خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب_ الناز رحمت نژاد: همزمان با ۱۵ و ۱۶ مهر ۱۳۵۹ مصادف با شانزدهمین و هفدهمین روز از آغاز جنگ تحمیلی با تورق روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب چهارم، هجوم سراسری که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گردآوری شده، به رد پیشنهاد آتش بس مسکو از جانب ایران و پیشروی دشمن در جبهه خرمشهر پرداختیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛
شانزدهمین روز از آغاز جنگ تحمیلی در حالی آغاز شد که رزمندگان اسلام شبیخون موفقیت آمیزی را علیه مقر فرماندهی نیروهای دشمن در پل نو (خرمشهر) پشت سر گذاشتند. از جانب دیگر، عراقی‌ها در سپیده دم طی عملیاتی پیشروی کرده، ساختمان اداره بندر را تصرف کردند که با تلاش نیروهای خودی پیشروی آنها متوقف شد. در طول روز نیروهای دشمن از دو محور دیگر خرمشهر شروع به تهاجم کردند، ولی کاری از پیش نبردند. امروز اجرای آتش و بمباران روی آبادان و اهواز خساراتی به بار آورد. در محور کرخه کور، دشمن ضمن تقویت نیروهای خود، تلاش برای حرکت به سوی اهواز را آغار کرده است. در محورهای دهلران، گیلان غرب، سرپل ذهاب و قصرشیرین نبردهایی بین نیروهایی خودی و دشمن صورت گرفت که برخی با موفقیت همراه بود. در این روز هواپیماهای دشمن علاوه بر پشتیبانی یگان‌های زمینی به بیش از ده شهر تجاوز کردند و نقاط مسکونی، تأسیسات صنعتی، نفتی و مخابراتی را بمباران کردند. در جریان این تجاوزات چند هواپیمای دشمن سرنگون شد. از سوی دیگر، هواپیماهای ارتش جمهوری اسلامی با هدف قرار دادن یک ستون زرهی دشمن، پادگان نظامی و تأسیسات صنعتی و مخابراتی، ضرباتی به دشمن وارد کردند.
با سپری شدن دو هفته از جنگ، همچنان اختلاف نظر بر سر نحوه ادامه جنگ و به کارگیری نیروها ادامه دارد. بنی صدر استفاده از ارتش و ادوات زرهی را تنها چاره می‌داند در حالی که جناح مقابل تکیه بر تکنیک صرف را کافی ندانسته، معتقد به جنگ مردمی است. از لحاظ سیاسی، جمهوری اسلامی ضمن رد پیشنهاد مسکو برای خاتمۀ جنگ از آن کشور به خاطر کمک‌های نظامی به عراق انتقاد کرد. تلاش‌های شوروی برای تجدید اعتبار از دست رفته خود در کشورهای اسلامی به دلیل آثار ناشی از اشغال افغانستان، همچنان ناموفق است. در این شرایط آمریکا با استفاده از خلاء قدرت منطقه و هراس دولتهای عرب از انقلاب اسلامی، به تثبیت موقعیت خود در بین کشورهای منطقه مشغول است. همچنین کشورهای مرتجع عرب به صورت سرسام آوری به تقویت سیاسی و نظامی عراق مبادرت ورزیده اند.
حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
به گزارش سپاه خوزستان: «ساعت ۲۴ الی ۱ بامداد امروز، نیرویی متشکل از سپاه و ارتش به مقر فرماندهی ارتش عراق در پل نو خرمشهر، شبیخون زدند که عملیات با موفقیت کامل انجام شد. امروز صبح نیز هلیکوپترهای خودی ضربات مؤثری به نیروهای عراقی وارد کردند.»
در سپیده دم روز پانزدهم مهر، نیروهای عراقی شروع به پیشروی کردند و توانستند ساختمان اداره بندر را تصرف کنند، امّا نیروهای خودی با وجود تعداد کم مانع پیشروی آنها شدند. یکی از فرماندهان نیروی ویژه عراق می‌گوید: «نیروهای اسلامی موجود در منطقه بندر در مقایسه با نیروهای ما بسیار کم بودند، با این همه پس از نبردی سنگین، توانستند ده‌ها تن از نیروهای ما را کشته یا مجروح سازند و سپس با یک نبرد قهقرایی توانستند جلوی ساختمان بندر، پیشروی ما را سد کنند».
