خبرگزاری مهر - گروه استانها- مهتاب خیری: یکی ازنمونه‌های جالب کاروانسراهای دوره شاه عباس اول که در سر راه اصفهان به شمال ساخته شده، کاروانسرای «گز» است. این بنا در حاشیه غربی شهر گز در سمت راست اتوبان اصفهان - تهران قرار دارد. گز در فاصله ۱۷ کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است. در ادامه با این کاروانسرا بیشتر آشنا خواهید شد.
جهانگردان زیادی طی سفر خود به اصفهان از این بنا یاد کرده‌اند؛ یکی از آنها جیمز موریه است که در سال ۱۸۰۹ م. شرح مختصری در مورد آن نوشته است. در حال حاضر چند سالی است که این کاروانسرا به صورت یک پادگان نظامی درآمده و به همین دلیل امکان بازدید بنا وجود ندارد.
کاروانسرای گز با توجه به ابعادی که دارد (۸۳*۹۶ متر) یکی از بزرگترین کاروانسراهای منطقه است. در چهار گوشه آن چهار برج وجود دارد که برفراز برج شمال شرقی چراغ راهنمایی وجود دارد که قابل مقایسه با چراغ راهنمایی کاروانسرای دمبی است.
دورتادور دیوارهای خارجی بنا صفه‌های عمیق و محل‌های بستن چهارپایان دیده میشود.این امکانات برای ایجاد تسهیلات بیشتر برای مسافران و امکان بارگیری بهتر چهارپایان بوده است. سر درورودی از طریق راهروی طویلی به حیاط راه مییابد. پیرامون این راهرو برای استقرار نگهبانان و انجام خدمات به مسافران فضاهایی وجود دارد.
نمای داخلی حیاط به سبک چهار ایوانی بوده و در اطراف ایوان‌های چهارگانه ایوان‌های کوچک‌تری وجود دارد که هر کدام به یک اتاق منتهی می‌شوند.در گوشهها چهار ایوان وجود دارد که هر کدام به سه اتاق منفصل می‌شوند. پشت ایوان‌ها و اتاق‌ها اصطبل‌های بزرگ و انبارها وسیع موجود است. این اصطبل‌ها هشت ورودی دارند که در انتهای هر ضلع حیاط واقع شده‌اند. آجر مهمترین ماده بکار رفته در بناست و از سنگ در پی وازاره‌های بنا استفاده شده است.
هیچ کتیبه‌ای در بنا وجود ندارد. ماکسیم سیرو معتقد است کاروانسرای گز به همراه کاروانسرای ونداده (آقا کمال پایین) و کاروانسرای چاه قاده (آقا کمال بالا) هر سه به دست یک معمار در زمان شاه عباس اول بنا شده است. اکثر جهانگردان این بنا را به زمان شاه عباس اول نسبت داده‌اند.در تأیید این انتساب می‌توان به نکاتی مانند شباهت زیاد این بنا با کاروانسرای و نداده به طوری که غیر از سردر ورودی و سرسرا قسمت‌های دیگر کاملاً شبیه یکدیگرند، اشاره کرد.
کاروانسرای ونداده دارای کتیبه‌ای مربوط به زمان شاه عباس اول است. از طرفی سردر ورودی کاروانسرای گز شباهت زیادی با کاروانسرای یزدخواست دارد که این بنا نیز مربوط به زمان شاه عباس اول است.
آن چنانکه از گفته‌های جهانگردان مشخص میشود این کاروانسرا در دوره قاجار متروک شده و مورد استفاده نبوده است و به جای آن از چاپارخانه‌های که در کنار آن ساخته بودند استفاده میشد. امروزه هیچ اثری از این چاپارخانه باقی نمانده است.