به گزارش خبرنگار مهر، محمدجواد جوانی در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه یزد اظهار داشت: روندهای امنیتی کلان نشان می‌دهد که ماهیت جنگ‌ها طی سال‌ها و ده‌های آینده تغییرات عمده‌ای را به خود خواهد دید. ناتو طی سال ۲۰۲۰ پنج حوزه جنگی زمین، هوا، دریا، فضا و حوزه سایبری را برای اعضای این ائتلاف نظامی تعیین کرد که اخیراً حوزه جدیدی به نام جنگ شناختی به این حوزه‌ها اضافه شده است.
وی با اشاره به مقاله «مقابله با جنگ شناختی: آگاهی و تاب‌آوری» که در مجله اختصاصی ائتلاف ناتو توسط اساتید دانشگاه جان هاپکینز و امپریال کالج لندن منتشر شده، افزود: این مقاله تلاش دارد اهمیت جنگ شناختی را برای اعضای ناتو گوشزد کند.
جوانی بیان کرد: در مقاله مذکور آمده است جنگ شناختی، گسترش روزافزون استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. در جنگ شناختی، ذهن انسان به میدان نبرد تبدیل می‌شود و هدفش این است که نه تنها آنچه مردم فکر می‌کنند بلکه نحوه تفکر و عمل آنها نیز تغییر پیدا کند.
وی افزود: اگر جنگ شناختی با موفقیت انجام شود، باورها و رفتارهای فردی و گروهی را شکل داده و تحت تاثیر قرار می‌دهد تا به نفع اهداف تاکتیکی یا استراتژیک دشمن تغییر کند.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: در جنگ شناختی دشمن می‌تواند بدون توسل به زور یا اجبار آشکار، کل جامعه را تحت سلطه خود درآورد.
دشمنان در حال ترور ذهنی جوانان هستند
وی همچنین با بیان اینکه امروزه جنگ شناختی، قابلیت‌های سایبری، اطلاعات، روانشناسی و مهندسی اجتماعی را برای دستیابی به اهداف خود ترکیب کرده و به خدمت می‌گیرد، گفت: در حال حاضر دشمنان ما به جای جنگ تن به تن در حال ترور ذهنی هستند و سعی دارند در لایه‌های اصلی مغز شما نفوذ پیدا کنند.
جوانی با اشاره به اینکه امروز دشمن جنگ‌های خود را به سمت جنگ‌های شناختی سوق داده و با ترکیب جنگ اقتصادی و رسانه ای درصدد هدف گرفتن قوه شناختی مردم ایران است، گفت: دشمن در تلاش است تا در مغز جوانان ما ناامیدی ایجاد کند.
وی تصریح کرد: جنگ شناختی از اینترنت و رسانه‌های اجتماعی برای هدف قرار دادن افراد بانفوذ، گروه‌های خاص (سلبریتی‌ها) و تعداد زیادی از شهروندان به صورت انتخابی و سریالی در یک جامعه استفاده می‌کند.
جوانی اظهار کرد: در بخش دیگری از این مقاله که مورد بررسی تطبیقی ما قرار گرفته، آمده است جنگ شناختی به دنبال ایجاد شک و تردید، معرفی روایت‌های متضاد، قطبی کردن افکار، رادیکالیزه کردن گروه‌ها و ایجاد انگیزه در آنها برای اعمالی است که می‌تواند یک جامعه منسجم را ازهم گیسخته یا تکه تکه کند.
وی افزود: برای دستیابی به اهداف جنگ شناختی نیازی به اطلاعات نادرست یا اخبار جعلی نیست، یک سند شرم‌آور دولتی که از حساب ایمیل یک مقام دولتی هک شده و به طور ناشناس در یک سایت اشتراک گذاری رسانه‌های اجتماعی درز کرده یا به صورت انتخابی برای گروه‌های مختلف در یک شبکه اجتماعی فرستاده و منتشر شده است، برای ایجاد اختلاف و دودستگی در گروه هدف کافی است.
گروه‌های رسانه‌های اجتماعی احتمال دارد انگیزه سازماندهی تظاهرات خیابانی داشته باشند
به گفته وی، یک کمپین پیام‌رسان اجتماعی که احساسات اینفلوئنسرهای آنلاین را شعله‌ور می‌کند، می‌تواند باعث گسترش جنجال‌ها شود. گروه‌های رسانه‌های اجتماعی ممکن است انگیزه سازماندهی تظاهرات و حضور در خیابان‌ها را داشته باشند.
