خبرگزاری مهر، گروه استانها - مطهره میرزایی: محرم برای خیلی از بانوان قزوینی تداعی گر حسینیه آقاسیدجمال و مراسم سنتی و زیبای آن است. به رسم هرساله مردم از مناطق مختلفی برای حضور در این مراسم حاضر می‌شوند، کوچه از چند جهت به حسینیه منتهی می‌شود و از تمام جهات مهمانان مختلفی سوی حسینیه حرکت می‌کنند.
یکی از مسیرهای منتهی به حسینیه را گویی بازاریان گرفته‌اند و از صبح علی الطلوع بساطشان را پهن کرده‌اند اما کالاهایی که در این بازار می رسند اندکی خاص و متفاوت هستند. میوه و لیوان عمده ترین کالاهای این بازار متفاوت را شامل می‌شود.
تعدادی از خانم‌های چادری سیب گلاب می‌خرند و از همان ابتدای کوچه سیب را نذر روضه می‌کنند و برخی از مهمانان که حاجتی دارند یا حاجت خود را از همین حسینیه گرفته‌اند از آقای دست فروش لیوان و استکان چای روضه خریداری می‌کنند.
چند دست موکت اطراف ورودی پهن شده و تعدادی از مهمانان روی موکت‌ها نشسته‌اند صدای زیارت عاشورا تا کوچه‌های اطراف هم می‌آمد، پرچم‌های قامت‌دار تمام ساختمان را پوشانده‌اند، گویی تعدادی از مهمانان کارمندان ادارات و شرکت‌های مختلف هستند و حالا آمدند که روز خود را با اباعبدالله آغاز کنند و پیش از ساعت هشت صبح درست بعد از زیارت عاشورا و مداحی راهی محل کار خود می‌شوند.
وارد حسینیه می‌شویم حسینیه از داخل به دو طبقه منتهی می‌شود که طبقه اول آن پس از سپری شدن چند پله به محوطه بزرگی ختم می‌شود که محیط وسط آن با دیواره‌های کوتاه مشکی پوشیده شده و منبر سخنران و مداح درآن قرار دارد و در آن محوطه آقایان گرد نشسته‌اند و محیط اطراف نیز محوطه بانوان است البته طبقه فوقانی که به صورت بالکن در چهار طرف حسینیه وجود دارد نیز برای حضور بانوان تعریف شده است.
۹ تکیه سنتی در قزوین فعال بوده است
محمد حسن سلیمانی، محقق و پژوهشگر تاریخ قزوین، در گفت‌وگو با خبرنگار می‌گوید: از دوره صفویه به بعد، تکایا و حسینیه‌ها به مراکز اصلی ظهور و بروز آئین‌های عزاداری حسینی به‌ویژه در ایام محرم و صفر در قزوین تبدیل شدند. در سرشماری سال ۱۲۹۸ هجری قمری قزوین در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نام ۹ تکیه از جمله تکیه حاج میرزا فصیح مرحوم، تکیه مرحوم آقا حسن نایب در گذر سنگه کوبه محله سوق‌الاغنام (گوسفند میدان)، تکیه حاج اسماعیل در محله پنبه ریسه، تکیه مرحوم میرزا احمدخان در محله درب ری، تکیه‌های چاووش‌ها و تنورسازان در محله تنورسازان، تکیه‌های طاق بهلول و میرزا قلاق در محله خیابان و بالاخره تکیه‌ای در محله دباغان در سطح شهر ثبت شده است.
وی ادامه می‌دهد: شاهزاده قهرمان میرزا عین‌السلطنه در خاطرات روزانه خود مربوط به ۲۶ ذیحجه ۱۳۰۶ هجری قمری به احداث تکیه جدیدی در قزوین توسط باقرخان سعدالسلطنه حاکم این شهر اشاره دارد و می‌نویسد «عصر به باغ وکیل‌الرعایا رفتیم. ده روز است که سعدالسلطنه یک تکیه می‌سازد. شب و روز بنا و عمله کار می‌کرد. دیروز تمام شد. چادری از طهران آورده، می‌گویند هشت خروار وزن آن است. هفت دیرک دارد. هشتصد تومان تمام کرده و حکم کرده معتبرین قزوین طاق‌نما ببندند.»