امروز از محور پلیس راه و ساختمان‌های پیش ساخته، دشمن حمله کرد که موفقیتی نداشت و پس از تحمل خسارت‌های سنگین به مواضع خود برگشت. ضمناً امروز بنی صدر برای چند لحظه وارد خرمشهر شد و با استقرار در فرمانداری و حضور در میان مردم و استماع شعارها و نظاره چشمان منتظر و چهره ملتهب آنها شهر را ترک کرد.
صبح امروز ۲ میگ عراقی به آبادان حمله ور شدند و یکی از تانکرهای بزرگ پالایشگاه را منهدم کردند. این دو میگ در اثر آتش ضدهوایی ارتش سقوط کردند. آبادان همچنان زیر آتش توپخانه دشمن قرار دارد، ولی در دو روز گذشته آتش کاتیوشای خودی بسیار کارساز بوده است. امروز خمپاره‌های دشمن در اهواز تعدادی شهید و مجروح به جای گذاشت و خساراتی به بار آورد. همچنین در یک کیلومتری جنگل نورد، تعدادی تانک و نیروی عراقی مشاهده شده اند.
از سوی دیگر به گزارش سپاه خوزستان: «نیروهای عراقی از طرف کرخه کور تقویت شده، در حال پیشروی به سوی اهواز هستند.» در انتهای جبهه جنوبی «موسیان به تصرف نیروهای خودی درآمده است. این اقدام توسط برادران داوطلب از ایلام و نجف آباد با پشتیبانی ارتش صورت گرفت. رزمندگان از موسیان به طرف نهر عنبر در حرکت اند، ولی به خاطر عدم پشتیبانی زرهی، موقعیت نیروهای داوطلب در موسیان در خطر است.»
جبهه میانی
به گزارش اداره مرکزی اطلاعات سپاه: «رزمندگان اسلام در منطقه ایلام اقدام به حمله‌ای علیه دشمن کردند که با واکنش عراقی‌ها مواجه شدند. نیروهای داوطلب متحمل ۳۵ شهید و اسیر شدند.»
بنا به اظهار معاون استانداری ایلام: «امروز در منطقه دهلران طی یک نبرد تعدادی بعثی به هلاکت رسیدند و ۵ نفرشان اسیر شدند». به گزارش اطلاعات سپاه: «طی حمله هلیکوپترهای هوانیروز به مواضع نیروهای عراقی در منطقه ۸ مهران، ۲۱ تانک و تعدادی خودروی حامل مهمات منهدم و ۸۰ نفر از دشمن کشته شدند».
به گزارش خبرگزاری پارس: «امروز در جبهه گیلان غرب، نیروهای رزمنده و عشایر با نیروهای دشمن به نبرد شدیدی برخاستند. بر اثر آتش توپخانه دشمن در این شهر ۴ نفر شهید و ۱۲ نفر مجروح شدند.»
تیمسار فلاحی در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «منطقه عمومی سر پل ذهاب از روز گذشته زیر سنگین‌ترین فشارهای زمینی و هوایی دشمن قرار داشته است. عراق دیشب ۳ گردان کماندویی به این منطقه وارد کرد تا بتواند در گیلان غرب نفوذ کند که با دفاع مردم شهر و همکاری نیروهای نظامی، ۱۰ نیروهای عراقی متلاشی شدند.»
همچنین خبرگزاری پارس گزارش داد: «امروز در جبهه سرپل ذهاب، نیروهای عراقی کوشش کردند از محور سراب گرمبه پشت جبهه نیروهای جمهوری اسلامی رخنه کنند. امّا از زمین و هوا مورد حمله قرار گرفته، متحمل تلفات سنگینی شدند و ۱۰ نفر از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند.»
