خبرگزاری مهر -گروه استانها؛ نوشین سلامت: اگر بخواهیم در یک «گذشته نما» به زمان آغاز اجرا و اتصال راه‌آهن اردبیل-میانه به خط ریلی کشور بازگردیم، قطعاً باید از دل اخبار و حواشی زیاد گذشته و روایتگر تمام تلخ کامی‌ها و ندانم کاری‌های مسئولان در ادوار گذشته باشیم.
با این حال هدف از این گزارش نه بیان کم‌کاری و بی‌مسئولیتی مدیران، بلکه بررسی سابقه ۲ سال اخیر ابر پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه و روایت کنار زدنِ نشدن‌ها و نخواستن‌ها برای تحقق موفقیت‌ها است.
به رغم آنکه طی سال‌های متمادی افتتاح راه‌آهن اردبیل از مطالبات مردم استان بود، اما موضوع سرعت بخشیدن به روند اجرایی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه در این دولت به اصلی‌ترین مطالبه مردم استان تبدیل شد آنگونه که در اولین سفر رئیس جمهور به اردبیل در اوایل تشکیل کابینه دولت سیزدهم این موضوع مطرح شد.
بعد از تمام بدقولی‌ها و کش و قوس‌ها در ۱۶ سال گذشته و نیز سرعت لاک پشتی عملیات اجرایی راه‌آهن اردبیل-میانه، آخرین بار در سفر رئیسی به استان اردبیل بود که تصمیمات بزرگ و مهمی در خصوص تعیین تکلیف این پروژه گرفته و مقرر شد تا با همکاری دولت و وزارتخانه‌ها، خط ریلی اردبیل از این پس لنگ اعتبار و بودجه ملی نباشد.
طی سفر هیئت دولت به اردبیل قرار شد، با توزیع عادلانه بودجه سالانه و همت دولت در تعیین تکلیف پروژه‌های راکد استان اردبیل، گشایش‌های امیدبخشی در انتظار مردم این استان در حوزه‌های مختلف به ویژه در حوزه راه باشد.
اواسط پاییز امسال پایان انتظار مردم اردبیل
شاید با باریک بینی در موضوع افتتاح و بهره‌برداری راه‌آهن اردبیل-میانه دریابیم که اگر در تمام این سال‌ها همت و تلاش جای سیاست را می‌گرفت قطعاً عملیات اجرایی این پروژه به این اندازه به طول نمی‌انجامید و ما خیلی قبل‌ترها شاهد افتتاح آن می‌بودیم.
آیت‌الله رئیسی در ۳۰ مهر ۱۴۰۰ در جریان سفر خود به استان اردبیل تصریح کرد: برای تسریع در روند بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه باید آنچه که تا امروز در حق این پروژه انجام نشده، به حقیقت بپیوندد و در واقع برای شتاب‌دهی به عملیات اجرایی آن باید یک برنامه‌ریزی متفاوت‌تری در دستور کار مسئولان استانی قرار گیرد.
با جدیت در کار و استمرار عملیات اجرایی راه‌آهن اردبیل، امید می‌رود ظرف یک تا یک و نیم سال آینده پروژه راه‌آهن اردبیل به صورت صد درصدی به بهره‌برداری برسد.
وی همچنین با اشاره به اینکه باید کار متفاوتی برای تکمیل این پروژه انجام شود، خاطرنشان کرد: با جدیت در کار و استمرار عملیات اجرایی راه‌آهن اردبیل امید می‌رود ظرف یک تا یک و نیم سال آینده پروژه راه‌آهن اردبیل به صورت صد درصدی به بهره‌برداری برسد.
هر چند از این حرف رئیس جمهور نزدیک به ۲ سال می‌گذرد، اما با نگاه به پیشرفت ۲۰ درصدی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه طی همین ۲ سال، می‌توان به حرف او امیدوارتر بود.
