خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: آدمی هر جا که متولد شده باشد یا هر جا که زندگی کند از محدودیت و محدود شدن خوشش نمی‌آید. حتی اگر این محدودیت، منع کوچکی مثل رد نشدن از چراغ قرمز باشد. اما این محدودیت‌ها زمانی بازتاب بیشتری پیدا می‌کند که انسان را از چیزی دور کند که به آن وابسته است.
فیلترینگ بسترهای مختلف فضای مجازی مسئله تازه‌ای در جهان نیست و یکی از همین محدودیت‌هایی است که به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید اما امروزه از آسیای شرقی گرفته تا چند قاره آن طرف‌تر در کشور کانادا، مردم با این قوانین مواجه‌اند.
محدودیتی به وسعت دو نیم‌کره
در قرن بیست و یک که عصر ارتباطات و اطلاع رسانی است، این حوزه با چالش‌ها و تغییراتی روبرو شده است. ارتباطات و اطلاع رسانی قرن‌ها پیش از پیک و نامه‌رسانی توسط سوارکاران شروع شد و امروز یک خبر در کمتر از یک ساعت، به دست میلیون‌ها نفر می‌رسد.
عصری که هرکس با توجه به قدرتی که در دست دارد می‌تواند با یک تصمیم خود مسائل گسترده‌ای را دست‌خوش تغییر کند. از «ایلان ماسک» صاحب ۳۰ درصد از سهام کارخانه تسلا که می‌تواند با توییتی باعث بالا و پایین شدن قیمت این کمپانی شود گرفته تا «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا که مدتی قبل با یک نطق‌خوانی باعث فیلترینگ شبکه‌های خبری بین‌المللی در کانادا شد.
محدودیت و فیلترینگ در هر کشوری ممکن است اتفاق بیفتد. از همسایه‌های کنار گوش‌مان گرفته تا آن سوی دنیا، نیم کره‌جنوبی و طرف دیگر نصف‌النهار مبدا! عراق، ترکیه، امارات و ترکمنستان کشورهای همسایه ما هستند که «واتساپ» در آنها فیلتر است و این فقط مثال کوچکی از سایه گسترده فیلترینگ در جهان است.
پای فیلترینگ به کانادا رسید
امروزه هر کشوری با توجه به سیاست‌ها و اقتضائات خود، محدودیت‌هایی برای دسترسی به اینترنت اعمال می‌کند. جدیدترین فیلترینگی که سر و صدای زیادی به راه انداخته و توجه‌ها را به سمت خود جلب کرده، فیلتر شدن اخبار و پیچ‌های خبری بین‌المللی در کانادا است.
کانادایی که توزیع کننده و عرضه کننده وی پی ان در دنیا شناخته می‌شود و درآمد زیادی از این راه به جیب می‌زند، کشوری که سرورهای پرقدرت و قوی‌اش ابزاری برای کسانی است که با فیلترینگ سر و کار دارند و می‌خواهند آن را دور بزنند، حالا خودش فیلترینگ به راه انداخته است.
این کشور که سالانه مهاجران زیادی از سراسر دنیا می‌پذیرد و به عنوان پرچم‌دار کشورهای مهاجرپذیر شناخته می‌شود، به تازگی اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۵ حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر مهاجر می‌پذیرد.
مهاجرانی که شاید یکی از دلایل آنها برای ترک وطن و انتخاب کانادا دسترسی بی قید و شرط به بستر اینترنت بوده است، حالا در کشور جدید خود فیلترینگ جدیدی را روی بسترها و شبکه‌های خبری مانند «نیویورک تایمز»، «واشنگتن پست»، «سی‌ان‌ان»، «گاردین» تجربه می‌کنند.
کانادایی‌ها یا افراد مقیم این کشور وقتی در پلتفرم‌های مجازی وارد صفحه خبری سی‌ان‌ان یا هر پایگاه خبری دیگری می‌شوند با نوشته «مردم کانادا امکان مشاهده این صفحه را ندارند» مواجه خواهند شد.
«متا» دست پیش گرفت!
ماجرا از این قرار است که دولت کانادا اعلام کرد شبکه‌های اجتماعی مانند «اینستاگرام» باید بابت اینکه اخبار و محتویات تولیدی آنها بازدید بالایی دارند مبلغی را بپردازند، چرا که این بازدید سود زیادی را برای آنان به همراه دارد. مسئولان کانادایی علت این تصمیم خود را ضرر رساندن این شبکه‌های پر بازدید به رسانه‌های محلی و سنتی کانادا عنوان کردند.
