به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «حقوق و منزلت سالمندان در متون و فرهنگ اسلامی» اثر علی رضایی بیرجندی در ۳۶۰ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.
در دوران‌های پنج گانه عمر، سالمندی، مرحله پایانی عمر انسان است که در آن قوای جسمی و روانی رو به ضعف و کاهش می‌گذارد. سالمندان که عمری با عشق و محبت به جامعه خدمت کرده‌اند و ثروت بزرگ جوانی خویش را هزینه نموده‌اند، به پاس لیاقت و شرافت خدادادی و به سبب زحمات و خدمات یک عمر زندگی، بر گردن اعضای خانواده و افراد و حاکمان جامعه حقوقی دارند که باید پاس داشته شود.
کتاب پیش رو ضمن تبیین مبانی و اصول این حقوق بر لزوم رعایت آن در خانواده و جامعه در ابعاد گوناگون روحی، روانی، معنوی، اقتصادی و اجتماعی تاکید می‌کند و ابعاد عملی آن را می‌نمایاند.
ساختار اثر
این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و سه بخش است: بخش اول در تبیین مفاهیم و پیش نیازهاست که چهار فصل دارد. فصل یکم به بیان مفاهیم مربوطه می‌پردازد که شامل تعریف حقوق، سالمندی، سن و انواع سن، انواع سالمندی، سالمندی طبیعی (فیزیولوژیک)، سالمندی ظاهری، سالمندی بیماری، سالمندی روحی، سالمندی زودرس، سالمندی موفق، سالمندی معنوی و عرفانی و نیز سالمندی در روزگار پیشین می‌شود. همچنین مفاهیم سالمندی در قرآن در این فصل بحث شده است. در فصل دوم، «اهمیت و ارزش دوران جوانی» و ضرورت استفاده مطلوب از این دوران و نیز دوران سالمندی و زمینه‌های پیدایش سالمندی، سالمندی مطلوب و سالمندی غیر مطلوب و معمرین و ارذل العمر مورد بحث و تبیین قرار گرفته است. در فصل سوم، درباره «بیماری‌های سالمندان و حسرت‌های آنان» بحث شده است. در فصل چهارم، «احکام سالمندان» نظیر حجر، سفاهت، تصرفات مالی، وصیت، وصیت زائد بر ثلث، هبه، اقرار، نماز، روزه، حج، جهاد و حجاب بحث شده است.
در بخش دوم «حقوق سالمندان» تبیین شده که مشتمل بر سه فصل است: فصل یکم، درباره «مبانی حقوق سالمندان» بحث شده است که عبارتند از: خلافت الهی، کرامت الهی، امانتدار خدا و احسان در برابر احسان. در فصل دوم، درباره «حقوق سالمندان» بحث شده است که به بیان حق حیات، زندگی و سلامتی، حق ازدواج و حق مسکن، حق مراقبت و رسیدگی، حق استقلال اقتصادی، حق بازنشستگی، حق توقیر، حق اکرام، حق اجلال و جایگاه پیامبری می‌پردازد. در فصل سوم، «حقوق مضاعف پدر و مادر سالمند» تبیین شده که عبارتند از: سپاسگزاری، احسان، برّ و نیکی، انفاق، تواضع و فروتنی، نگاه کردن به چهره، گفتار کریمانه، مصاحبت عاقلانه، شاد کردن، دوستی با دوستان، وصیت خیر.
بخش سوم، دو فصل دارد: در فصل اول به «وظایف سالمندان» پرداخته شده است. با عنایت به تلازم حق و تکلیف و اینکه حق و تکلیف دو روی یک سکه‌اند و اگر سالمندان حقوقی دارند، وظایفی نیز بر عهده دارند، وظایف سالمندان عبارتند از: لزوم تحول، لزوم توجه به ارزش باقیمانده عمر، علم آموزی، خداشناسی، حیا از خداوند، ترک گناه، ترک ریا، خود را به شکل جوان در نیاوردن، بخل نورزیدن، جبران گذشته، کار پیامبری کردن، مرده‌ها را زنده کردن و آرزوی تولد دوباره. در فصل دوم به «وظایف خانواده و جامعه و حکومت در برابر سالمندان» پرداخته شده است و نتیجه‌گیری شده که سالمندی بهترین دوره از دوران‌های پنج گانه عمر، مرحله‌ای مهم و اثرگذار در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی به شمار می‌آید که متأسفانه مغفول مانده است. سالمندان احترام می‌خواهند، نه ترحم.
ازدواج سالمندان، تابوها و شرایط
لازم است از ازدواج سالمندان به ویژه ازدواج زنان سالمند تابوشکنی شود، زیرا شاید بتوان با ازدواج مجدد در دوران سالمندی، جلوی بسیاری از مشکلات آتی سالمندان (به ویژه زنان سالمند) از جمله احساس طرد شدگی از جامعه، تنهایی، انزوا طلبی، کم شدن اعتماد به نفس، افسردگی و… را گرفت.
باید برای بهبود شرایط و رفع موانع این مسئله کوشید. باید رنگ و بوی تابو را از ازدواج مجدد این قشر اجتماعی زدود. باید وضعیت اجتماعی به گونه‌ای باشد که سالمندان بتوانند بدون دغدغه و ترس از طرد شدگی تصمیم بگیرند. ترویج ازدواج سالمندان باید به سمت متناسب سازی ازدواج سالمندان به لحاظ تفاوت‌های سنی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی باشد.