سپاه کرمانشاه اعلام کردند: «در سرپل ذهاب طی درگیری بین نیروهای خودی و متجاوزین عراقی در حدفاصل کوره موش و قراویز، ۴۰ نفر از دشمن کشته و ۸ نفر اسیر شدند. در منطقه کامیاران در یک درگیری در محل الک (غرب کامیاران)، ۴۰ نفر از مهاجمین کشته و از نیروهای خودی ۳ نفر شهید و ۱۲ مجروح شدند.»
حملات و درگیری‌های هوایی
تهران: هواپیماهای عراقی بعدازظهر امروز به تهران حمله کردند که طی آن به بخشی از صنایع هلیکوپترسازی خسارات وارد شد. در جریان این حمله، یکی از میگ های دشمن سرنگون شد و در جنوب کهریزک سقوط کرد.
آبادان: صبح امروز دو میگ عراقی با تجاوز به حریم آبادان، یکی از مخازن بزرگ پالایشگاه را هدف قرار دادند و قسمت‌هایی از پالایشگاه را بمباران کردند، دو میگ مزبور توسط آتش بارها هدف قرار گرفتند و سقوط کردند.
اندیمشک: صبح امروز ۲ میگ عراقی شهر اندیمشک را بمباران کردند که در اثر آن ۲۱ واحد ۱۵ مسکونی ویران، ۶ نفر شهید و ۳۰ نفر مجروح شدند.
دزفول: هواپیماهای دشمن امروز ایستگاه اصلی برق دزفول را منهدم کردند که در پی آن آب ۱۶ شهر نیز قطع شد.
ایلام: شهر ایلام امروز چند نوبت هدف حملۀ میگ ها قرار گرفت. یک میگ در کوه‌های ایلام سقوط کرد. همچنین در حمله جنگنده‌های عراقی به توابع دهلران، یک میگ عراقی سقوط کرد.
کوهدشت: یک میگ عراقی امروز به مقر بسیج و سپاه کوهدشت لرستان حمله کرد.
کرمانشاه: در ساعت ۱۹/۳۰، هواپیماهای دشمن به مدت ۱۰ دقیقه کرمانشاه را مورد تجاوز قرار دادند که با مقابله آتشبارها متواری شدند.
همدان: هواپیماهای عراقی امروز ۳ بار اسد آباد همدان را مورد حمله قرار دادند و اطراف ایستگاه ۲۰ ماهواره و سیلورا بمباران کردند که خساراتی درپی نداشت.
ارومیه: امروز میگ های عراقی قصد بمباران فرودگاه ارومیه را داشتند که موفقیتی کسب نکردند و به دنبال آن فرودگاه را به مسلسل بستند.
خلاصه اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش
اطلاعیه ۱۴۴
ساعت ۱۰ بامداد امروز میگ های عراقی به آبادان حمله کردند که دلاوران ارتش با آتشبارهای ضد هوایی دو میگ را سرنگون ساختند.
اطلاعیه ۱۴۶
در حملات سنگین روز ۵۹/۷/۱۵، رزمندگان دلیر ایران در مناطق سرپل ذهاب و نوار مرزی ایران تلفات سنگینی به نیروهای دشمن وارد کردند و ۹۰ نفر از نیروهای عراقی با سلاح و تجهیزات خود به ارتش اسلام پیوستند. در منطقه خرمشهر نیروهای مسلح ارتش و سپاه با کمک مردم و برادران مسلح محلی بر اوضاع مسلط شدند و تجاوزات مزدوران عراقی را به شدت سرکوب کردند.
اطلاعیه ۱۴۷
در ساعت ۶ بامداد امروز، یگان‌های ارتش و ژاندارمری در منطقه غرب کشور با یگان‌های پیاده و مکانیزه دشمن به نبرد پرداختند و ضرباتی بر مزدوران عراقی وارد ساختند. در این درگیری‌ها بیش از ۲۰ قبضه کلاشینکف و مقدار قابل توجهی از مهمات دشمن به غنیمت درآمد و ۹ نفر از نیروهای دشمن ۲۴ اسیر شدند.