علاوه بر این برخی صحبت‌ها از سوی مدیران بومی و استانی حکایت از آن دارد؛ که راه‌آهن اردبیل-میانه تا پایان همین آبان ماه پیش رو به طور کامل به بهره‌برداری رسیده و اولین سوت قطار در اردبیل پس از سال‌ها انتظار به صدا درمی‌آید.
ابرچالش خط ریلی کشور در آستانه گره‌گشایی
استاندار اردبیل در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه تصریح کرد: شاید به جرأت بتوان گفت که راه‌آهن اردبیل-میانه سخت‌ترین پروژه ریلی کشور است که با حجم بسیار بالای کار و سازه‌های کلان در مسیر این خط آهن، دلیل این همه سال دیرکرد در انجام و افتتاح آن مشخص شود، هر چند نمی‌توان از عدم همکاری دولت‌های قبلی در تخصیص اعتبار در شأن این پروژه کلان نیز چشم‌پوشی کرد.
مردم اگر یکبار از این پروژه بازدید داشتند قطعاً به این مسئله واقف می‌شدند که آنچه برای اتمام و بهره‌برداری به سال‌های اخیر منتهی شده گلوگاه‌هایی بوده که طی سال‌های گذشته هیچ توجهی به آن‌ها نشده است.
سیدحامد عاملی با بیان اینکه اتمام عملیات اجرایی ۶۲ تونل و پل‌های بزرگ و سازه‌های عظیم اعتباری کلان می‌طلبید، اضافه کرد: مردم استان اگر یکبار از این پروژه بازدید داشتند قطعاً به این مسئله واقف می‌شدند که تمام مسیرهای سهل‌الوصول و آسان پروژه عظیم راه‌آهن اردبیل -میانه طی سال‌های گذشته با اعتبارات قطره‌چکانی تمام شده بود و آنچه که برای اتمام و بهره‌برداری به سال‌های اخیر منتهی شد گلوگاه‌هایی بود که طی سال‌های گذشته هیچ توجهی به آن‌ها نشده بود.
کارشناس مهندسی راه‌آهن نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص سختی پروژه اظهار کرد: برخی پیچیدگی‌های فنی و مهندسی و برخورداری از شرایط توپوگرافی سخت راه‌آهن اردبیل هم‌اکنون یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های ریلی کشور بوده و بیشترین میزان تراکم ابنیه‌های پیچیده و بزرگ را دارد.
مهدی بایرام‌زاده عبور این خط ریلی از مناطق رانشی را از دیگر عوامل دیرکرد در اجرای راه‌آهن عنوان کرد و افزود: سوای وجود مشکلات در حوزه تخصیص اعتبارات باید به ساختار بنیادی پروژه توجه داشت که به اقرار بسیاری از مهندسان بومی و ملی خط آهن اردبیل-میانه یکی از دشوارترین پروژه‌های ریلی و حمل و نقل در کشور است.
وی با بررسی شرایط فنی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه گفت: با توجه به اینکه در ساخت این پروژه و عملیات اجرایی آن از تجهیزات باکیفیت استفاده شده است همین موضوع سرعت اجرای پروژه را تا حد قابل توجهی پایین آورده و موضوعی که باید در مسئله دیرکرد اجرای پروژه مذبور مورد بررسی قرار داد مربوط به مباحث مالی و پیمانکاری می‌شود.
به گفته این کارشناس پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه بعد از تکمیل و بهره‌برداری سرعت و ظرفیت تاب‌آوری این پروژه ۱۲۰ کیلومتر در حمل بار و ۱۶۰ کیلومتر در حمل مسافر تخمین زده می‌شود که در سال نخست بهره‌برداری ظرفیت جابجایی مسافر ۷۰۰ هزار نفر و امکان انتقال بار ۹ هزار تن خواهد بود.