وی با بیان اینکه برنامه‌های کاربردی رسانه‌های اجتماعی، آنچه را که ما دوست داریم و به آن باور داریم ردیابی می‌کنند، گفت: گوشی‌های هوشمند ما، اینکه به کجا می‌رویم و با چه کسانی وقت می‌گذرانیم را ردیابی می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی ما ردیابی می‌کنند که با چه کسانی ارتباط داریم و چه کسانی را حذف می‌کنیم. پلتفرم‌های جستجو و تجارت الکترونیک از این داده‌های ردیابی برای تبدیل ترجیحات و باورهای ما به عمل استفاده می‌کنند.
مدرس دانشگاه امام حسین (ع) با اشاره به اینکه مهمترین آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی ایجاد فیلترینگ حبابی است، گفت: شبکه‌های اجتماعی موجب شکل‌گیری حباب‌های راحتی شده‌اند، جایی که اخبار، نظرات و افراد ناپسند یا آزاردهنده به سرعت حذف می‌شوند. این حباب‌ها باید شکسته شوند. صحبت‌های چهره به چهره در مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند در این مسیر مثمرثمر باشد.
وی افزود: خطر این است که جامعه در کل، ممکن است به بسیاری از این حباب‌ها تقسیم شود که هرکدام به طرز عجیبی از دیگران جدا می‌شوند و وقتی از هم دور می‌شوند، احتمال اینکه هر یک از آنها هرزمان که با هم برخورد می‌کنند آشفته یا شوکه شوند، بیشتر می‌شود.
استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند باعث سوگیری شناختی شود
جوانی با اشاره به بحث سوگیری شناختی گفت: استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند باعث سوگیری شناختی شود. برنامه‌های پیام‌رسان اجتماعی به سرعت کاربران را با اطلاعات جدید، به‌روزرسانی می‌کنند و باعث سوگیری جدید می‌شوند که به موجب آن، ما اهمیت رویدادهای جدید را نسبت به رویدادهای گذشته براساس سوگیری‌های خود ارزش‌گذاری می‌کنیم. سایت‌های شبکه‌های اجتماعی، تایید اجتماعی را القاء می‌کنند که در آن ما، اعمال و باورهای دیگران را تقلید و تایید می‌کنیم تا با گروه‌های اجتماعی خود همخوانی و همسویی داشته باشیم.
به گفته وی، سرعت سریع پیام‌ها و انتشار اخبار و نیاز درک شده برای واکنش سریع به آنها، تفکر سریع (احساسی) را در مقابل آهسته فکر کردن (عقلانی و عاقلانه) تشویق می‌کند. سیستم‌های پیام‌رسان اجتماعی برای توزیع قطعه‌های کوتاه که اغلب زمینه و نکات ظریف مهم را حذف می‌کنند، بهینه‌سازی شده‌اند. این امر می‌تواند انتشار اطلاعات نادرست عمدی و ناخواسته یا روایت‌های جهت‌دار را تسهیل کند.
وی تصریح کرد: کوتاه بودن پست‌های رسانه‌های اجتماعی در ترکیب با تصاویر بصری قابل توجه، ممکن است خوانندگان را از درک انگیزه‌ها و ارزش‌های دیگران که در درون این پیام‌ها نهفته است، بازدارد.
مسئول کمیته علمی علوم شناختی و جنگ نرم دانشگاه امام حسین (ع) نیز بیان کرد: باز بودن پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی به دشمنان اجازه می‌دهد به راحتی افراد را گروه‌های هدف قرار دهند. یک دفاع مناسب در مقابل جنگ شناختی حداقل مستلزم آگاهی از این است که یک کارزار جنگ شناختی در حال انجام است این امر مستلزم توانایی مشاهده جهت‌گیری قبل از تصمیم‌گیری برای اقدام است.
جوانی افزود: مقام معظم رهبری سالهاست که بر موضوع تبیین و روشنگری تأکید دارند اما در این برهه زمانی، جهاد تبیین یک فریضه قطعی و عینی است و به سرعت هم باید انجام شود. ما باید برای جوانان هزینه کنیم و نسبت به آنها بی‌تفاوت نباشیم.
وی تاکید کرد: ما باید به جوانانمان بگوییم تک محوری نباشند و یک طرفه به قاضی نروند. برای دسترسی به واقعیت‌ها و قضاوت منصفانه، لازم است یکجانبه‌گرایی نکنند، از منابع رسانه‌ای متفاوت و از زوایای مختلفی به نظاره رویدادها بنشینند.
جوانی بیان کرد: ما برای پیروزی در این میدان نبرد شناختی باید با تشکیل لشگر ابابیل به مقابله با غول‌های شناختی و رسانه‌ای برخیزیم و هرکدام از ما باید خرده روایت کنیم تا یک کلان روایت ایجاد شود. با ساخت کلیپ، اینفوگرافی، موشن گرافی و اقداماتی از این دست در راستای جهاد تبیین قدم برداریم.