علیرضا روحی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه افت تحصیلی در شروع سال، مسأله‌ای کاملاً معمول است و علل مختلفی در بروز و پیش بینی آن دخیل هستند، اظهار کرد: امروزه والدین برای افزایش عملکرد فرزندان خود در مقاطع تحصیلی، پیوسته در جستجوی علل و عوامل اثرگذار در این زمینه هستند؛ خانواده‌ها تلاش می‌کنند که نقاط ضعف را کاهش داده و توانمندی‌ها را نیز تقویت کنند.
وی ادامه داد: اما در این مسیر چه اتفاقاتی می‌افتد؟ آنچه که همیشه سبب تعجب شده و ممکن است حتی به عنوان معیار بی‌ثمر بودن تلاش‌های والدین، حس ناکامی را رقم بزند؛ افت موقت اوایل سال تحصیلی است.
روحی افزود: سه مورد شایع در بین سایر عوامل بیشترین دخالت را در افت موقت تحصیلی دارند، شامل کلاس‌های متعدد خصوصی، بازی‌های رایانه‌ای و روابط با همکلاسی‌ها و همسالان است.
این مشاور تحصیلی یکی از دبیرستان‌های همدان با اشاره به اینکه والدین و دانش آموزان باید بدانند که این سه مورد، نقش به سزایی در رویکرد فرد به فضای آموزشی دارند، اظهار کرد: برخلاف باور والدین، اولین عامل کلاس‌های خصوصی زیادی است که سبب می‌شود دانش آموز در تابستان مجبور به تلاشی حتی بیشتر از سال گذشته شود.
وی افزود: همین امر سبب افزایش هیجان‌های منفی نسبت به درس و مطالعه می‌شود و در این شرایط دانش آموز تصور می‌کند که زمان استراحت تابستان را یا به خاطر معیارهای سخت گیرانه والدین از دست داده است و یا به دلیل ناکامی در طی سال گذشته.
روحی یادآور شد: در هردو حالت، درس خواندن جنبه تنبیهی پیدا کرده و هیجان‌های منفی مثل خشم را نسبت به مطالعه رقم می‌زند.
در دام افت تحصیلی مهرماهی نیفتیم
وی با بیان اینکه با شروع سال جدید و با توجه به موارد گفته شده دانش آموز با همان رویکرد سال پیش، شاید حتی منفی تر، وارد فضای آموزشی می‌شود، اضافه کرد: همین مسئله باعث افت تحصیلی می‌شود و بازدهی خوبی را نشان نخواهد داد.
روحی گفت: بازی‌های رایانه‌ای یکی دیگر از عواملی است که باعث افت تحصیلی موقت دانش‌آموزان می‌شود؛ بازی‌های رایانه‌ای با وجود ابعاد مثبتی که دارند، آثار منفی نیز دارند که نباید مغفول بماند.
این روانشناس خاطرنشان کرد: مدل یادگیری در بازی‌های رایانه‌ای به نحوی است که می‌تواند تمام تمرکز فرد را به خود معطوف کند، علاوه بر این، گاهی اوقات بازی‌های رایانه‌ای به عنوان مسکن، برای کاهش توجه به مشکلات درسی، نقاط ضعف مرتفع نشده، فرصت‌های زمانی از دست رفته و حتی برای فرار از معیارهای سخت گیرانه و کلاس‌های متعددی که والدین، برنامه ریزی کرده‌اند؛ انتخاب می‌شود.
روحی با اشاره به اینکه در این شرایط نوجوانان در واقع به بازی، پناه می‌برند تا بتوانند اندکی از فشار روانی دنیای واقعی فاصله بگیرند، عنوان کرد: با ورود به سال تحصیلی جدید، بازی رایانه‌ای، به عنوان راه حل جایگزین برای کاهش فشار روانی، می‌تواند کاهش توجه، تمرکز، یادگیری و درنهایت، کاهش بازدهی در فعالیت‌های آموزشی را رقم بزند.
همیشه راه حل به این سادگی نیست!
وی خاطرنشان کرد: همین امر والدین را به این نتیجه می‌رساند که کنسول بازی، کامپیوتر و یا گوشی را از فرزند خود گرفته و مانع از افت بیشتر شوند؛ اما همیشه راه حل به این سادگی نیست و با اجرای این تصمیم و حذف اثر تسکین دهنده بازی، مشکلاتی بسیار بیشتر از آنچه که تصور می‌شود، ممکن است بروز پیدا کند!
روحی با بیان اینکه روابط با همکلاسی‌ها و همسالان نیز موجب افت تحصیلی موقت دانش‌آموزان می‌شود، عنوان کرد: روابط با همکلاسی‌ها، فضای رقابت ناسالم و تمسخر فرد به واسطه برچسب‌های منفی، می‌تواند میزان بسیار زیادی از توجه و تمرکز را به خود اختصاص دهد و توجه به مطالب درسی را در اولویت بعدی قرار دهد.
این مشاور تحصیلی با اشاره به اینکه در این شرایط اگر دانش آموز شکست و ناکامی را بپذیرد و خود را پایین‌تر از همکلاسی‌ها ببیند، دست از تلاش برداشته و به دنبال جلب توجه از طرق دیگر می‌رود، اضافه کرد: در این شرایط واکنش‌های پرخاشگرانه و حاضر جوابی، تغییر ظاهر و حتی پیدا کردن الگوهای آسیب دیده در فیلم‌ها، سریالها و بازی‌های رایانه‌ای که به نحوی پرخاشگرانه به موقعیت مشابه واکنش نشان داده‌اند، به راحتی می‌تواند فرد را در مسیری متفاوت قرار دهد.
وی افزود: این اتفاقات افت تحصیلی قابل توجهی را رقم می‌زند و اگر از این طریق دانش آموز، مورد پذیرش قرار بگیرد، رویکرد جدید به سایر روابط هم سرایت کرده و هویتی جدید را در بین همسالان و خانواده جستجو خواهد کرد.
روحی تصریح کرد: نتیجه ساخته شدن هویت جدید فرد منجر به کاهش زمان حضور در منزل و مدرسه و کاهش زمان در دسترس، برای مطالعه و افزایش ساعت‌های حضور در کنار دوستان خواهد بود.
سخنی با والدین
این روانشناس در ادامه صحبت‌های خود خطاب به والدین دانش آموزان گفت: با شروع سال تحصیلی اگر فرد با تصور ناتوانی در درس و توانمندی در پرخاشگری، مقطع جدید را آغاز کند، نمی‌توان انتظار عملکردی مطلوب از وی را داشت، نباید فراموش کرد که توجه به فرزند تنها از طریق تأمین مایحتاج نیست.
روحی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات زمان گذاشتن و مکالمه‌های ساده و صمیمی در خانواده می‌تواند برداشت‌های ذهنی نوجوان را، پیش از قرار گرفتن در موقعیت‌های آسیب زا، با واقعیت مواجه کرده و مانع از بروز مشکلات و چالش‌های جدی تر شود.
وی تاکید کرد: در این شرایط اگر امکان حل مسأله‌ای در داخل خانواده نبود، با مراجعه به روانشناس یا مشاور مدرسه و دریافت راهکارهای لازم، می‌توان از بروز مشکلات بعدی و تبعات منفی آنها جلوگیری کرد.