جبران سال‌های بر باد رفته با بارش اعتبارات بر سر راه‌آهن
استاندار اردبیل بیان کرد: بعد از سفر رئیس جمهور به استان اردبیل منابعی که از این محل تزریق شد برای زیرساخت‌های ما به خصوص راه آهن اردبیل بسیار راهگشا بود به طوری که در سال ۱۴۰۰ در حدود ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار، در سال ۱۴۰۱ بالغ بر یک هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان به این پروژه به صورت منسجم اختصاص یافت و همین موضوع منجر به شتاب پیشرفت آن شد.
استاندار اردبیل کل اعتبار سفر را از محل اعتبارات سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه‌ها و تهاتر نفت ۷ هزار میلیارد تومان عنوان و تصریح کرد: با توجه به اینکه هم اکنون ۷۰ درصد مصوبات سفر محقق شده است و سهم راه‌آهن اردبیل از این اعتبارات نیز تخصیص یافته اما هنوز هم برای تکمیل صد درصدی پروژه نیازمند تأمین اعتبار هستیم.
در حالی که میانگین پیشرفت سالانه پروژه راه آهن اردبیل-میانه طی ۱۶ سال گذشته حدود ۴.۵ درصد بود حالا در دولت سیزدهم با رسیدن به ۱۲ درصد پیشرفت طی یک سال رشد بیش از ۲.۵ برابری میانگین سالانه را تجربه کرد.
در حالی که میانگین پیشرفت سالانه پروژه راه آهن اردبیل-میانه طی ۱۶ سال گذشته حدود ۴.۵ درصد بود حالا در دولت سیزدهم با رسیدن به ۱۲ درصد پیشرفت طی یک سال رشد بیش از ۲.۵ برابری میانگین سالانه را تجربه کرد.
به گفته عاملی از آغاز سال جاری تا به امروز حدود ۴۵۰ میلیارد تومان اعتبار به پروژه اختصاص یافته است که تا پایان شهریور جاری از محل تهاتر هم ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر به پروژه تزریق می‌شود که در همین راستا تخصیص ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر از محل اعتبارات سالانه در دستور پیگیری و تخصیص است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: به دنبال شتاب قابل توجه پروژه ریلی اردبیل و چشم‌انداز افزونی اعتبارات، بودجه معقول و معینی را از وزیر راه پیگیر بودیم که به دستور وی مقرر شد ۵۰۰ میلیارد تومان هم از محل وزارتخانه به این پروژه اختصاص یابد.
نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار با اشاره به اینکه برای تکمیل صد درصدی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است، گفت: با احصای مطالبات پیمانکاران و نیز تأمین اعتبار مورد نیاز اتمام پروژه مقرر شده است که ۲ هزار میلیارد تومان برای این پروژه تأمین و تزریق شود.
علی نیکزاد اضافه کرد: در جلسه‌ای که اخیراً در ریاست جمهوری تشکیل گردید قرار شد بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان ذوب‌آهن، ریل به پروژه تزریق کرده و به حساب فی مابین دولت و ذوب آهن نوشته شود که در همین رابطه بنیاد مستضعفان کشور نیز مدعی شد میلگرد و سیمان پروژه را به ارزش ۱۵۰ میلیارد تومان تأمین کند.
صدیف بدری؛ دیگر نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفت: از محل تهاتر نفتی یک هزار میلیارد تومان برای تکمیل پروژه‌های زیرساختی استان اردبیل به ویژه راه‌آهن اردبیل-میانه اختصاص یافته است.
افتتاح خط ریلی شرط سفر رئیس جمهور به اردبیل
استاندار اردبیل با اشاره به بازدید اخیر از روند اجرایی پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه یادآور شد: در بازدید اخیر نمایندگان و مسئولان استانی مشاهده شد که بخش اعظمی از کارهای پیچیده و سخت به اتمام رسیده و یک سری عملیات اجرایی سطحی و خرد مانده است که در همین راستا یکی از انگیزه‌هایی که باعث تسریع شتاب اجرای این پروژه شد فشار مسئولان استانی برای افتتاح این پروژه مقارن با سفر پیش روی هیئت دولت به اردبیل است.