قسمتی از اطلاعیه ۱۷۰
فعالیت‌های نیروی هوایی در روز ۵۹/۷/۱۵:
۱_ انهدام یک ستون زرهی و دو دستگاه رادار و آنتن ماکروویو
۲_ انهدام دکل رادیو تلویزیون عماره و یک کارخانه نظامی و بمباران پادگان سیدصادق
۳_ انهدام تلمبه خانه و ژنراتور و تأسیسات نفتی کمال غرب
خلاصه بیانیه نظامی عراق
بیانیه ۶۳
هواپیماهای عراق بامداد امروز ایستگاه مخابراتی ماهوار و اسدآباد همدان را بمباران کردند. فرودگاه دزفول، منطقه صنعتی اندیمشک و ایستگاه تلویزیون آبادان نیز بمباران شده است. هواپیماهای ایران سحرگاه امروز هدف‌های غیرنظامی و اقتصادی کرکوک و بخش سلیمانیه را بمباران کردند. در اثر این حملات دو غیرنظامی کشته و چند خانه در سلیمانیه ویران شد.
بازتاب حملات و درگیری‌ها
رادیو لندن: در طول شب عراقی‌ها به تقویت موقعیت خود در اطراف بندر خرمشهر ادامه داده اند. خرمشهر اگرچه در محاصره است، ولی به گفتۀ فرماندهان عراقی هنوز تعداد کمی از ایرانیان از شهر دفاع می‌کنند. مطلب مهم این است که در فاصله ۳ روز گذشته کمکی از جانب نیروی هوایی ایران به نیروی زمینی که فوق العاده در فشار هستند، نشده است. حمل تجهیزات، ساخت پل و حمل و نقل در شب گذشته به منظور عبور خودروهای زره پوش، نشانۀ یک حمله برنامه ریزی شده از راه آبی شط العرب به ایران است.کوشش‌های عراقی‌ها برای تصرف یک پل مهم بر روی کارون واقع در جاده اصلی آبادان، با ناکامی روبرو شده است.
رادیو لندن: پس از گذشت ۲ هفته از جنگ بالاخره عراقی‌ها کنترل بندرگاه خرمشهر را در دست گرفتند، امّا مقاومت نیروهای ایرانی در شهر خرمشهر ادامه دارد. خبرنگاران عربی که دیروز به بندرگاه خرمشهر رفتند، می‌گویند نیروهای عراقی به غارت کالاهای موجود در بارانداز پرداختند. در واقع نیروهای عراق هنوز مقاومت را در شهر کاملاً درهم نشکسته اند و پس از دو هفته بمباران‌های سنگین و جنگ زمینی، هنوز با مشکلات روبه رو هستند.
رادیو آمریکا: مقاومت نیروهای ایران برای کارشناسان نظامی شگفت انگیز است. این کارشناسان ادعاهای دولت عراق را مبنی بر سقوط خرمشهر باور ندارند. به اعتقاد این منابع به رغم تلفات و خسارات فراوان، نیروهای عراقی تاکنون نتوانسته اند خرمشهر را تصرف کنند. نیروهای عراقی که واحدهای هلیکوپتر خود را نیز به پشتیبانی نیروی زمینی وارد کارزار کرده اند، به سوی مرکز استان ایلام در حال پیشروی هستند. نبرد در نواحی مرکزی همچنان جریان دارد و نیروهای عراق که درصدد گذر از رود کرخه و رسیدن به شهر دزفول هستند، تاکنون دو بار مجبور به عقب نشینی شده اند.
خبرگزاری یونایتدپرس: امروز ایران و عراق نیروهای کمکی خود را به سمت خرمشهر برای جنگ سنگینی که قرار است در آبادان روی دهد، اعزام داشتند. عراق نیروها و تانک‌های خود را برای ساختن پل‌های موقت نظامی در منطقه خرمشهر گسیل داشته است.
