خبرگزاری مهر - گروه استانها؛ سولماز پورنعمت: استان اردبیل در حیطه جغرافیایی دشت ممنوعه آبی قرار گرفته و چند سالی است خانواده‌ها در شهرستان نمین با چالش کمبود آب شرب مواجه هستند اما علی‌رغم این مسئله همچنان کلنگ صنایع آب بر، بر زمین زده می‌شود.
بسیاری از استان‌های کشور از جمله اصفهان، یزد، سمنان و چهارمحال بختیاری با مشکل جدی آب مواجه هستند و کارشناسان محیط زیست و مردم خواستار انتقال صنایع آب بر از این استانها به سواحل جنوبی هستند و این موضوع می‌تواند بعد از عملیاتی شدن تا حدودی چالش آب را برای مردم برطرف کند.
در طرف دیگر قضیه هزینه بر بودن انتقال و بیکاری کارگران و کارمندان اجازه این کار را نمی‌دهد، حال با این تجربه تلخ، چرا باید در استان اردبیل صنایع آب بر یکی پس از دیگر رشد کند و به یک خطر جدی برای ادامه زندگی در شهرستان‌ها و مرکز استان تبدیل شود.
چرا باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که به جای اینکه در سال‌های آتی مردم با آرامش در استان زندگی کنند عملاً با تصمیم‌های غلط استان را آماده چالش جدی در تأمین آب و آلودگی هوا قرار دهیم؟
بحران آب چالش جدی در دشت اردبیل
آیت الله سید حسن عاملی، امام جمعه اردبیل در خطبه‌های اخیر خود در نماز جمعه با اشاره به اینکه مشکل آب اردبیل فقط مربوط به شمال استان نیست در دشت اردبیل بحران آب جدی است، اظهار کرد: در مهرماه آب سد «یامچی» تمام و فشار مضاعف بر آب‌های زیرزمینی وارد می‌شود.
وی با بیان اینکه آب‌های زیرزمینی در نهایت ۱۰ سال یا ۱۵ سال می‌تواند جوابگو باشد و بعد از آن نه در آسمان و نه در زمین آب وجود ندارد، ادامه داد: متأسفانه در گذشته در طرح جامع آب کشور سهم اردبیل را به جای آب‌های سطحی به آب زیرزمینی گذاشته‌اند و در این خصوص مسئولین وقت استان بی‌دقتی کرده و آن سند را امضا کرده‌اند.
امام جمعه اردبیل با اشاره به اینکه بعضی از کارشناسان برای حل معضل بهره مندی از آب سد شهریار و بعضی ارس را پیشنهاد می‌کنند، افزود: راهکار اصلی استفاده از آب خزر است و در این راستا تمام کشورهای حاشیه خزر به این کار مبادرت کرده و آب شیرین کن‌های عظیم نصب کرده‌اند.
عاملی با گلایه از نحوه مدیریت مسئولان خاطرنشان کرد: ما نباید منتظر باشیم فاجعه به ما برسد بعد دست به کار شویم چرا که در حال حاضر بعضی از استانها در کشور ما در بحران کمبود آب غرق شده‌اند.
اولویت‌های صنعتی نداریم
یک فعال محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه در ایجاد صنایع سرمایه گذاری‌های هنگفتی صورت می‌گیرد در کنار این صنایع، صنایع پایین دستی ایجاد می‌شوند، افزود: کارگران ماهر و غیر ماهر در این صنایع مشغول می‌شوند و جابجایی آنها کاری نیست که به این راحتی امکان پذیر باشد.
وی با تاکید بر اینکه کمیته‌های مختلفی برای دور زدن قوانین محیط زیست و منابع آب ایجاد شده‌اند تا به احداث صنایع آب بر و آلاینده کمک کنند، اظهار کرد: صنایع آب بر بدون کار کارشناسی راه اندازی می‌شوند، همچنین سرمایه گذاران برای دریافت مجوز از اهرم‌های فشار استفاده می‌کنند.
یک دهه است به دلیل کمبود آب شهرستان نمین به کانون ریزگردها تبدیل شده است.
