محسن صیفی کار در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به موضوع عاشورا اظهار کرد: موضوع عاشورا و اهل بیت (ع) از موضوعاتی است که در ایران اسلامی از همان ابتدا ریشه دوانده و این یک نکته قابل تأمل است.
پژوهشگر و نویسنده کتاب کاروان عشق افزود: از همان ابتدای تاریخ اسلام حضور ایرانیان در وقایع تاریخی پر رنگ بوده که گواه این مسئله حضور شخصیتی مانند سلمان فارسی است که پیامبر اکرم (ص) درباره ایشان فرمود: «سلمان از ماست» و این یک نمونه بارز از حب و علاقه ایرانیان به اسلام و خاندان اهل بیت است.
وی با بیان اینکه مسئله اهل بیت در ایران یک مسئله روشن است، گفت: چیزی که امروز می‌بینیم نشان از نفوذ عمیق و شدید از سوی ایرانیان نسبت به اهل بیت است و در سال‌های اخیر که داعشیان که همان یزیدیان زمان ما بودند آمدند تا حرم اهل بیت و حضرت زینب (س) و حرمین کربلا را ویران کنند همان طور که در حرم عسگرین این کار را کردند و این ایرانیان و حاج قاسم‌ها و حاج حسین همدانی‌ها و شهدای مدافع حرم بودند که برای حفظ حرم اهل بیت جانفشانی کردند.
صیفی کار با اشاره به اینکه این نکته در آداب و رسوم ما و فرهنگ و تاریخ ما هم رسوخ دارد، افزود: این نورانیت عجیبی در فرهنگ ما ایجاد کرده که قابل افتخار است.
وی با گریزی به کتاب کاروان عشق گفت: بر این اساس بنده در کنار استاد حمدیه کاری را به عنوان کاروان عشق انجام دادیم که پژوهش مفصلی در خصوص آئین‌های عزاداری در استان همدان است.
وی با اشاره به اینکه کتاب کاروان عشق در ۷۳۶ صفحه به همت بنده و استاد علی اصغر حمدیه از شعرا و پیر غلامان همدان تدوین و جمع‌آوری و چاپ شده گفت: این کتاب در واقع طی دو سال پژوهش به مرحله تحریر درآمد و اولین کتاب تاریخی شفاهی کشور در آئین‌های عزاداری است
وی افزود: در این کتابی ۱۳۶ راوی روایتگری کرده و شامل ۲۵۰ عکس تاریخی در موضوع عزاداری محرم بوده که در سال ۱۴۰۰ با حمایت مالی تبلیغات اسلامی چاپ شد که حدود ۸۰ شاعر و مداح حسینی، محلات هیئت‌ها، نام پیر غلامان، روضه‌های خانگی و تعزیه‌ها و…را در این کتاب آوردیم.
نویسنده کتاب کاروان عشق با اشاره به ما در حال حاضر بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ هیئت در استان همدان داریم، بیان کرد: تاریخچه هیئت و عزاداری از همان واقعه کربلا شروع می‌شود و اولین گریه کننده و روضه خوان کربلا حضرت زینب (س) است و از نظر روایی نیز از زمان حضرت آدم بر امام حسین (ع) گریستند و این قصه تاریخی جنبه روایی و آسمانی و تاریخی دارد.
وی خاطرنشان کرد: خداوند در پیشانی هستی چنین تقدیر کرده که یک انسان ماورایی در این صحنه حضور پیدا کند و مردم از این آبشخور عظیم جان خود را جلا بدهند و دیری نخواهد بود که نام اباعبدالله در گستره هستی رواج پیدا کند همان طور که امروز در آمریکا یوم الحسین داریم و حتی در بین بودایی‌ها و هندوها عاشورا یک تعطیل رسمی است این همان چیزی است که شیطان و فرزندان شیطان از آن می‌ترسند.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه برای سیری تاریخی هیئت‌های مذهبی همدان ما به اواخر دوره قاجار به اسنادی دست پیدا کردیم، گفت: در استان بیش از ۱۵۰ سال است که هیئت‌های مذهبی فعالیت دارند البته باید گفت در شهرستان ملایر طبق نقل قول‌های که تحقیق کردیم هیئت حضرت ابوالفضل سابقه‌ای کهن حدود ۴۰۰ سال پیش بر می‌گردد که نقیب السادات پایه گذار آن بوده و به کهن هیئت از آن نامبرده می‌شود و تعزیه سلطانیه ملایر که حدود ۲۵۰ سال قدمت دارد.