عاملی به برنامه‌ریزی پیمانکاری پروژه اشاره و اضافه کرد: یکی از اقدامات مسئولان استانی در اسناد توسعه ریلی کشور طرح راه‌آهن اردبیل-میانه - پارس‌آباد بود که این موضوع با جدیت پیگیری و محقق خواهد شد.
طبق برنامه‌ریزی‌های ما مقرر شده در صورت تخصیص به موقع اعتبارات و تلاش مضاعف پیمانکاران این پروژه تا اواسط پاییز امسال مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
وی همچنین از افتتاح راه‌آهن اردبیل تا پایان آبان ماه امسال خبر داد و گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های ما مقرر شده در صورت تخصیص به موقع اعتبارات و تلاش مضاعف پیمانکاران این پروژه تا اواسط پاییز امسال مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
پیش از این صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اینکه با پیگیری‌های انجام شده تا ۲ ماه آینده قرار است از سوی وزارت راه و شهرسازی مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات اسناد خزانه اسلامی ایران به پروژه اختصاص یابد، خاطرنشان کرده بود؛ انتظار می‌رود سفر دوم رئیس جمهور به استان اردبیل از طریق راه آهن انجام گیرد.
وی همچنین اظهار کرده بود؛ تأکید ما به رئیس جمهور این است که با اختصاص حداقل یک هزار میلیارد تومان اعتبار دیگر زمینه اتمام به موقع پروژه راه‌آهن اردبیل را فراهم کند تا دومین سفر استانی هیئت دولت به اردبیل به جای هواپیما با قطار انجام گیرد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: با اقرار به اینکه پروژه راه‌آهن اردبیل-میانه یک پروژه بزرگ و وزینی است و علی‌رغم شتاب کند این پروژه در دهه اخیر شاهد هستیم اکنون پیشرفت فیزیکی این پروژه به ۹۰ درصد رسیده است و سهم ۲۰ درصدی پیشرفت راه‌آهن اردبیل تنها برای ۲ سال اخیر بوده است.
کمال‌الدین میرجعفریان خاطرنشان کرد: کل هزینه این پروژه طبق برآورد مهندسان راه‌آهن کشور ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شده بود که از این مقدار ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان فقط از سوی دولت اختصاص یافته است و در بررسی روند سریع ۲ سال اخیر پروژه حالا پس از سال‌ها بلاتکلیفی منتظر افتتاح قریب الوقوع این خط ریلی هستیم.
قطاری که ناجی کشاورزی اردبیل خواهد بود!
از آنجا که مردم استان سال‌هاست اهمیت استقرار خط آهن در اردبیل را یادآور می‌شوند، شاید اولین و خطیرترین دلیل آن تولید بالای محصولات کشاورزی و برخورداری از ظرفیت عظیم و گسترده کشاورزی همچون کشت و صنعت مغان باشد.
باید توجه داشت که استان اردبیل با تولید بیش از ۴.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی در سال، مستعد بهره‌برداری از پروژه حمل و نقل ریلی بوده تا بدین ترتیب با ایجاد زیرساخت حمل و نقل ریلی زمینه صادرات محصولات کشاورزی از دشت مغان مهیا شود.
کما اینکه طبق گفته مسئولان استانی میزان تولید محصولات کشاورزی این استان با بهره‌برداری از پایاب خداآفرین به ۵.۵ میلیون تن در سال خواهد رسید و فروش خام این حجم از محصولات کشاورزی می‌تواند بزرگ‌ترین اجحاف در قبال و حق کشاورزان و مردم اردبیل باشد.
