خبرگزاری مهر، گروه استانها، علیرضا پرنیان: وجود بناهای تاریخی در استان فارس یکی از وجوه متمایز این استان نسبت به سایر مناطق کشور است که موجب شده هرساله جمعیت قابل‌توجهی از گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن بناهای تاریخی این استان به فارس سفر کنند.
۱۲ اثر در استان فارس از جمله تخت‌جمشید، پاسارگاد و باغ‌های پاسارگاد، باغ ارم، شهر تاریخی بی شاپور، تنگ چوگان، غار و مجسمه شاپور، کاخ ساسانی سروستان، قلعه دختر، کاخ اردشیر و شهر تاریخی گور و نقش‌برجسته‌های تنگاب به فهرست میراث جهانی پیوسته‌اند.
گفتنی است در چهل و پنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو که در شهر ریاض عربستان برگزار شد، پرونده ۵۶ کاروانسرا تاریخی ایران از ۲۶ استان بررسی شد که به دنبال گزارش مثبت نماینده کنوانسیون میراث جهانی درباره وضعیت مرمت، نگهداری و ارزش تاریخی این کاروانسراها و همچنین اظهارات نمایندگان برخی کشورها از جمله عمان، نیجریه، هند، مالی، آفریقای جنوبی، یونان، زامبیا، قطر، نیجریه، اتیوپی، عربستان، بلغارستان و روسیه در موافقت این پرونده و پس از حذف دو کاروانسرا صفوی در آذربایجان شرقی و اصفهان سرانجام در مجموع ۵۴ کاروانسرا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد.
استان فارس نیز در میان ۵۴ کاروانسرای که در این دوره مورد ارزیابی قرار گرفته دارای یک پرونده ثبت جهانی بود که کاروانسرا «ایزدخواست» مورد پذیرش این کنوانسیون قرار گرفته و به ثبت جهانی رسید.
فارس و تنها یک پرونده ثبت جهانی
استان فارس دارای بیش از دو هزار و ۹۸۵ اثر میراثی با ویژگی ثبت ملی است؛ اما در چهل و پنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو تنها یک بنای تاریخی از این استان به این کمیته معرفی شده است.
با توجه به قدمت و ظرفیت‌های منحصربه‌فردی که در گردشگری و میراث‌فرهنگی این استان وجود دارد این انتظار وجود داشت که شرایط برای افزایش پرونده‌های ثبت جهانی آثار تاریخی استان فارس در یونسکو فراهم شود که این موضوع میسر نشد.
کاروانسرای ایزدخواست فارس جزو کاروانسراهای چهار ایوانی به شمار می‌رود با نگاهی به آمار می‌توان دریافت که استان فارس اولین استان کشور در ثبت آثار تاریخی را به خود اختصاص داده؛ اما آیا استان توانسته در عرصه ثبت جهانی آثار تاریخی نیز این رتبه را از آن خود کند؟
فارس غنی‌ترین و متنوع‌ترین ذخایر تاریخی در دوره‌های مختلف را در بین استان‌های کشور دارا است، همچنین وجود جاذبه‌های طبیعی و گردشگری در این استان توانسته نقش ویژه‌ای در افزایش گردشگری در این استان داشته باشد.
استان فارس ۱۰ درصد از آثار ملی ایران را دارا بوده و بیشترین آثار تاریخی استان به ترتیب در شهرستان‌های شیراز، مرودشت، کازرون و لارستان ثبت شده است.
کاروانسرای جهانی ایزدخواست
کاروانسرای ایزدخواست یکی از ۹۹۹ کاروانسرای است که در دوران شاه‌عباس صفوی ساخته شده، این کاروانسرا در یک‌کیلومتری شهر ایزدخواست واقع شده است البته این اثر در تاریخ هفتم مهر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود.
در زمان حکومت صفویان کاروانسراهای زیادی در نقاط مختلف کشور ساخته شد که کاروانسرای ایزدخواست نیز یکی از همین کاروانسراها است که در زمان شاه‌عباس صفوی به وسعت چهار هزار متر بنای آن نهاده شد.
این کاروانسرا در بین راه شهر تاریخی و باستانی «آباده و اصفهان» قرار دارد و یکی از مهم‌ترین کاروانسراها در این منطقه محسوب می‌شود که معماری داخلی این کاروانسرا به‌مانند دیگر کاروانسراها هر طول ضلع آن ۳۵ متر است.
در حیاط چهارگوش کاروانسرا سنگ قبرهای تاریخی دیده می‌شود که روی آن‌ها حجاری‌هایی نیز انجام شده است البته در ضلع شمالی، شرقی و جنوبی این کاروانسرا ۲۰ اتاق وجود دارد و روبه‌روی اتاق‌های این کاروانسرا نیز ایوان دیده می‌شود.
سرسرای اصلی کاروانسرای ایزدخواست را در بخش غربی محوطه ساخته شده که در این بخش نیز چند اتاق و یک تالار دیده می‌شود لازم به ذکر است که در ساخت طاق‌های این بنا از سبک آجرچینی ضربی و رومی استفاده شده است.
گفتنی است کاروانسرای ایزدخواست فارس جزو کاروانسراهای چهار ایوانی به شمار می‌رود این در حالی است که از سال ۱۳۲۴ تا حدود سال ۱۳۵۰ از این کاروانسرا به‌عنوان ژاندارمری استفاده شده است.