این کارشناس اضافه می‌کند: به نوشته محمدعلی گلریز، مؤلف «مینودر»، از تکیه‌هایی که بدان‌ها اشاره شد در سال ۱۳۳۷ خورشیدی فقط تکیه‌های محمدخان بیگ، میرزا غلاغ و طاق بهلول به جای بوده که هیچ‌یک مورداستفاده اصلی قرار نمی‌گرفته‌اند و بقیه تکیه‌ها ویران شده و به ملک خصوصی تبدیل شده بودند.
وی اضافه می‌کند: دکتر پرویز ورجاوند، مؤلف کتاب «سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین» معتقد است تا زمان مشروطیت تکیه‌های مزبور در ماه‌های محرم و صفر و برخی در ماه مبارک رمضان آذین‌بندی می‌شدند و مراسم روضه و تعزیه در آنها برپا می‌شد و دسته‌های عزاداران سینه‌زن، زنجیرزن و قمه‌زن، با علم و کُتل و طبل و شیپور در آنها حضور یافته به عزاداری می‌پرداختند و از سوی برپاکنندگان و خرج‌دهندگان تکیه، پذیرایی می‌شدند. در برخی از این تکیه‌ها چون حسن نایب مراسم تعزیه مفصل برپا می‌گردید و اتاق‌هایی برای نگهداری لباس‌ها و وسایل تعزیه وجود داشت.
سلیمانی یادآور می‌شود: از دوره قاجار با وقف و ایجاد حسینیه‌ها، فضاهای جدیدی برای عزاداری بر مصائب خاندان پیامبر (ص) در واقعه کربلا پدیدار شد. سیدجمال، امینی‌ها، خیابانی، دیوان‌خانه سید جوادی، رضوی و سید ابوتراب ازجمله این حسینیه‌ها به شمار می‌آمدند که همچنان موقعیت گذشته خود را حفظ کرده و عَلَم عزای حسینی را افراشته نگاه داشته‌اند.
قدمت ۲۰۰ ساله حسینیه آسیدجمال
وی می‌گوید: در میان حسینیه‌هایی که از دوره قاجاریه در قزوین وجود داشت و اکنون نیز دایر است، حسینیه آقا سیدجمال یا آن‌گونه که در بیان قزوینیان گفته می‌شود آسید جمال، محبوبیت و معروفیت بیشتری دارد؛ حسینیه دویست ساله‌ای که در دوره افشاریه، محل سکونت و مَدرس آیت‌ا.. سیدجعفر رضوی عاملی، جد اعلای آقا سیدجمال رضوی قزوینی و کانونی برای سوگواری بر مصائب خاندان پیامبر (ص) در واقعه خون‌بار کربلا بود.
این کارشناس می‌گوید: سیدجعفر رضوی عاملی قزوینی از علمای صاحب‌نام جبل عامل لبنان بود که پس‌از سال‌ها هجرت به آن دیار، به دعوت نادرشاه به وطن خود قزوین بازگشت. وی در مجمع بزرگ دشت مغان حضوری چشمگیر داشت و ازجمله علمای برجسته‌ای بود که بر پادشاهی نادرشاه مهر تأیید گذاشت و ازسوی شاه، لقب «صدرالصدور» گرفت.
