خبرگزاری مهر، استانها: کودکان عامل پیوند نسل‌های گذشته و آینده در هر جامعه محسوب می‌شوند چراکه انتقال سنت‌ها، فرهنگ‌ها، اعتقادات و باورها و پیشینه‌های هویت بخش و در صورت لزوم، اصلاح محیط اجتماعی نیز در هر جامعه از طریق کودکان میسر است؛ اما علی رغم وجود قوانین مصوب و گسترده حقوق کودک و تعمیم مصوبات اعلامیه جهانی در کشور و اقدام سازمان‌های حمایت از حقوق آنها، از گذشته دور تا به امروز رعایت این حقوق برای کودکان با ضعف‌هایی روبرو بوده است.
یکی از این ضعف‌ها که نیاز به پیگیری و حل جدی دارد، شرایط نامناسب زیست کنونی برای کودکان است. در این خصوص اگرچه طی برنامه ریزی های به عمل آمده، مفهوم شهر دوستدار کودک برای توجه به حقوق اساسی کودکان در نظر گرفته شده است اما وضعیت در شهر همدان به نوعی دیگر در حال پیش روی است.
شهر دوستدار کودک یعنی شهری که در آن سلامت، حمل و نقل، حمایت، آموزش و فرهنگ به عنوان حقوق اساسی کودک رعایت می‌شود و کودکان، به عنوان شهروندانی تعریف شده‌اند که حقوقی دارند و حق دارند که نظراتشان را ابراز کنند. شهری که تنها یک شهر خوب برای کودک نیست بلکه شهری است که به وسیله کودکان ساخته می‌شود.
این موضوع که در پرونده آسیب شناسی فضاهای شهری همدان در خبرگزاری مهر مورد بررسی قرار گرفته در قالب گزارش‌هایی با عناوین فقدان بوستان «مادر و کودک» در همدان و هم چنین جای خالی «بوستان خانواده» در همدان مورد بررسی قرار گرفته است و حال به بهانه هفته و روز کودک، برآن شدیم با نگاهی به شاخصه‌های شهر دوستدار کودک و ادعای همدان مبنی بر اینکه شهر دوستدار کودک است با مردم به ویژه والدین همین کودکان به بحث و گفتگو بنشینیم:
در همدان یک زمین بازی مناسب و استاندارد هم پیدا نکرده‌ام
خانم مولوی، مادر امیررضای ۷ ساله است. وی در گفتگو با خبرنگار مهر نگاهی به وضعیت پارک مردم همدان انداخت و گفت: متأسفانه تنها پارک بزرگ همدان که وسایل بازی متعددی هم دارد، این پارک است اما عصرها می‌بینیم که عده زیادی از کودکان بالای بلندترین سرسره می‌ایستند و هم دیگر را ترغیب می‌کنند که از بالای سرسره خود را آویزان کنند، فضا را بسیار خطرناک کرده‌اند، افزود: کاش در پارک هایمان مراقبینی داشتیم که می‌توانستند فضا را برای کودکان همراه با آرامش کنند.
این مادر همدانی ادامه داد: از سوی دیگر، وسایل بازی به شدت خطرناک هستند و فضای پارک بسیار تاریک است. برخی از وسایل بازی در پارکهای همدان اعم از همین پارک مردم و حتی پارک کودک همدان دچار مشکل و غیراستاندارد هستند.
مولوی یادآور شد: پارکهای محلات همدان بسیار نامناسب‌تر هستند، فضای سبز در محلات همدان وجود ندارد و به نوعی خبری از حتی نیمکت‌هایی برای نشستن و رفع خستگی مناسب کودکان وجود ندارد.
سری به یکی از محلات حاشیه‌ای همدان می زنم. کودکان بسیاری در کوچه و خیابان‌ها دیده می‌شوند.
عده زیادی شأن به سان کودکان دهه پنجاه و شصت، یک تایر را با چوب می‌چرخانند و می دوند به سمت زمین‌های خاکی یا زمین‌های خالی که هنوز ساختمان سازی در آنها صورت نگرفته است.
نزدیکشان می‌شوم تا ببینم به کدام پارک‌ها می‌روند و نظرشان راجع به وسایل پارک چیست.
یکی از بچه‌ها که پسربچه ای ۶ ساله با دمپایی‌های سورمه ای و انگشتان پای خاکی و البته زخمی بود، جلو آمد و خیلی جدی گفت: اینجا پارک نداریم و نمی دانم پارک چیست. بچه‌های دیگر نگذاشتند، ادامه دهم.
شروع کردند برایش توضیح دادن، اما یک نکته در حرف‌های همین بچه‌ها هم شنیدنی بود… اینکه همه آنها از پارکی در یکی از محلات دیگر همدان صحبت می‌کردند که اگر پدر وقت کند، آنها را به آنجا می‌برد.
پارکی در آن منطقه وجود نداشت، نزدیک ترین پارک به آن بچه‌ها پارکی بود که در شهرکی دیگر وجود داشت و پیاده هم نمی‌شد به آنجا رسید.
