مبتلا به این نوع دیابت از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تامین می کنند. دیابت نوع یک اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود می آید.
دیابت نوع یک معمولا شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پرادراری، پرنوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می کند.
دیابت نوع 2 ؛
در دیابت نوع 2 که بیشتر در افراد بالای 30 سال و چاق دیده می شود و بین 85 تا 90 درصد موارد ابتلا به این بیماری را شامل می شود، انسولین تولید شده از پانکراس به خوبی عمل نمی کند. در واقع یا پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی کند و یا اینکه انسولین ترشح شده به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصا در افراد چاق، فاقد کارآیی لازم است.
دیابت نوع 2 شروع خیلی آهسته تری دارد و شایع ترین علامت اولیه آن در واقع "بی علامتی" است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع 2 (تقریبا 50 درصد) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می توان آنها را شناسایی کرد با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب ممکن است علائمی مشابه با دیابت نوع یک نیز بروز کند. از دیگر علائم دیابت نوع 2 می توان به عفونت های مکرر مخصوصا در دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخمها و احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پاها اشاره کرد.
تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند و باید هر 3 سال یک بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند. افراد دچار اضافه وزن نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند و انجام آزمایشات مکرر قند خون در آنها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل کوتاه تر (هر یک تا دو سال) انجام شود.
دیابت حاملگی ؛
دیابت حاملگی به نوعی از دیابت گفته می شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولا گذرا است و بعد از دوران حاملگی بهبود می یابد. خانم های مبتلا به دیابت حاملگی بعدا در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2هستند.
علل دیگر ابتلا به دیابت ؛
از علل متفرقه دیابت می توان به جراحی، داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.
بر اساس آمارهای جهانی، در حال حاضر بیش از 246 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند که با توجه به اینکه اقدام مناسبی برای مبارزه با این بیماری "شیرین" صورت نمی گیرد، پیش بینی می شود تعداد مبتلایان به این بیماری به بیش از 380 میلیون نفر برسد و این می تواند هشدار جدی برای تمامی کشورها به خصوص جوامع فقیر و در حال توسعه باشد.
دکتر علی رضا استقامتی، عضو کمیته کشوری دیابت با اشاره به تحقیق صورت گرفته در خصوص شیوع دیابت در ایران، می گوید: چهار و نیم میلیون نفر از جمعیت کشور به دلیل اینکه قند خون ناشتای آنان مختل بوده و بین 100 تا 125 میلی گرم قرار دارد، مستعد ابتلا به دیابت هستند.
در مورد دیابت نوع یک با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روشهای مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است اما در خصوص دیابت نوع 2 تحقیقات به روشنی نشان می دهد که رعایت تغذیه صحیح و کاهش وزن به میزان 5 تا 7 درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلای به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار موثر است.
دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران، از دیابت به عنوان شایع ترین علت نابینایی در کشور نام می برد و می گوید: بیش از 90 درصد بیماران دیابتی از عوارض چشمی، کلیوی و عصبی رنج می برند.
وی، همچنین از قطع عضو نیز به عنوان یکی دیگر از عوارض گریبانگیر بیماران دیابتی یاد می کند و می افزاید: 50 درصد بیماران دیالیزی، مبتلا به دیابت هستند. این وضعیت تقریبا در همه جای دنیا یکسان است و تفاوت چندانی به لحاظ عوارض ناشی از ابتلا به دیابت، در کشور وجود ندارد.
دیابت پنهان ؛
دیابت پنهان به حالتی گفته می شود که در آن قند خون بین حد طبیعی و دیابتی قرار دارد. در مورد قند ناشتا مقادیر بین 125- 100 و در مورد قند خون 2 ساعته در آزمون خوراکی تحمل گلوکز مقادیر بین 199- 140 به عنوان دیابت پنهان در نظر گرفته می شود. دیابت پنهان یکی از مهم ترین عوامل خطرساز ابتلای به دیابت است و اهمیت آن در این است که با تشخیص به موقع و انجام اقدامات لازم به صورت تغییر در روش زندگی می توان به نحو موثری از پیشرفت دیابت پنهان به سمت دیابت آشکار جلوگیری کرد.
کودکان دیابتی ؛
دکتر مسعود نواصرزاده، متخصص غدد و گوارش می گوید: اگرچه دیابت نوع 2، معمولا در سنین میانسالی دیده می شود اما اخیرا در کودکان نیز، این نوع دیابت رو به افزایش است.
وی با اشاره به تشدید خطر ابتلا به دیابت نوع 2 از سن 45 سالگی، می افزاید: افزایش سن، باعث کاهش توده عضلانی، کم تحرکی و افزایش وزن می شود.
به گفته نواصرزاده، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان، ناشی از شیوع چاقی، کاهش فعالیت بدنی و همچنین عادت بد غذایی است.
وی، تصریح می کند: شانس ابتلای افراد با سابقه دیابت در والدین و خواهر و برادر، بیش از افرادی است که سابقه خانوادگی از این بیماری ندارند. زیرا، افزایش این خطر، احتمالا به انتقال بعضی از ژن های عامل بیماری مربوط می شود.
هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روش های جدیدی مثل پیوند سلولهای بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیز به علت ضرورت مصرف داروی ضد درد پیوند به صورت مادام العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها بری اکثریت افراد مناسب نیست. با این وجود رعایت پنج اصل کنترل دیابت، باعث می شود تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند. این پنج اصل عبارتند از: آموزش، کنترل روزانه، تغذیه صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین) در صورتی که هر یک از این پایه ها سست باشد تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
در حالی که در هر 10 ثانیه یک نفر به علت ابتلا به دیابت فوت می کند و 2 نفر به این بیماری مبتلا می شوند. هر سال 7 میلیون نفر نیز به آمار دیابتی ها در جهان افزوده می شود و این در حالی است که 80 درصد افراد مبتلا به دیابت تا سال 2025 در قاره آسیا، متعلق به کشورهایی هستند که وضع اقتصادی متوسط رو به پایین دارند.
در آستانه 23 آبان برابر با 14 نوامبر که به نام روز جهانی دیابت نامگذاری شده است، مجمع عمومی سازمان ملل، دیابت را به عنوان یک بیماری مزمن و ناتوان کننده با هزینه های هنگفت شاخته است که خانواده ها، دولت ها و کل جهان با آن مواجه است