وی مطرح می‌کند: خانه او در محله دباغان قزوین، به تربیت عالمان دینی و اشاعه فرهنگ اسلامی می‌پرداخت و همه‌ساله مراسم سوگواری سالار شهیدان در آن برگزار می‌شد، در میان مردم به بیت‌الحسین شهرت داشت. این خانه محقر که محیط بسیار کوچکی به مساحت ۴۰ متر مربع داشت، پس‌از ارتحال این عالم ربانی، به حسینیه تبدیل شد و بعدها در دوره آیت‌ا.. سیدجمال‌الدین رضوی قزوینی، محوطه آن گسترش یافت و با برپاکردن خیمه و نصب کتیبه‌هایی مزین به اشعار محتشم کاشانی، رنگ و بوی حسینی دیگری به خود گرفت.
سلیمانی می‌گوید: حضور پرشور و شعور عزاداران در ایام محرم و صفر به‌ویژه دهه اول محرم در این حسینیه آن‌گونه بود که محل حسینیه و خیمه‌هایی که در محرم برپا می‌گردید نیز کفاف جمعیت را نمی‌داد و این‌گونه بود که منبر در میانه حیاط حسینیه قرار گرفت تا حاضران بهتر بتوانند از وعظ و روضه وعاظ و اهل منبر سود جویند.
نذر استکان برای برآورده شدن حاجات
وی پایان صحبت‌هایش بیان می‌کند: نزدیک‌به دو قرن است آنان‌که حاجتی دارند و با عشق به اباعبدا..الحسین علیه‌السلام پای در حسینیه آسیدجمال می‌گذارند، به‌نیت تبرک، چند حبه قند را از این حسینیه با خود می‌برند و در صورت برآورده‌شدن نیاز و حاجت خود، در نوبتی دیگر، چای، شیر، قند یا لوازم پذیرایی همچون استکان و سینی و سماور به حسینیه هدیه می‌دهند، و گاه یک استکان به‌نیت تبرک می‌برند و با عملی‌شدن نذرشان، شش استکان باز می‌گردانند و نیز فراوان هستند حاجت‌مندانی که به‌نیت گشوده‌شدن گره از مشکلات زندگی و دنیایشان، با نذر غذا آن را بین عزاداران حسینیه توزیع می‌کنند.
جمعیت نسبتاً قابل توجهی در حسینه حضور دارند اما وسعت حسینیه همچنان پذیرای مهمانان بیشتر است، خادمین در جای جای حسینیه آماده خدمت به مهمانان اباعبدالله هستند، در کوچه کناری جنب یکی از درب‌های حسینیه تکیه‌ای مشابه تکایای اربعینی یا شاید هم مشابه چای رضوی در حرم ثامن الحجج (ع) برپا شده، خادمین و پیر غلامان سینی‌های بزرگ چای را حاضر می‌کنند و همان شعر معروف «به یاد چایی شیرین کربلایی‌ها غزل حلاوت احلی من العسل دارد بگو چه شد که من اینقدر دوستت دارم بگو محبت ما ریشه در ازل دارد» صدق کلام را می‌رساند.
به گفته خادمین حسینیه، متولی فعلی حسنیه تمایلی به مصاحبه نداشته و همواره در تلاش است تا بدون آنکه از او نامی برده شود همانند سنوات گذشته مراسم عزای حسینی را در حسینیه دایر کند.
کربلایی حسن کهکزینی، یکی از پیرغلامان این حسینیه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین از ساعت هفت صبح با قرائت زیارت عاشورا آغاز می‌شود و تا اذان ظهر ادامه دارد و پس از اقامه نماز مراسم تمام می‌شود.
وی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: برنامه برگزاری مراسم بعد از زیارت عاشورا تا انتهای مراسم مشمول روضه‌خوان و سخنرانی در دفعات متعدد است و هرروزه مهمانان بسیاری در این مراسم حاضر می‌شوند.
مهمانان یکی یکی برای دریافت چای روضه در صف قرار می‌گیرند و برخی استکان چای و قند را برای حاجت و تبریک به منزل می‌برند و دل حاجت را به اجابت حسین (ع) گره می‌زنند.