خبرگزاری فرانسه: روزنامه کویتی السیاسه به نقل از یک مقام عراقی ادعا کرد: نیروهای عراقی طی دو هفته اول جنگ با ایران حدود چهار هزار نفر از نیروهای ایرانی را به اسارت درآورده اند. نتایج ادعای حضور نیروهای لیبیایی و سوری در میان زندانیان به زودی منتشر می‌شود. واحدهای کماندویی هوابرد ایران در پشت نیروهای عراقی پیاده شده اند. به گزارش متخصصان نظامی، از آغاز جنگ ایران و عراق این نخستین باری است که ایران از نیروهای هوابرد استفاده می‌کند. متخصصان نظامی معتقدند در این حمله واحدهای هوابرد از هلیکوپتر استفاده کرده اند.
رادیو آمریکا: کارشناسان آمریکایی می‌گویند نبردهای هوایی ایران و عراق استراتژی نظامی خاصی ندارد و تنها هدف از حمله‌های هوایی، نابودی تأسیسات مهم و صنعتی، به ویژه تأسیسات نفتی دو کشور است.
رادیو اسرائیل: تهران که شهری کاملاً بی دفاع است و در مقابل حمله هوایی کمترین امکاناتی ندارد، دو روز است مرتب مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار می‌گیرد. عراقی‌ها ابتدا از بمباران شهرها خودداری می‌کردند، ولی حالا به تلافی بمباران ایرانی‌ها، شهرها را نیز منهدم خواهند کرد.
رادیو لندن: بنا به گفتۀ منابع اطلاعاتی آمریکا، ایران هواپیماهای جنگی خود را از دست داده است. در جنگ‌های هوایی هر دو طرف قادر بودند از طریق حملات هوایی خسارات زیادی به تأسیسات مهم نفتی یکدیگر وارد کنند، ولی هیچ یک از طرفین حمایت کافی هوایی از نیروهای زمینی خود نکرده است. ایران تعداد زیادی از فانتوم ها و جنگنده‌های اف ۵ خود را در جنگ به کار گرفته، ولی هواپیماهای پیشرفته اف ۱۴ تاکنون در جنگ شرکت نداشته اند.
خبرگزاری رویتر: مقامات سوریه گفتند: حمل نفت خام از خط لوله سوریه به علت بمباران‌های هواپیماهای ایرانی متوقف گردیده است. این خط لوله در منطقه جنوب غربی کرکوک آسیب پذیر است.
رادیو لندن: خبرنگار روزنامه تایمز می‌نویسد: با وجود کلیه مطالبی که درباره درگیری یک جنگ تمام عیار زمینی، هوایی و دریایی گفته می‌شود، نیروی دریایی کوچک عراق هنوز یک تیر هم شلیک نکرده است و حتی یک تن از ۲ هزار نفر افراد نیروی دریایی عراق هنوز یک کشتی جنگی ایران را به چشم ندیده است. نیروی دریایی ایران به ندرت وارد درگیری شده و تنها عملیات مهمی که نیروی دریایی ایران در آن شرکت داشته، بیش از یک هفته قبل هنگامی روی داد که کشتی‌های ایران دو ترمینال نفت در سواحل الامیه و البکر را مورد حمله قرار دادند.
رادیو کلن: سر فرماندهی ارتش عراق اعلام کرد که تا به حال نیروهای عراق موفق به غرق ۱۰ کشتی جنگی ایران در منطقه شط العرب شده اند. این موضوع هنوز مورد تائید مقامات ایرانی قرار نگرفته و بعید به نظر می‌رسد حقیقت داشته باشد.
رادیو آمریکا: یک افسر عالی رتبه عراقی گفت: کشتی‌های عراقی یک هفته تمام کشتی‌های ایرانی را در پایگاه‌هایش تحت محاصره قرار داده اند و مانع شرکت آنها در جنگ شده اند. در سومین روز نبرد همین که دو کشتی ایرانی مورد حمله قایق‌های توپ دار عراق قرار گرفتند، قایق‌های ایرانی به تنگه هرمز عقب نشینی کردند.
