خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: نام «برنج» که به میان می‌آید به ناگاه عرق‌های بر جبین نشسته کشاورزان در ذهن تداعی می‌شود و یا اینکه تلاش‌های سراسر زحمت و مرارت شالیکاران در جلوی چشم رژه می‌روند و به یاد شیر زنان و شیر مردانی می‌افتیم که از صبح سحر تا شامگاه در مزرعه به کار و تلاش مشغولند تا لقمه‌ای نان حلال سر سفره بیاورند.
حقیقت کشاورزی و بویژه حرفه پر زحمت برنجکاری با تلاش و کوشش گره خورده تا جایی که وصفِ «رنج» در قامت برنج به خوبی جانمایی شده است.
«رنجِ برنج» اگر چه حرف تازه ای نیست و با تار و پود حرفه کشاورزی و بویژه شالیکاری درهم تنیده و عجین شده اما جدا از زحمات، مشکلات و چالش‌های ماهیتی برنج کاری و کشاورزی، برخی تصمیم گیری های نادرست و بدون تدبیر مسئولان، «رنج نامه» دیگری را برای «برنج» و «برنجکار» رقم می‌زند که می‌توان به سایه شوم «واردات» بی رویه برنج اشاره کرد.
واردات اضافه برنیاز
بر اساس گفته‌های مسئولان، در سال گذشته بیش از دو برابر نیاز کشور برنج وارد شده که این یعنی نابودی تولید داخلی و تیشه به ریشه کشت و کار و صنعت کشاورزی در داخل. اما ترکش ویران کننده «واردات» به استان‌های شمال کشور بیشتر اصابت می‌کند چرا که بخش اعظمی از درآمد و اقتصاد شمالی‌ها معطوف به کشاورزی و برنج بوده و معیشت و اقتصادشان را با درآمد برنج برنامه ریزی می‌کنند.
استان گیلان به تنهایی تأمین کننده برنج ۲۰ میلیون ایرانی معادل بیش از ۳۵ درصد کشور است و سهم بسزایی در تأمین امنیت غذایی دارد، اما این روزها شالیکاران و کشاورزان دست پینه بسته گیلانی در سایه شوم «واردات»، حال و روز خوبی ندارند و در آمد، اقتصاد و معیشتشان تحت شعاع قرار گرفته است.
کشاورزان و شالیکاران شمال کشور بویژه گیلان در حالی اقدام به برداشت محصول برنج می‌کنند که بخش قابل توجهی از محصول سال گذشته شأن در انبارها «دپوی» شده است.
دپوی ۱۲۰ هزار تُن برنج در انبارها
آنطور که حجت الاسلام «محمد صفری» نماینده مردم رودسر و املش در مجلس گفته؛ ۱۲۰ هزار تُن برنج در انبارهای خانگی و شالیکوبی های استان گیلان دپو شده که حاصل تصمیم گیری های نادرست در واردات بی رویه برنج است.
وی که از واردات بی رویه برنج انتقاد کرده است، می‌گوید: واردات بی رویه برنج به تولید داخلی ضربه زد.
این نماینده گیلانی با اشاره به دپوی ۱۲۰ هزار تُنی برنج در این استان بیان کرد: دولت در سال گذشته ۲ میلیون تن معادل دو برابر نیاز کشور برنج وارد کرده است.
اعتراض ائمه جمعه گیلان
واردات بی رویه برنج داد ائمه جمعه گیلان را هم در آورده تا جایی که آیت الله «رسول فلاحتی» نماینده ولی فقیه در استان گیلان و امام‌جمعه رشت از مسئولان خواسته تا مشکل کشاورزان برنجکار را با تدبیر حل کنند و جلوی واردات بی رویه برنج را بگیرند.
از طرفی حجت الاسلام «سید جواد سلیمانی» امام جمعه لاهیجان هم نسبت به واردات بی رویه انتقاد کرده و گفته؛ واردات بی رویه برنج پدر اقتصاد و معیشت کشاورزان را در آورده است و باید تدبیری برای این چالش بزرگ اندیشیده شود.
با توجه به گلایه‌های شالیکاران و کشاورزان، مسئولان و دغدغه مندان شمال کشور، «محمدعلی نیک بخت» وزیر جهاد کشاورزی از سوی دولت به استان‌های شمال کشور مأمور شد تا در یک سفر چند روزه مسئله برنج دپو شده و روی دست مانده شالیکاران را مورد بررسی قرار دهد.
وزیر دست به کار شد
وزیر جهاد کشاورزی در سفرش به استان‌های شمال کشور بویژه گیلان، در جمع کشاورزان و شالیکاران حضور پیدا کرد و به آنها قول مساعد داد تا مشکلات پیش آمده را تا حصول نتیجه پیگیری کند و از این رو دستور خرید تضمینی برنج را صادر کرد.
