خبرگزاری مهر، گروه جامعه: وقتی تالابی خشک می‌شود و بخشی از آن آتش می‌گیرد یا وقتی جنگلی طعمه حریق می‌شود فرقی نمی‌کند محیط‌بان مرخصی باشد یا وقت استراحتش، باید همه حاضر باشند. سختی کار زیاد است ولی این راه عاشق می‌خواهد. آن هم عاشق محیط زیست. محیط زیستی که علاوه بر زیبایی‌اش حیات همه انسان‌ها بدان وابسته و امروزه بیش از هر زمان به دلایل مختلف جانش در خطر است.
از جمله کسانی که در حفاظت محیط زیست نقش مستقیم دارند محیط بانان هستند. کسانی که رسم عاشقی را بیشتر بلد هستند و نه تنها چیزی برای آن کم نمی‌گذارند بلکه از جانشان هم برای محیط زیست مایه می‌گذارند.
محیط بانی شغلی است که تنها عشق بی کران و نامحدود به محیط زیست و طبیعت سبب می‌شود تا فرد آن را ادامه دهد زیرا دوری از خانواده، کار در شرایط سخت، احتمال درگیری با شکارچیان، خطر مرگ و آسیب دیدگی و… می‌تواند سبب شود تا هر کس شغل خود را عوض کرده و به دنبال کسب درآمد بیشتر در محیطی امن تر باشد اما محیط بانان به عشق به طبیعت و حیات وحش، جان شیرین خود را در دست گرفته و با حداقل‌ها می‌سازند تا محیط زیست ایران را پاسداری کنند. بر اساس آخرین آمارها ایران حدود ۳۸۰۰ محیط بان دارد که وظیفه آنها حفاظت از ۱۹ میلیون ۱۰۰ هزار هکتار منطقه حفاظت شده است.
درباره موضوع محیط بانان و اقدامات صورت گرفته برای بهبود وضعیت معیشت و زندگی و حفاظت از جانشان با سرهنگ محبت خانی فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت به گفت‌وگو نشستیم که جزئیات آن به شرح ذیل است:
*در حال حاضر چه تعداد محیط بان در کشور فعالیت دارند و چند نفر از آنها شهید و جانباز شده‌اند؟
متأسفانه ۱۵۰ محیط‌بان در ۴۰ سال گذشته برای پایداری و حفاظت از محیط زیست و حفظ حیات وحش شهید و ۳۰۰ نفر جانباز شده‌اند. همچنین درباره آمار محیط بانان در واقع ۵۰ درصد کارکنان محیط زیست محیط بان و ۵۰ درصد در حوزه ستادی فعالیت دارند. من ۷ سال است در حوزه محیط بانی هستم و همواره سعی کرده گامی در جهت بهبود وضعیت این عزیزان برداشته شود.
در حال حاضر حدود ۳۸۰۰ محیط بان داریم که ۵۰ درصد نسبت به چارت سازمانی تأمین است.
* چه تعداد کمبود نیروی محیط بانی دارید و برنامه جهت جذب نیرو چگونه بوده است؟
اولین چالش و مطالبه و درخواست ما بحث کمبود محیط بان است. ما پست خالی داریم با مجوز سازمان اداری استخدامی می‌توان این مشکل را حل کرد و برنامه بودجه هم بودجه لازم را تامین کند.
۶۳۰ پاسگاه محیط بانی در سراسر کشور راه اندازی شده و فعالیت دارد که وسعت ۱۹ میلیون هکتاری دارد و بر اساس استاندارهای جهانی هر هزار هکتار یک محیط‌بان نیاز دارد. و با توجه به کمبود نیرو حتماً نیاز به جذب است. به دنبال افزایش سهمیه و شیفت بندی ۱۲، ۲۴ و ۲۴، ۴۸ هستیم تا با انگیزه بهتر کار کنند و به موضوع خانواده بیشتر بپردازند.
روزهای زیادی محیط‌بانان در خانواده حضور ندارند و ۱۵ شبانه روز و یا بیشتر در خانه نیستند و در حفظ و حراست محیط زیست تأثیر بسزایی دارند.
۳ سال پیش به ما مجوز دادند که به مدت ۱۰ سال سالیانه ۲۵۰ محیط بان جذب کنیم که مجموعاً ۲۵۰۰ محیط بان خواهد بود ولی پارسال در سازمان اداری استخدامی و برنامه بودجه این اقدام انجام نشد و مجوز ندادند و با امسال ۳۸۰ سهمیه داریم و منتظریم در آزمون استخدامی بعدی با سایر دستگاه‌های دولتی بتوانیم جذب نیرو داشته باشیم. البته پس از آن مصاحبه و موضوع تحقیق محلی را خواهیم داشت.