با اقرار به اینکه استان اردبیل فاقد آزادراه بوده و از نظر بزرگراه نیز با استانداردهای ملی و مورد نیاز فاصله زیادی دارد و از طرفی مشکلاتی که فرودگاه‌های اردبیل و پارس‌آباد داشته و نمی‌توان از این مسیرهای زمینی و هوایی برای انتقال محصولات کشاورزی استفاده کرد پس تنها گزینه حال حاضر برای جابجایی این حجم از محصولات خط ریلی است که همین موضوع اهمیت بهره‌برداری سریع از این پروژه را یادآور می‌شود.
صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با پیگیری‌هایی که در کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۱ داشتم، درنهایت موفق شدیم نام اردبیل را به پروژه با عنوان قبلی راه‌آهن بستان‌آباد - سراب که ردیف بودجه ملی هم داشت، اضافه کنیم و در نتیجه این طرح تحت عنوان پروژه اتصال ریلی اردبیل و سراب به راه‌آهن سراسری ثبت شد و ردیف بودجه ملی برای آن در نظر گرفته شد.
اگر راه آهن اردبیل آماده تکمیل و بهره‌برداری نباشد، سفر رئیس جمهور به این استان فایده‌ای ندارد.
وی با بیان اینکه پروژه راه آهن اردبیل به عنوان طرح شاخص این استان در سال‌های اخیر مورد توجه و در اولویت دولت‌های یازدهم، دوازدهم و سیزدهم بوده است، تصریح کرد: علاوه بر ردیف‌های بودجه‌ای سالانه، راه آهن اردبیل – میانه در این ۲ دهه از فاینانس بانکی و منابع مختلف بهره برده و عملیات اجرایی و نهایی‌سازی آن در حال حاضر با سرعت قابل قبولی در حال انجام است.
بدری افزود: اگر راه آهن اردبیل آماده تکمیل و بهره‌برداری نباشد، سفر رئیس جمهور فایده‌ای ندارد و ما انتظار داریم به عنوان یک هدیه واقعی رئیس جمهور و دولت سیزدهم راه آهن اردبیل – میانه را به سرانجام رسانده و تقدیم مردم این استان کند.
عملیات اجرایی پروژه عظیم راه‌آهن اردبیل در اوایل دهه ۸۰ آغاز شد و حلاوت برخورداری اردبیل از خط ریلی در سال‌های ابتدایی شروع این پروژه مردم را مسرور از خدمات دولت می‌کرد.
اجرای این پروژه بزرگ با تمام سختی‌ها و گذرگاه‌های صعب العبورش قریب به ۲ دهه است که نقل محافل شده و با اینکه در تمام این سال‌ها مردم استان‌های همتراز اردبیل از خطوط ریلی مجهز بهره‌مند شده‌اند، اما در اردبیل تنها به وعده شنیدن سوت قطار چه بسیار جوان‌هایی که به میان سالی و میان سالانی که به پیری رسیدند و هیچ صدایی نه تنها از سوت قطار بلکه هیچ محور امن مواصلاتی نشنیدند.
پروژه کهن راه‌آهن اردبیل گرچه در سال‌های ابتدایی آغاز عملیات اجرایی نوید تردد امن و ایمن را برای مردم اردبیل می‌داد، اما با تغییر چندین دولت هنوز هم در پیچ و خم وعده‌ها گرفتار شده و قطار توسعه اردبیل در ایستگاه‌های وعده ترمز بریده است.
از تمام وعده‌های نامحقق سال‌های اخیر که بگذریم باید اقرار کنیم که اخبار مسرت‌بخش ماه‌های گذشته در خصوص تکمیل نهایی و افتتاح راه‌آهن اردبیل-میانه همزمان با سفر دوم رئیس جمهور به استان اردبیل می‌تواند تمام اخبار، حرف‌ها و اتفاقات ناخوشایندی را که این پروژه در کارنامه خود دارد به فراموشی سپرده و روزنه امیدی برای مردم اردبیل در خصوص بهبود وضعیت زیرساخت‌های عمران منطقه باشد.