وی با بیان اینکه با ورود تشیع ایران و استان می‌توان گفت که عزاداری‌ها و هیئت‌ها شکل گرفته و تشیع را بدون عزاداری امام حسین (ع) نمی‌توان تصور کرد گفت: وقتی صفویان به ایران آمدند و تشیع را به عنوان دین رسمی اعلام کردند یکی از مهمترین برنامه‌های آنها عزاداری امام حسین (ع) بود و هر کجا در کشور تشیع بوده عزاداری هم بوده است.
صیفی کار با بیان اینکه در استان همدان حدود ۱۸ تا ۱۹ آئین عزاداری اباعبدالله ذکر شده است که ریشه در تاریخ و فرهنگ مردم این ملت و استان دارد، گفت: یکی از این آئین‌ها آئین سقاخانه در ملایر بوده که این آئین از بروجرد به ملایر آمده است.
وی عنوان کرد: سقاخانه و منبر در واقع به این صورت بوده که منازل و تکیه‌هایی که در آن روضه خوانی برگزار می‌شود را سیاه پوش کرده و در و دیوار آن پرچم‌های مزین به نام و تصاویر منسوب به اهل بیت نصب شده که در دهه اول محرم با نور افشانی و نصب چراغ‌ها مزین می‌کردند، اهالی منطقه لباس مشکی می‌پوشند و از این سقاخانه به سقاخانه دیگر می‌روند و با صدای بلند الفاظی را با مضامین لعنت بر قاتلان سید الشهدا به کار می‌برند و بقیه می‌گویند (بیش باد) بیشتر باشد.
وی افزود: آئین تعزیه خوانی نیز یکی از آئین‌های کهن است که در نقاط مختلف این استان مانند سایر نقاط کشور ریشه تاریخی داشته و صدها شاخصه تاریخی و فرهنگی را می‌توان در آن پیدا کرد.
این مدرس دانشگاه ابراز کرد: برخی آئین‌ها نیز ملی است اما با تفاوت‌هایی در استان همدان وجود دارد که می‌توان به آئین بیل زنی با ۳۰۰ سال قدمت اشاره کرد که یک شکل آن نیز مربوط به امامزاده یحیی همدان است.
وی آئین گل مالی را که در واقع درست کردن گل و مالیدن آن گل بر سر و صورت و لباس عزاداران است را یکی دیگر از آئین‌های کهن برشمرد و گفت: آئین علم برداری و علم کشان که هنوز هم در استان همدان پا برجاست را یکی دیگر از اینها برشمرد که در واقع این آئین نمادی از علم داری حضرت عباس و اقتدا به علمدار کربلا است.
مدرس دانشگاه یکی دیگر از آئین‌های کهن را آئین چهل منبر نهاوند برشمرد و افزود: آئین چهل منبر در نهاوند به این صورت است مردم از خانه‌هایی که در آن روضه‌های اباعبدالله برگزار می‌شود منبرها را می‌آوردند در جلوی خانه خود به نیت تبرک قرار می‌دهند که بعد مردمی که نذر دارند شمع به دست چهل نفر با چهل شمع حرکت می‌کنند و از جلوی این منبرها عبور می‌کنند و در کنار هر منبر یک شمع قرار می‌دهند و نذر و نیاز می‌کنند.
مدرس دانشگاه همدان به آئین تشت گذاری اشاره کرد و گفت: این آئین که برگرفته از قصه کربلا و زمانی است که سر مبارک حضرت را در در تشتی مقابل یزید ملعون گذاشته بودند گرفته شده که بیشتر در منطقه درگزین و رزن همدان اجرا می‌شود و یک روایت دیگر آن نیز به آب فرات و تشنگی خاندان امام حسین (ع) و یارانش بر می‌گردد که در این آئین بزرگان و ریش سفیدان در تشتی از جنس برنز، مس و… آب ریخته و در مسجد این آب را بعد از خواندن دعا بر روی آن آب به زعفران، گلاب و تربت کربلا آغشته کرده و عزاداران دست خود را در آن آب فرو برده و با اباعبدالله بیعت می‌کنند.