داستان ساماندهی برنج دپو شده به همین جا ختم نشد و «محمد مخبر» معاون اول رئیس جمهور در نشستی با استانداران شمال کشور ماجرای این «برنجِ پر رنج» را مورد بررسی قرار داد.
پای «مخبر» هم به میان آمد
معاون اول رئیس جمهور در این نشست با تاکید بر نگاه ویژه دولت مبنی بر حمایت از کشاورزان و مصرف کنندگان، گفت: وزیر جهاد کشاورزی و استانداران شمالی کشور باید در تولید و قیمت گذاری برنج به نحوی عمل کنند که رضایت کشاورزان و خریداران را با هم به همراه داشته باشد.
مخبر همچنین وزیر جهاد کشاورزی و استانداران مازندران، گیلان و گلستان را مکلف کرد ظرف ۴۸ ساعت برنامه اجرایی و زمانبندی شده خود را برای خرید برنج از شالیکاران تدوین و ارائه کنند.
وی تاکید کرد: پیش بینی لازم برای تولید برنج و کشت سال آینده نیز به صورت دقیق و بر مبنای نیاز کشور انجام شود چرا که مجوز واردات فقط در صورت کمبود برنج صادر خواهد شد.
ممنوعیت واردات برنج تا پایان آذرماه
«اسدالله عباسی» استاندار گیلان هم از ممنوعیت واردات برنج تا پایان آذرماه خبر داد و گفت: با مصوبه دولت از شهریورماه تا پایان آذرماه هیچ برنجی وارد کشور نمی‌شود و در استان گیلان هم به فراجا اعلام شد اجازه ورود برنج داده نشود.
وی با تاکید بر لزوم حمایت از کشاورزان و شالیکاران افزود: ما جلوی ورود برنج داخلی از مازندران و برنج خارجی از سمت سایر استانها را بسته‌ایم تا بازار، تنظیم و خرید از کشاورزان انجام شود.
استاندار گیلان با بیان اینکه باید هزینه تمام شده محصول برنج کاهش یابد، گفت: تحلیل وضعیت بازار برنج هم از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ انجام شد، چرا که باید مبنای کار از سال ۱۴۰۰ قرار داده شود. در آن سال کشور با اختلالات و نوسانات ارزی مواجه بود و کسی قادر به خرید برنج ۱۵۰ هزار تومانی نبود، اما الان در ۱۴۰۲ همان برنج ۱۴۰۱ مبنای خرید قرار گرفته و برنج در بازار ۷۰ هزار تومان نرخ گذاری شده است.
عباسی قیمت برنج را منصفانه دانست و بیان کرد: بازار در حال تنظیم است تا برنج قیمت واقعی خود را پیدا کند و بدون ایجاد شوک و تورم در بازار، قیمت متعادل و مناسب سازی شود.
برداشت ۶۵ درصدی برنج در گیلان
«صالح محمدی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: بیش از ۱۵۴ هزار هکتار از اراضی شالیکاری استان گیلان معادل ۶۵ درصد برداشت شده است.
وی ادامه داد: سال گذشته ۱۸۵ هزار هکتار از اراضی شالیکاری استان را به صورت مکانیزه برداشت کردیم، اما امسال برداشت مکانیزه ۱۹۵ هزار هکتار از اراضی شالیکاری با کمباین‌های ویژه برنج هدفگذاری شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به وجود ۱۱ مرکز خرید تضمینی برنج در استان بیان کرد: در ۶ مرکز برنج کیفی هاشمی و ۵ مرکز پرمحصول خرید تضمینی صورت می‌گیرد.
محمدی با اشاره به جزئیات خرید تضمینی برنج در گیلان و ارائه داده‌های آماری اضافه کرد: از ابتدای شروع خرید تضمینی برنج در گیلان، ۳۵۱۰ تن برنج هاشمی با قیمت ۶۳ تا ۶۸ هزار تومان، ۹۱۰ تن برنج شیرودی با قیمت ۴۰۵۰۰ و ۲۳۶ تن برنج فجر با قیمت ۴۶,۶۰۰ تومان خریداری شده است.
وی از کشاورزان خواست برای کاهش آسیب و خسارت حتماً با پیش بینی‌های هواشناسی هماهنگ باشند و افزود: توصیه ما به کشاورزان شالیکار پرورش راتون به عنوان کشت دوم است، زیرا هزینه‌های ابتدای فصل کشت را ندارد و زمینه مبارزه با کرم ساقه خوار را فراهم می‌کند.