* ضوابط خاصی مثل شرایط جسمانی ویژه همچون قد و وزن و بومی گزینی در جذب نیرو وجود دارد؟
بله، ۱۵ شرط وجود دارد. موضوعاتی مانند قد، وزن و سن مناسب برای محیط بانی، دارا بودن گواهینامه خودرو، گواهینامه موتور حائز اهمیت است و احراز سلامتی باید صورت گیرد همچنین نظر بر بومی گزینی در استخدام است.
۱۲ دستگاه دولتی یگان حفاظت دارند که یکی سازمان محیط زیست است که تعداد زیادی شهید و جانباز داشته است و ۱۱ دستگاه دیگر مجموعاً به اندازه محیط زیست شهید نداده اند و نشان از توجه بیشتر به سازمان محیط زیست است.
حفظ مناطق ۴ گانه در پیشگیری از آلودگی هوا و جلوگیری از ساخت ساز غیر مجاز حائز اهمیت است. حفظ محیط زیست یکی از موضوعات امنیت ملی است و ابعادی در بعد بین المللی دارد. اگر تهدیدات محیط زیستی در هر جای دنیا به آسیب تبدیل شود بسیار مشکل زا خواهد بود و حتی ممکن است به جنگ داخلی و خارجی تبدیل شود. محیط بانان یک متر از ۱۹ هکتار را اجازه تعرض نداده اند و در حریق مراتع و جنگل‌ها جانانه وارد عمل می‌شوند همچنین محیط بانان ضابط خاص دادگستری در محیط زیست هستند.
*در حوزه آموزش به محیط بانان و ارتقا آگاهی مردم برای حفاظت از محیط زیست چه اقداماتی صورت گرفته است؟
محیط بانان همزمان با آغاز سال تحصیلی در مدارس و دانشگاه‌ها آموزش ارائه می‌دهند و معلمان فرهنگی سازمان محیط زیست هستند.
همیار محیط‌بان هم با اعتقاد ۸۰ میلیون محیط بان تشکیل شده است و محیط زیست امانتی از گذشتگان است و باید سالم تحویل آیندگان دهیم. آب و هوا و خاک امانت‌هایی بزرگ هستند و حق برداشت و استفاده در حدی باید باشد که برای آیندگان محفوظ بماند.
*طرح تجهیز یگان حفاظت چگونه پیش رفته و برای حفاظت بیشتر از محیط بانان چه اقداماتی صورت گرفته است؟
تا حدود ۶ سال پیش اگر محیط بان به شکارچی آسیب وارد می‌کرد باید دیه را می‌پرداخت. قانون مصوب بکارگیری سلاح برای محیط بانان نداشتیم ولی اکنون مشکلات برطرف شده و حتی از همیار محیط بانان هم حمایت می‌شود. امسال ۳ محیط بان و یک همیار محیط بان از دست دادیم و حمایت از خانواده آنها انجام گرفته است.
برای محیط‌بانان موضوع فوق العاده تخصص برای حقوق آنها از ۳ سال پیش انجام شده و هزینه غذا هم در زمان پست و مأموریت برای آنها در نظر گرفته شده و البته تلاش داریم آن را افزایش دهیم تا حمایت بیشتر مالی صورت گیرد.
سه سال است طرح تجهیز یگان حفاظت داریم که از سال اول با ۱۴۰ میلیارد تومان آغاز و امسال حدود ۲۸۰ میلیارد تومان رسیده است.
بنیاد شهید همکاری خوبی در بحث پرونده جانبازی و شهادت محیط بانان داشته است و محیط بانانی که حین خدمت جان خود را از دست دهند شهید بنیاد شهید هستند. در واقع کارکنانی که بند ۱۳ نیروهای مسلح به سبب خدمت جان خود را از دست می‌دهند شهید خدمت محسوب می‌شوند مثلاً حین خدمت در تصادف و حین گشت زنی ماشین چپ کند این افراد شهید خدمت خواهند بود و این موضوع روند پیگیری آن به خوبی پیش رفته و بزودی محقق می‌شود و مصوبات آن اجرا خواهد شد.
*متوسط حقوق محیط بانان در حال حاضر چقدر است؟
حقوق محیط‌بانان میانگین ۱۴ میلیون تومان است و اقداماتی را برنامه ریزی کرده‌ایم تا حقوق این عزیزان افرایش یابد.
* آمار کشفیات سلاح از متخلفین چقدر بوده است؟
هدف ما پیشگیری از جرم است و اینکه متخلف محیط زیست نداشته باشیم و آموزش از مدارس آغاز شده است و با نصب تجهیزاتی مثل دوربین مدار بسته و استفاده از دستگاه پرنده جهت بررسی و رصد محیط سعی در پیشگیری از وقوع جرم و تخلفات داشته‌ایم.