جمهوری اسلامی ایران (اوضاع داخلی، مواضع و…)
رئیس جمهور (بنی صدر): صدام گمان می‌کرد که انقلاب پشت دیوار سربازخانه‌ها مانده است و به درون نیامده و میان مردم انقلابی و ارتش ما تضاد آشتی ناپذیر وجود دارد و به محض حضور دشمن در مرزها، ارتش مجال پیدا می‌کند که رو در روی مردم بایستد صدام گمان می‌کرد که انقلاب پشت دیوار سربازخانه‌ها مانده است و به درون نیامده و میان مردم انقلابی و ارتش ما تضاد آشتی ناپذیر وجود دارد و به محض حضور دشمن در مرزها، ارتش مجال پیدا می‌کند که رو در روی مردم بایستد.
رئیس مجلس شورای اسلامی (آقای هاشمی رفسنجانی) در دیدار با سفیر شوروی: اگر این مسأله که در جهان دیوانه‌ها باعث خسارت و اذیت می‌شوند، مورد قبول شماست، پس اجازه ندهید دیوانه‌ای مثل صدام که موذیانه داعیه جنگ و کشور گشائی دارد، از امکانات شما استفاده کند و به شما پشت گرمی داشته باشد.
رئیس مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با خبرنگاران: من مجموعاً فکر می‌کنم این جنگ با این که بر ما تحمیل شده، مفید است. خبرهایی که از داخل عراق رسیده، حاکی است که پایه‌های صدام را سست‌تر کرده و تضادهایی که صدام در کشور داشته، رو به رشد است و زبان انتقاد باز شده یا این که در حال جنگند، قدرت فشار از قدرت صدام در حال گرفته شدن است. در مجموع حرکت در داخل عراق به طرف تضعیف قدرت صدام است و درست نقطه مقابل آن در ایران است، یعنی در جهت تحکیم موقعیت انقلاب پیش می‌رویم. سیاست ما این بود که جنگ را یک مقدار بیش از آنچه که الان بر تکنیک متکی است، به نیروهای مردم منتقل کنیم که این عمل تضمین نهایی کشور و شکست ناپذیر است.
عراق
وزیر امور خارجه عراق: عراق آماده است در صورت گسترش جنگ ایران و عراق به کشورهای کویت و بحرین یا هر کشور دیگر حوزه خلیج فارس، به کمک این کشورها بشتابد.
مواضع و اقدامات کشورها
رئیس جمهور آمریکا: به نظر می‌رسد اتحاد جماهیر شوروی قصد ندارد جنگ در منطقه خلیج فارس به طور کامل انجام گیرد. بزرگترین تهدید برای امنیت آمریکا دخالت شوروی یا هر کشور دیگر خلیج است.
وزیر دفاع آمریکا: ایالات متحده علاوه بر چهار هواپیمای آواکس که به عربستان فرستاده، رادارهای زمینی نیز به آن کشور خواهد داد و تعداد پرسنل نظامی آمریکا به عربستان به پانصد نفر افزایش خواهد یافت.
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا: آمریکا در حال حاضر به کوشش خود در تجهیز عربستان در برابر هر حمله‌ای ناشی از جنگ ایران و عراق ادامه می‌دهد. آمریکا به اردن گفته که از سلاح‌های آمریکایی جز در حالات دفاع از خود استفاده نمی‌شود، و این به این معنی است که واشنگتن به اردن فهمانده که نمی‌تواند سلاح‌های ساخت آمریکا را که در اختیار دارد، در اختیار عراق بگذارد.
روزنامه الرای: ایالات متحده تصمیم گرفته، یک کمک نظامی در اختیار اقلیت کرد خاورمیانه قرار دهد. این تصمیم در جریان ملاقاتی که میان ۲۰ تن از شخصیت‌های کرد و مقامات رسمی آمریکا در پنتاگون صورت گرفت، اتخاذ شده است.
سفیر شوروی در دیدار با آقای هاشمی رفسنجانی: ما به آن معنی ابرقدرت نیستیم. ما صدمات فراوانی در جنگ جهانی دیده ایم و با جنگ مخالفیم و ترجیح می‌دهیم مشکلات و مسائل خود را با سیاست حل کنیم و اصولاً جنگ را دیوانه‌ها شروع می‌کنند. منابع نظامی انگلیس فاش ساختند که عراق قصد داشت یکی دو ساعت پس از وقوع جنگ سه جزیره استراتژیک تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی را با حمایت عمان اشغال کند. انگلیس از عمان خواست این کار را انجام ندهد و در نتیجه عراقی‌ها از انجام این کار منصرف شدند.