ضرورت طراحی طرح جامع شهر دوستدار کودک در همدان
حسن سجاد زاده در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: شهر دوست دار کودک خیلی وقت است که مطرح شده است اما در عمل این شعار نتوانسته جنبه عملیاتی خود را در شهر همدان نشان دهد.
عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی همدان با بیان اینکه طرح جامع شهر دوست دار کودک با رویکرد محله محوری در همدان باید طراحی شود، افزود: وقتی از شهر دوست دار کتاب به عنوان یک برند شهری صحبت می‌کنیم، ابتدا باید مطالعاتی در این زمینه صورت بگیرد و یک سند جامع شهر دوست دار کودک تهیه شود.
وی ادامه داد: دوستان یا مدیرانی که این شعار را می‌دهند، فکر می‌کنند با احداث یا طراحی یک پارک کودک و فضاهای خاص در این زمینه می‌توانند عنوان شهر دوست دار کودک را بر روی خود بگذارند؛ اگرچه اینگونه نیست، شهر دوست دار کودک یک رویکرد است که باید در تمام اجزا، عناصر شهری، منظر، سیمای شهری و فضاهای شهری طوری از حیث نور پردازی مصالح، فضای محیط زیستی و بسیاری از آیتم‌های دیگر این رویکردها انجام شود و در عمل این موارد دیده شود.
فرسنگ‌ها با شهر دوست دار کودک فاصله داریم
سجاد زاده در ادامه گفتگو یادآور شد: متأسفانه یکی از چالش‌های اساسی در این حوزه کمبود فضای سبز و کمبود فضاهای بازی برای کودکان است و کودکان نه تنها فضای برای گردهمایی، دور هم جمع شدن، بازی و سرگرمی ندارند، بلکه کوچه و پس کوچه‌های شهر جای پارک ماشین شده است.
عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی همدان ادامه داد: گذشته از کودکان، سالمندان و اقشار مختلف مردم هم کیفیتی که از فضای شهری که به عنوان نیازهای روحی، عاطفی و سرگرمی که انتظار دارند برآورده نمی‌شود.
وی متذکر شد: ما فرسنگ‌ها با شهر دوست دار کودک فاصله داریم و نمی‌توانیم به راحتی در تحقق شهر دوستدار کودک قدم برداریم و باید ابتدا در این زمینه یک سند جامع تهیه شود تا بر اساس آن بتوان رویکرد محله محوری را انجام دهیم چون تقویت محله‌ها، فضاهای باز محلی و بوستان‌های محلی راهی جدی به سوی شهر دوست دار کودک است.
این دانشیار شهرسازی، از حضور مدرسه در محل سکونت کودکان که یکی از اولویت‌های شهر دوست دار کودک است نام برد و افزود: باید عدالت محیطی و زیست محیطی در شهر دوستدار کودک رعایت شده، در حالی که توزیع فضایی و برآورده شدن نیازهای محله محوری مهمترین مؤلفه شهر دوستدار کودک است.
عضو هیأت علمی گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی همدان در پایان تصریح کرد: کمبود فضاهای باز و عمومی در خیلی از شهرهای جهان وجود دارد اما با استفاده از ترفندهای مختلف مخصوصاً استفاده از فضاهای گم شده شهری و بام‌های شهری می‌توان کم کم نیاز عاطفی و روحی کودک را تقویت کنیم و قدمی محکم با برنامه ریزی دقیق و صحیح برای شهر دوست دار کودک برداریم.
خلاء وجود پارک مختص بانوان و کودکان در همدان یکی از تأکیدات و البته انتقادات نماینده ولی فقیه در استان همدان در زمستان ۱۴۰۰ بود، روندی که هم چنان مورد غفلت مسئولین مربوطه است و همین موضوع نشان می‌دهد که عدالت اجتماعی برای کودکان در همدان چه قدر جای کار دارد تا محقق شود.
متغیرهای بسیاری اعم از مشارکت اجتماعی کودکان، احساس تعلق به شهر، احساس امنیت، برخورداری از خدمات و امکانات شهری، احساس امنیت، تأثیرگذاری کودکان در تصمیمات مربوط به شهر، وجود رویدادهای فرهنگی و اجتماعی خانواده محور، زندگی در محیط سالم و عاری از آلودگی، توجه به نیازهای گروه سنی خاص، مهیا بودن فضایی برای ملاقات کودکان با دوستان و بازی با آنان و غیره برای رسیدن به شهر دوستدار کودک وجود دارد، روندی که مسئولین همدان باید به آن توجه داشته باشند و بدانند که تنها با نصب چند بنر و یا ساخت چند کاردستی با شعار همدان، شهر دوستدار کودک، این شهر دوستدار کودکان نمی‌شود و نیاز است که علمی و تخصصی، با همه جوانب این موضوع را محقق ساخت.