سال گذشته ۵ هزار و ۴۰۰ قبضه سلاح از متخلفان کشف کردیم و از محیط بانان بابت این کشفیات و همکاری تشکر داریم همچنین باید توجه داشت با این کشفیات در واقع حداقل از ۵۴۰۰ شکار غیر مجاز جلوگیری شد چراکه این اسلحه‌ها جدا جدا و نه به صورت باند کشف شده و حدود ۷۵۰۰ متهم دستگیر و تحویل دستگاه قضائی شده‌اند.
* سلاح‌های کشف شده شکاری یا جنگی بوده است؟
هر دو. ۹۵ درصد سلاح شکاری و حدود ۵ درصد این سلاح‌ها جنگی بود. همچنین در سال گذشته ۹۸۵۴ نفر برای صیادی و… بدون سلاح و مرحله شروع به شکار و صید بودند که همه دستگیر شدند.
ناگفته نماند حتی کسانی که سلاح آنها مجوز دارد برای شکار مجاز نیستند. برای شکار باید هم سلاح مجوز داشته باشد و هم مجوز و پروانه شکار گرفته شود که ۳ سال است اصلاً مجوز شکار نمی‌دهیم و بهره برداری را صلاح نمی‌دانیم.
امسال در حوزه صید آبزیان، صید غیر مجاز ۶۴ هزار و ۳۲۹ قطعه صورت گرفته و متخلفان تحویل مقامات قضائی شده‌اند همچنین ۱۸۷۷ مورد شکار چهارپایان صورت گرفته که لاشه آنها را گرفتیم و برخورد جدی با شکارچیان صورت می‌گیرد. همچنین ۳۸۷۷ مورد شروع به شکار شناسایی شده و پرونده آنها شناسایی شده است.
* در حوزه میانکاله و ساخت مجتمع پتروشیمی چه اقداماتی برای پیشگیری از این موضوع توسط یگان حفاظت و محیط بانان صورت گرفته است؟
این کار در حوزه معاونت انسانی است و مربوط به حوزه یگان حفاظت نیست. در خواستی از ما نشده و اگر محیط بان داریم در پاسگاه است.
*کمترین و بیشترین محیط بان در کدام استان است؟
هر استان با خودش مقایسه می‌شود و تقریباً تلاش کرده‌ایم ۵۰ درصد محیط بان نسبت به چارت سازمانی در نظر گرفته شود تا مساوات صورت گیرد برخی استان‌ها چارت آن بالا است مثلاً در مازندران ۵۰۰ نفر است و ۲۵۰ نفر محیط بان دارد ولی قم چارت آن ۵۰ نفر و ۱۵ تا ۲۰ محیط بان دارد. در کل بیشترین محیط بان در مازندران، فارس، خراسان رضوی، سمنان است.
*برای آموزش حین و قبل خدمت محیط بانان چه تمهیداتی پیش بینی شده است؟
یک مرکز آموزش محیط بانی در کرج برای کشور داشتیم که تبدیل به دانشگاه محیط زیست شد. که چند سالی این دانشگاه تعطیل و دوباره تبدیل به مرکز آموزش محیط بانی کشور شد و چه محیط بان بدو استخدام چه محیط بان حین خدمت اینجا آموزش داده می‌شوند و گاهی چندین دوره آموزش می‌بینند و برنامه تداوم دارد و هر محیط بانی برای اخذ رتبه باید دوره عرضی سپری کند و اطلاعات آن بروز رسانی شود.
*روند دستگیری و کشفیات در سال‌های اخیر افزایشی بوده است؟
خیر. روند دستگیری و کشفیات در سال‌های اخیر افزایشی نبوده است چرا که نسبت به گذشته مردم در سال‌های اخیر دوست دار و همیار محیط زیست شده‌اند و در مطالبات محیط زیستی بسیار از ما پیشرو هستند
*وضعیت قاچاق حیوانات به خارج کشور چگونه است؟
باند قاچاق حیوانات به خارج کشور بیشتر مربوط به پرندگان شکاری است که شکارها عمدتاً در حاشیه خلیج فارس توسط متخلفان با قیمت‌های بالا فروخته می‌شود. جهت پیشگیری از این موضوع ما با پلیس فرودگاه، پلیس‌های فتا، آگاهی و… همکاری داریم.
* در میان دستگیر شدگان و متخلفان محیط بان هم داشته‌ایم؟
خیر محیط بان متخلف نداشته‌ایم.
* معاونت سایبر و پایش یگان که اخیراً راه اندازی شده چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
جهت پیشگیری از وقوع تخلفات و جرایم معاونت سایبر و پایش یگان راه اندازی شده و سال گذشته ۵۰۰ پرونده از همین طریق در زمینه برخورد با قاچاق حیات وحش و… تشکیل شد که این معاونت در یگان حفاظت تحت نظر پلیس فتا کار می‌کند و مجرمان بدانند در فضای مجازی و غیر مجازی در امان نخواند بود.