محسن نعمت‌زاده با بیان اینکه صنایع هر منطقه باید با اقلیم آن منطقه سازگار باشد و در این زمینه ایجاد صنایع آب بر همچون فولاد و پتروشیمی در شهرستان نمین اصلاً صلاح نیست، افزود: یک دهه است به دلیل کمبود آب شهرستان نمین به کانون ریزگردها تبدیل شده است.
وی با اشاره به اینکه دولت سیزدهم باید یک برنامه استراتژیک بلند مدت تدوین کند تا مشخص شود کدام صنایع در چه حوزه‌ای و در چه مکانی توسعه یابد، ادامه داد: باید به دنبال ایجاد صنایع کوچک و بزرگی باشیم که در عین حال که آب‌بری کمتری دارند، اشتغال بیشتری ایجاد کنیم.
این کارشناس به استفاده افراطی آب توسط خانه باغ‌های شهرستان اشاره کرد و افزود: مسئولان با وجود اینکه خودشان بیان می‌کنند استان اردبیل دشت ممنوعه است باز با توجیه اینکه آب صنایع از پساب تأمین خواهد شد نسبت به ایجاد صنایع آب بر اصرار دارند در حالی که برای آبیاری فضای سبز به این پساب‌ها نیاز داریم.
هیچ مؤلفه‌ای نباید فدای مؤلفه‌های دیگر شود
رسول نوری خواجه بلاغی، دانش‌آموخته دکتری مهندسی آب در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه استان اردبیل با میانگین بارندگی کمتر از ۲۵۰ میلی متر در سال جز استان‌های خشک و نیمه خشک است، اظهار کرد: منابع آب استان به شدت کاهشی است و صنایع آب بر طبق سند آمایش سرزمینی باید در مناطقی که نزدیک به دریا یا مناطق دارای بارندگی زیاد است، احداث شوند.
وی با اشاره به اینکه با وجود هشدارهای مقامات ارشد کشور باز صنایع آب بر در شهرستان نمین احداث می‌شوند، افزود: در مهرماه سال گذشته مدیر آب فاضلاب کشور اعلام کرد از این پس آب صنایع جدید را از محل آب آشامیدنی اختصاص نمی‌دهیم و صنایعی که تاکنون به آنها آب تحویل می‌شده موظف هستند آب جایگزین پیدا کنند.
خروجی پساب این صنایع که بسیار آلوده هستند دوباره به آب‌های سطحی و زیر سطحی بر می‌گردند که از لحاظ زیست محیطی بسیار خطرناک هستند.
این دانش‌آموخته با تاکید بر اینکه آب سالمی که می‌تواند مشکلات آب شرب مردم را حل کند صرف صنعت می‌شود، افزود: خروجی پساب این صنایع که بسیار آلوده هستند دوباره به آب‌های سطحی و زیر سطحی بر می‌گردند که از لحاظ زیست محیطی بسیار خطرناک هستند.
نوری در ادامه به تبعات تعطیلی صنایع اشاره کرد و گفت: قابل پیش بینی است که در سال‌های آتی به دلیل کمبود آب همین صنایع به تعطیلی کشیده شوند و ضمن هدر رفت سرمایه‌های هنگفت، کارگران زیادی بیکار خواهند شد.
وی با تاکید بر اینکه علاوه بر صنایع باید مصرف آب در بخش خانگی و بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب را دارند مدیریت شود، افزود: صنایع باید مجهز به فن‌آوری بازچرخانی آب برای استفاده مجدد باشند.
این دانش آموخته دکترای مهندسی آب با بیان اینکه در ایران ۷۰ درصد آب‌های سطحی تبخیر می‌شود، افزود: متخصصان معتقد هستند راهکار فناوری‌های نوین کاهش تبخیر، میزان تبخیر آب را تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهد.
رسول نوری با بیان اینکه در سال‌های آتی بحران آب و منازعات ناشی از آن مزایای کارخانجات فولاد، سیمان و دیگر صنایع را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد، افزود: باید با ایجاد صنایع متناسب با مناطق خشک و بیابانی بدون اینکه لطمه‌ای به منابع طبیعی وارد شود اشتغال‌زایی بیشتری داشته باشیم.