فعالیت ۲۸ مرکز خرید تعاون روستایی در گیلان
«کیوان حسن پور لسکوکلایه» مدیر تعاون روستایی استان گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر از آمادگی شبکه تعاونی‌های روستایی و تولید روستایی گیلان برای خرید برنج پرمحصول ۱۴۰۱ کشاورزان گیلانی خبر داده و گفته: ۲۸ مرکز خرید تعاون روستایی در گیلان برای خرید تضمینی برنج پرمحصول فعال است.
نرخ خرید تضمینی برای کشاورزان نمی صرفد
«اسد حسینی» کشاورز گیلانی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به برخی مشکلات و چالش‌های پیش روی کشاورزان و شالیکاران اظهار کرد: کشاورزی و شالیکاری از جمله شغل‌های سخت و پرمشقت و کم درآمد است.
وی با ابراز گلایه از واردات بی رویه برنج آن هم در فصل برداشت افزود: تمام امید کشاورزان به دشت فصل برداشت محصول است که آن هم با سوءتدبیر و تصمیم‌های نادرست مسئولان در واردات برنج، از بین می‌رود.
این کشاورز گیلانی با اشاره به افزایش چند برابر هزینه تمام شده محصول برنج بیان کرد: با افزایش سرسام آور هزینه‌ها و از سوی دیگر کاهش درآمدهای کشاورزی، سنت ریشه دار برنجکاری رو به نابودی است و در آینده نزدیک دیگر هیچ کشاورزی تمایلی به کشت برنج نخواهد داشت.
حسینی با تاکید بر لزوم حمایت مسئولان از جامعه کشاورزی اضافه کرد: دولت باید کشاورزان را زیر چتر حمایتی خود قرار دهد تا انگیزه و امید به فعالیت‌های کشاورزی افزایش یابد.
وی با اشاره به اقدام دولت مبنی بر خرید تضمینی برنج افزود: خرید تضمینی برنج حرکت خوبی است اما نحوه اجرای این طرح دارای اشکالاتی بوده و همچنین نرخ گذاری برنج برای کشاورزان مقرون به صرفه نیست.
این کشاورز گیلانی با بیان اینکه هزینه تمام شده هر کیلو برنج به بیش از ۱۳۰ هزار تومان می‌رسد، گفت: در حالی خرید تضمینی برنج با قیمت کمتر از ۷۰ هزار تومان از سوی دولت انجام می‌شود که هزینه‌های تمام شده تولید برنج تقریباً به دوبرابر آن می‌رسد.
حسینی با بیان اینکه نیمی از کشاورزان از ارقام سنتی استفاده می‌کنند، اضافه کرد: فرهنگ استفاده و کارسازی ارقام پرمحصول و گواهی شده در گیلان نهادینه نشده است.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد کشاورزی پاسخگوی هزینه‌های تمام شده نیست، افزود: هزینه‌های کارگری کشاورزی در سال زراعی که گذشت به صورت روزمزد در کانال ۷۵۰ هزار تومان تا ۹۰۰ هزار تومان می‌چرخید و این مهم با درآمد و اقتصاد کشاورزان هم خوانی ندارد.
این کشاورز گیلانی با اشاره به پدیده خشکسالی و تغییرات اقلیمی در استان‌های شمالی بویژه گیلان، اضافه کرد: پدیده خشکسالی تأثیر مستقیم در کاهش محصول برنج داشته و این مهم امسال در اراضی شالیزاری کاملاً مشهود بوده و همه این موارد زمینه‌ای را فراهم کرده که قیمت خرید تضمینی برنج برای کشاورزی که اقتصادش از همین راه می‌گذرد به صرفه نباشد و چشم انتظار حمایت‌های بیشتر مسئولان باشد.
از آنجایی که قصه پر غصه «برنج» هیچ گاه تمامی ندارد و مخصوص این دولت و این دوره و مسئولیت نیست اما انتظار می‌رود برای کاهش آلام و دردهای کشاورزان تدبیری ویژه اندیشیده شود.
کشاورزان روزها و ماه‌ها را با رنج‌ها و مرارت‌های فراوان پشت سر می‌گذارند تا در فصل برداشت و فروش محصول برنج، حاصل دسترنج شأن را درو کنند که آن هم با تصمیم گیری های نادرست و اشتباه به یغما می‌رود و سود تمام زحمات یک ساله شأن به جیب افراد سوجو، واسطه گر و دلال می‌رود و آنها روز به روز فربه‌تر می‌شوند و کشاورزان و شالیکاران روز به روز ضعیف‌تر، دلسرد تر و ناامیدتر.
دولت سیزدهم که داعیه دار حمایت از کشاورزان و قشر ضعیف مردم است باید تدابیری اتخاذ کند تا ضمن تسهیل بخشی در امر کشاورزی، این سنت قدیمی و ریشه دار پویا و زنده بماند و پا بر در ورطه خاموشی و فراموشی نگذارد.