شاه اردن: ایران سال‌ها به تسلط خود بر خلیج (فارس) ادامه داد و حال نوبت آن رسیده که حدود حقیقی خودرا درک کند. عراق نمی‌خواهد و نباید بخواهد که ایران را قسمت کند. این عقیده که خلیج فارس به یک محافظ احتیاج دارد، عقیده بدی است.
روزنامه کویتی القبس: اردن نیروی ۴۰۰۰۰ نفری مجهزی را در مرز خود با عراق مستقر کرده تا در صورت لزوم علیه ایران وارد جنگ کند. به دستور نخست وزیر اردن، کلیه کامیون‌های بخش خصوصی برای حمل کالا به عراق در اختیار دولت اردن قرار گرفتند.
جبهه اسلامی آزادی بخش بحرین: از آغار جنگ عراق با ایران، کلیه وسایل ارتباط جمعی بحرین که تحت کنترل دولت آل خلیفه است، فقط اخباری که از سوی دولت بعث منعکس می‌شود، پخش می‌کنند.
ت حلیل‌ها و تفسیرها
خبرگزاری یوناپتدپرس به نقل از روزنامه واشنگتن پست: جنگ ایران و عراق موجب تغییر آرام ولی مهم در سیاست خارجی آمریکا شده است که با عربستان سعودی و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت در خلیج فارس ارتباط دارد. کارتر قبول کرده که نه تنها از این کشورها در مقابل تجاوز خارجی دفاع کند، بلکه چنانچه بحران اخیر نشان داده، از این کشورها در مقابل خطرات فزاینده داخل منطقه نیز دفاع خواهد کرد.
رادیو باکو: آمریکا حضور نظامی خود را در خاور نزدیک و خاورمیانه توسعه می بخشد. منطقه خاورمیانه و خاور نزدیک در حلقه پایگاه‌های نظامی آمریکا قرار گرفته اند. در عمان، سومالی و مصر برای ناوگان دریایی و هوایی آمریکا تکیه گاه‌های ایجاد می‌شود و در مدخل خلیج فارس ارتشی از ناوهای جنگی آمریکا گردآمده است. آمریکا قصد دارد به بهانه دفاع از منابع نفت و راه‌های حمل آن، نظارت خود را بر منطقه برقرار سازد. فعالیت‌های نظامی آمریکا بر اثر جنگ ایران و عراق توسعه یافته است.
رادیو اسرائیل: در حال حاضر نوعی نتیجه مساوی در جنگ ایران و عراق به دست آمده و ظاهراً توانایی هیچ یک از ارتش‌های درگیر برای تعیین موقعیتی آشکار و قاطع کافی نیست.
هفدهمین روز از جنگ تحمیلی با تهاجم شدید نیروهای دشمن به خرمشهر آغاز شد و مهاجمین توانستند در چند محور پیشروی کنند. امروز همچون روزهای گذشته، اجرای آتش روی آبادان و اهواز ادامه یافت. از طرف دیگر، توپخانه ارتش مواضعی از نیروهای دشمن را در منطقه فاو منهدم کرد. رزمندگان در محور اهواز دشمن را از منطقه ملیحان عقب راندند. در پی آزادی بستان در روزهای گذشته، امروز این شهر زیر آتش شدید دشمن قرار گرفت و در نقاط مرزی استان ایلام و استان کرمانشاه بین نیروهای خودی و دشمن درگیری ادامه یافت. در این روز نیروهای دشمن نقاطی از دزفول و لرستان را بمباران کردند و قبل از نیمه شب با شلیک چهار فروند موشک زمین به زمین، شهر دزفول را به خاک و خون کشیدند. هواپیماهای ارتش جمهوری اسلامی ایران، امروز طی ۳ عملیات، تأسیسات اقتصادی و صنعتی دشمن را هدف قرار دادند.