وی اضافه کرد: فرهنگ عظیم عاشورا مانند خونی است که همه مرزها را در نوردیده و همه دنیا را خوب فرا خواهد گرفت و این وعده الهی است.
وی آئین مویه‌کنان توسط زنان که بیشتر در بین اقوام لر نشین وجود دارد، آئین نخل کردانی، آئین رخصت یا مولا در نهاوند آئین شال، شام غربیان، ذوالجناح گردانی، چهار پایه خوانی، آئین سقایی در شهر همدان، چهل دیگ در بهار همدان با پخت چهل دیگ حلیم و… را از آِین های قدیمی عزاداری حضرت اباعبدالله در استان همدان برشمرد و گفت: البته آئین‌ها بسیار زیاد است که باید مفصل به آن پرداخته و روی آن و ترویج این فرهنگ‌ها کار شود که ما به چند نمونه آن اشاره کردیم
صیفی کار افزود: همدان قدیم ۱۵ محله بوده که هر محله هم خود میدان محور بوده که به آن چمن می‌گفتندکه همه مراکز اقتصادی، حمام، مسجد و … را داشته است که در هر محله یک هیئت بوده که در برخی محلات هم مسجد و هم حسینیه وجود داشته که از محلات می‌توان به محله کبابیان، شالبافان، جولان و..... اشاره کرد و آرام آرام هیئت‌ها گسترش یافته و بیشتر شده است.
صیفی کار با بیان اینکه برخی شهرها از جمله ملایر موقوفاتی با نیت اطعام دهی و روضه خوانی برای حضرت امام حسین (ع) دارد تصریح کرد: موضوع عزاداری برای امام حسین (ع) پیچیده و گسترده است و روستا به روستا و خانه به خانه قابل بررسی است و این خرده فرهنگ‌ها اگر بخواهد به رشته تحریر در آید می‌شود ده‌ها کتاب درباره آن نوشت.
وی با بیان اینکه تکه کلام‌هایی هم در هیئت‌ها است و بسیار گسترده بوده و ادبیات عاشورا در ادبیات ما آغشته شده و فرهنگ عاشورا و جعفرافیای تاریخی و علمی عاشورا در جامعه ما رسوخ دارد، اسماً ما بر روی بچه‌ها، رمزهای عملیات‌های دفاع مقدس و سر بندها باید گفت جلوه عاشورا در همه عرصه‌های جامعه ما وجود دارد و محو هم نخواهد شد.
وی با بیان اینکه حسین فرا مذهبی و جهانی است و متعلق به ما شیعیان نیست، گفت: ما دیدیم که ارمنی‌ها و یهودی‌ها از نذورات امام حسین می برندو و حتی معجزات دیده‌اند و شفا گرفته‌اند و این چیز عجیبی است.
وی به تعدادی از پیر غلامان همدانی اشاره کرد و افزود: علی آرتیمانی، مرحوم ارغوان، داوود آقا ربیع، آقای عظیمی، آقای باب الحوائجی، محسن باقریه و… میرزا حسین تابش، برادران ثابت قدم در همدان و عزت الله رنجبر، غلامعلی زارع، آقای سبحانی،، محمد تقی و محمد جعفر شهبازی از نهاوند تعدادی از این پیر غلامان هستند.
صیفی کار با تاکید بر اینکه حسین خون خداست و هر جایی که نام حسین برده می‌شود ثار الله است روزی منتقم خون حسین خواهد آمد و انتقام خون حسین گرفته خواهد شد.
وی یادآور شد: اگر این جریان بیش از گذشته در مدرسه ما و خانواده ما جریان پیدا کند اتفاقات بزرگی خواهد افتاد و نمونه‌های آن را در دفاع مقدس و دوران مختلف انقلاب دیدیم.
مدرس دانشگاه یادآور شد: ما با دست خالی در دوران دفاع مقدس فقط با نام ابا عبدالله در مقابل ۵۰ کشور دنیا جنگیدیم و و اگر زندگی و اقتصاد با همین روش به سبک زندگی علوی و حسینی پیش برویم مشکلات حل می‌شود.