خبرگزاری مهر، گروه استانها: اردبیل از دیرباز به عنوان مهد حسینیت سابقه بسیار طولانی در نشان دادن عشق و ارادت مردمانش نسبت به خاندان رسالت و اهل بیت ایثار و شهادت به خصوص سرور شهیدان جهان، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) دارد که این دلدادگی در ماه محرم و با برگزاری آئین‌های چند هزارساله به اوج خود می‌رسد.
آیین‌هایی که حکایت از هزاران سال سرسپردگی به علمدار کربلا داشته و سینه به سینه به نسل‌ها منتقل می‌شود، آئین‌هایی که مختص اردبیل و مردم این دیار بوده و یا از این منطقه به سایر نقاط منتقل شده است.
یکی از این آئین‌ها، آئین «شام پایلاماق» یا شمع‌گردانی است که طی آن اهالی اردبیل در ۴۱ مسجد، شمع نذری روشن می‌کنند.
در این مراسم عزاداران حسینی بعد از هشت روز عزاداری در مساجد و خیابان‌ها و محلات اردبیل، در روزی که منتسب به علمدار رشید کربلا، حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) است به صورت گروهی و یا انفرادی اقدام به روشن کردن شمع می‌کنند و در سوگ آن علمدار رشید بر سر و سینه می‌زنند.
در قدیم این سنت «شمع گردانی» اغلب با پای پیاده انجام شده و از صبح روز تاسوعا تا نماز مغرب انجام می‌شد اما امروز این شیوه به ندرت دیده می‌شود.
آئینی با قدمت چندین صد سال در تاریخ اردبیل
رضا شیخی یکی از شهروندان اردبیلی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این آئین قدمت صدها ساله در تاریخ اردبیل دارد، اظهار کرد: مردم در این آئین سعی می‌کنند بر رسم دیرپای خود به یاد علمدار کربلا در مسجد هر محله‌ای شمعی به نذر و نیاز خود و برآورده شدن حاجاتشان روشن کنند.
وی با بیان اینکه در این آئین سنتی عزاداران حسینی به صورت دسته جمعی و در قالب دستجات و محلات مختلف، آئین شمع‌گردانی را در نهم محرم در نشان دادن عشق و وفاداری خود به علمدار کربلا انجام می‌دهند، گفت: این مراسم از صبح روز تاسوعا تا اذان مغرب ادامه می‌یابد که بعد از فرا رسیدن غروب نیز، مردم و دسته‌های شمع گذار در کنار طشت مساجد گرد هم آمده و فاتحه می‌خوانند.
شیخی با اشاره به علت نامگذاری و تعیین ۴۱ مسجد برای شمع گردانی بیان کرد: به نظر می‌رسد که در سال‌های گذشته و با آغاز این آئین ماندگار، فقط ۴۱ مسجد در اردبیل بوده و از همین رو تاکنون این رسم همچنان دست نخورده مانده و در بین ۴۱ مسجد به اجرا گذاشته می‌شود.
شهروند اردبیلی خاطرنشان کرد: در این مراسم عاشقان سیدالشهدا (ع) می‌آیند تا ثابت کنند که این عشق هیچ وقت و با هیچ عنصری از بین رفتنی نبوده و گرمای آن بر سرمای ظاهری هوا و شدت باران و برف غلبه کرده و نمی‌تواند از دل‌ها آتش عشق و محبت به سالار شهیدان حضرت سیدالشهدا (ع) و سردار رشید کربلا حضرت ابوالفضل (ع) را بزداید.
پخش و روشن‌کردن ۴۱ شمع به یاد ۴۱ خیمه امام حسین (ع)
جلیل خاکدل، کارشناس دینی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در رابطه با علت نامگذاری و تعیین ۴۱ مسجد برای شمع گردانی افزود: بنا بر روایتی که امام حسین (ع) و یارانش از مکه تا کربلا در ۴۱ منزل اتراق می‌کنند، عزاداران اردبیل نیز در روز تاسوعا مراسم پخش و روشن‌کردن ۴۱ شمع در ۴۱ مسجد شهر را برپا کردند.
وی با بیان اینکه شمع گردانی آئینی مختص اردبیل است و از سال‌های گذشته تاکنون همه ساله با شکوه خاصی برگزار می‌شود، گفت: این آئین طی سال‌های اخیر در استان‌های دیگر کشور به ویژه استان‌های شمال غرب و همجوار اردبیل رواج یافته و مردم این مناطق نیز آئین شمع گردانی را به عنوان آئینی برای عرض ارادت به خاندان سیدالشهدا (ع) برگزار می‌کنند.
آئین شمع گردانی از خصیصه‌های مهم عزاداری در اردبیل
حجت‌الاسلام قاسم جعفرزاده، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل نیز در این رابطه با بیان اینکه آئین شمع گردانی یکی از خصیصه‌های مهم عزاداری در استان اردبیل است، افزود: این مراسم تحت تأثیر هیچ مراسمی قرار نگرفته و سوری و ظاهری نیست.
وی مراسم عزاداری ماه محرم اردبیل را الگوی عزاداری برای کشور عنوان کرد و گفت: اردبیل با برگزاری مراسم باشکوه و مدون عزاداری محلات شش‌گانه و سیزده‌گانه در بازار تاریخی و سطح شهر نشان داد که با تلفیق شور و شعور حسینی همواره در احیای مکتب حسینی ثابت قدم بوده و همواره با تاکید بر ترویج وفاق و همدلی در اشعار و مداحی‌ها زبانزد تمامی استانها است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل با اشاره به برنامه‌های روز تاسوعا ادامه داد: برنامه عزاداری روز تاسوعا ساعت ۱۳:۳۰ روز پنجشنبه ۵ مرداد در محل عالی قاپوی اردبیل در قالب قرائت قرآن، سخنرانی و مداحی توسط مداحان اهل بیت (ع) اجرا می‌شود.
حجت‌الاسلام جعفرزاده با بیان اینکه استان اردبیل در روز عاشورا جلوه ویژه‌ای از سوگواری را به خود می‌بیند، گفت: اجتماع بزرگ حسینیان اردبیل در روز عاشورا ساعت ۱۷ جمعه ۶ مرداد در محل عالی قاپوی اردبیل در قالب قرائت قرآن، سخنرانی و مداحی توسط مداحان و شعرای آئینی با حضور هیئت‌ها، دسته‌های عزاداری و مردم حسینی دارالارشاد اردبیل برگزار می‌شود.
وی بیان کرد: برنامه تعزیه خوانی یا شبیه خوانی که ترسیمی هنرمندانه از صحنه‌های عاشورا است در جای جای استان در این روز توسط عده‌ای از جوانان به نمایش در می‌آید.
عظمت و گستردگی عزای امام حسین (ع) در اردبیل آنقدر زیاد است که تنها با حضور چندین ساله در این شهر قابل درک است و به جرأت می‌توان این شهر را مهد حسینیت قلمداد کرد.
آئین شمع گردانی فرصتی است که هر سال مردم این استان برای اثبات دلدادگی و محبت خود به حضرت سیدالشهدا (ع) به ویژه علمدار کربلا انجام می‌دهند و عشق خود را با شوری معنوی در مساجد مویه می‌کنند.