جالب آن بود که در این وضعیت شرکت متا دست پیش گرفت تا پس نیفتد. این شرکت پیش از آنکه دولت کانادا محدودیت‌ها را اعمال کند، خودش دست به کار شد و دسترسی کاربران کانادایی به اخبار را سلب کرد. همین موضوع باعث ایجاد مشکلات و حاشیه‌های جدیدی شد و ابعاد جدیدی از وقایع را پیش کشید.
چند روز بعد از اعمال محدودیت‌ها توسط متا، آتش سوزی‌های گسترده‌ای در کانادا اتفاق افتاد. به دنبال آتش سوزی‌های وسیع و عدم اطلاع رسانی درباره آن، برخی شهروندان اهل «یلونایف» به رسانه‌های داخلی شکایت کردند. چرا که ممنوعیت و محدودیت دسترسی آنها به پلتفرم‌های خبری مانع به اشتراک گذاری اخبار مربوط به آتش سوزی شده است.
پس از این ماجرا وزیر میراث فرهنگی کانادا با انتشار مطلبی از متا خواست که ممنوعیت را لغو کند و همچنین وزیر حمل و نقل این کشور اعلام کرد که این ممنوعیت به معنای عدم دسترسی مردم به اطلاعات مهم است.
به دنبال شکایت‌های ریز و درشت مردم کانادا، ترودو در یک کنفرانس خبری پشت تریبون رفت و بدون آنکه بگوید جرقه این ماجرا از ابتدا توسط دولت زده شد، گفت: «شرکت متا منفعتش برایش مهم‌تر از جان انسان‌ها است.»
به نظر می‌رسید ترودو سعی کرد نقش دولتش را در این ماجرا پنهان کند و شرکت متا را مسبب این محدودیت نشان دهد. بعد از این اظهارات، لجبازی‌ها بالا گرفت و متا اعلام کرد که این شرایط ادامه خواهد داشت و کانادایی‌ها مجبورند صرفاً از خبرگزاری‌های دولتی اخبار را دنبال کنند.
این فیلترینگ، واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت، به ویژه از سوی مهاجران که احتمالاً در کشور خودشان طعم فیلتر شدن نرم‌افزارهای مختلف را چشیده‌اند و حالا در کشور میزبان نیز باید آن را دوباره تجربه کنند. ایرانیان مقیم کانادا نیز با انتشار کلیپ‌هایی به این فیلترینگ اعتراض کردند، آن را به سخره گرفتند و می‌گویند به دنبال فیلترشکن خوب هستند و از مخاطبان خود خواستند چند نرم‌افزار خوب به آنها معرفی کنند!
تاریخ نشان می‌دهد بشر به مرور به شرایطی که در آن حضور دارد عادت می‌کند و خود را نسبت به آن وفق می‌دهد. این روزها فیلترینگ یکی از این مواردی است که انسان امروزی در هر جامعه‌ای ناچار است با آن مواجه شود و در این مواجهه یا قانون و شرایط موجود را قبول می‌کند؛ یا به دنبال راه حل‌های مختلف برای دور زدن قانون می‌گردد.
با همه اینها روشن است که فیلتر و فیلترشکن دو عضو جدانشدنی از یکدیگر هستند. می‌توان ادعا کرد هر جا که اینترنت باشد، کمابیش فیلترینگ بر سر راه می‌آید و هر جا فیلترینگ باشد، سر و کله فیلترشکن هم پیدا می‌شود. البته این قاره و آن قاره هم ندارد؛ استفاده از فیلترشکن غیر قانونی است، جرم محسوب می‌شود و برخورد قانونی به همراه دارد.
در ماجرای اخیر در کانادا هم باید منتظر ماند و دید ترودو نخست وزیر این کشور می‌تواند دل‌خوری شرکت متا را برطرف کند و دسترسی کانادایی‌ها به اخبار در پلتفرم‌های محبوب را باز پس بگیرد یا لج و لجبازی میان این دو ادامه خواهد داشت و کانادایی‌ها هم به جمع مصرف‌کنندگان دائمی و پروپاقرص فیلترشکن در دنیا اضافه خواهند شد؟!