وی مدل توسعه صنایع را غلط عنوان کرد و گفت: احداث صنایع آب‌بر در کنار سواحل علاوه بر مزیت صادرات، مسیر حمل را کاهش داده و قیمت نهایی کالا را به دلیل هزینه پایین حمل و نقل کمتر می‌کند.
صنایع کم آب‌بر و معادن باید در مناطق کم آب جایگزین کشاورزی شوند و به اصلاح الگوی کشت توجه کنیم.
این کارشناس آب با بیان اینکه نباید هیچ مؤلفه‌ای فدای مؤلفه‌های دیگری شود، اضافه کرد: صنایع کم آب‌بر و معادن باید در مناطق کم آب جایگزین کشاورزی شوند و به اصلاح الگوی کشت توجه کنیم.
سدها وضعیت مناسبی ندارند
رئیس اداره منابع آب شهرستان نمین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه سال‌های آبی گذشته «سد سقزچی» سرریز می‌شد، اظهار کرد: نسبت به سال‌های آبی گذشته سدها وضعیت خوبی ندارند امسال در سد سقزچی یک و نیم میلیون متر مکعب کسری آب داشتیم.
وی به خشک شدن رودخانه‌های شهرستان نیز اشاره کرد و افزود: منابع زیر زمینی در حال افت شدید است و در حال حاضر کسری قابل توجهی در حوزه آب‌های زیر زمینی داریم.
علی اکبری با بیان اینکه صنعت هم لازمه حیات جامعه است، افزود: سعی اداره منابع آب در این است که مصرف را کنترل کنیم و در کنار آن جلوی برداشت بی رویه را بگیریم و در صورتی که کشاورزان و صنایعی که مصرف بی رویه داشته باشند جریمه می‌کنیم تا بدین ترتیب جلوی هدررفت آب را بگیریم.
رئیس اداره منابع آب نمین به اختصاص پساب اردبیل به کارخانه فولاد اشاره کرد و گفت: در این زمینه شرکت پیمانکار انتخاب شده و پروژه در حال انجام است.
وی به اختصاص کنتور آب به مشترکان صنایع و کشاورزی خبر داد و تصریح کرد: واحدهایی که اقدام به نصب کنتور نمی‌کنند هزینه آب بهای آنها دو برابر تعرفه محاسبه می‌شود.
با افت شدید آب‌های زیر زمینی مواجه هستیم
علی اکبری با بیان اینکه هفته گذشته سه مورد چاه غیر مجاز در شهرک صنعتی شماره ۲ پلمب کردیم، خاطرنشان کرد: حکم پلمب چند مورد از چاه‌های غیر مجاز را گرفته‌ایم و در هفته‌های آتی نسبت به پلمب این چاه‌ها اقدام خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه در شهرستان نمین سالانه برای شرب، صنعتی و کشاورزی ۲۸ میلیون متر مکعب تخلیه آب داریم، افزود: دولت باید به کمک مردم بیاید و زیر ساخت‌های لازم را فراهم کند و در جهت مصرف بهینه آب فرهنگ سازی انجام دهد.
تنش آبی استان اردبیل و بحران‌هایی که در آینده خواهیم داشت تماماً به صنایع مربوط نمی‌شود، اما باید بررسی شود با وجود تجربه‌های تلخ استان‌های مرکزی کشور چرا به تکرار اشتباه اصرار داریم.
آیا واقعاً صنایع جایگزینی وجود ندارد به مانند خیلی از کشورها این محصولات را وارد و در عوض صنایع کم آب بر و غیر آلاینده احداث کنیم.
باید منافع بلند مدت کشور را در نظر بگیریم و صنایع آب بر را در مناطق پر آب و سواحل احداث کنیم و بدانیم به چه قیمتی صنایع را احداث می‌کنیم.
نمایندگان دولت در استان باید مطالعه کنند و ایده بدهند و در کنار آن با اتخاذ تصمیمات منطقی و مطابق با اقلیم شهرستان راهکار بیابند نه اینکه در شهرستانی که ظرفیت بالای گردشگری دارد به دنبال احداث صنایع آب بر و آلاینده باشند.