با گذشت ۱۷ روز از شروع جنگ، نیروهای مکانیزه و زرهی عراق به دنبال حملات چریکی پاسداران انقلاب اسلامی و مقاومت نیروهای مردمی، زمین گیر شده، از پیشروی در داخل خاک ایران باز مانده اند. ناکامی اقدامات نظامی به همراه پافشاری تهران در عدم پذیرش هیأت‌های صلحی که با شکست اهداف اصلی عراق به تلاش افتاده اند، حکام بغداد را به شدت مستأصل کرده است. در حالی که جمهوری اسلامی خود را برای یک جنگ طولانی آماده می‌کند، عراق در پی خلاص شدن از جنگی است که توان ادامه آن را در خود نمی بیند. از سوی دیگر، شوروی در مقابل تقویت پایگاه‌های آمریکا در منطقه و سرازیر شدن تجهیزات و تسلیحات و ناوهای آمریکا به این منطقه، تهدید به واکنش کرده است. اسرائیل آمریکا را تشویق به دخالت مستقیم برای کنترل خلیج فارس و حوزه‌های نفتی خاورمیانه می‌کند.
حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
آمادگی دشمن برای یک تهاجم همه جانبه خرمشهر را مورد تهدید اساسی قرار داده است، مخصوصاً که با گذشت شانزده روز از آغاز جنگ و خستگی طاقت فرسای ناشی از پیکارها و مقاومت‌ها، بر روح و جان رزمندگان جراح تهایی وارد ساخته است. علاوه بر آن، شهادت و جراحت تدریجی نیروها و عدم جایگزینی نیرو، محورهای متعدد هجوم دشمن را با کمبود نیروی مدافع مواجه ساخته است. به هر تقدیر، از سپیده دم هفدهمین روز نبرد، هجوم دشمن از محورهای مختلف به سوی خرمشهر آغاز شد و شهر زیر حجم سنگینی از آتش قرار گرفت.
آمادگی دشمن برای یک تهاجم همه جانبه خرمشهر را مورد تهدید اساسی قرار داده است، مخصوصاً که با گذشت شانزده روز از آغاز جنگ و خستگی طاقت فرسای ناشی از پیکارها و مقاومت‌ها، بر روح و جان رزمندگان جراحتهایی وارد ساخته است. علاوه بر آن، شهادت و جراحت تدریجی نیروها و عدم جایگزینی نیرو، محورهای متعدد هجوم دشمن را با کمبود نیروی مدافع مواجه ساخته است
پیکار و مقاومت سرسختانه نیروهای خودی در بندر به گونه‌ای بود که حتی یگان‌های دشمن را دچار شگفتی کرد، بنا به اعتراف فرماندهان یگان‌های مأمور در خرمشهر، «فوق العاده قهرمانانه بود»، ولی با توجه به مشکلاتی که گوشه‌ای از آن ذکر شد، نیروهای دشمن در اکثر محورهای هجوم، توانستند پیشروی کنند.
شهربانی خرمشهر نیز طی گزارشی اعلام کرد: «نیروهای دشمن در اطراف محوله گمرک و پل نو با نیروهای خودی درگیر بودند که این درگیری هم اکنون (ساعت ۱۹) نیز ادامه دارد.»
در محور آبادان، شب گذشته دشمن با شلیک «خمسه خمسه»، علاوه بر ایجاد خرابی، چند نفر از مردم را شهید و مجروح کرد. از سوی دیگر، امروز توپخانه ارتش مواضع دشمن را در اسکله فاو در هم کوبید که نتایج خوبی در پی داشت.
طبق گزارش ستاد لشکر ۹۲ زرهی اهواز، هوانیروز و نتایج شناسایی منطقه را چنین اعلام کرده است: «در مثلثی که رئوس آن را ایستگاه دارخوین، حسینیه و شریعه تشکیل می‌دهد، با توجه به گسترش عمده قوای عراقی که مشاهده گردیده، تصور می‌رود دشمن از دو محور، یکی از دارخوین به سمت آبادان و دیگری بعد از عبور از رودخانه، از شریعه به سمت اهواز پیشروی نمایند.»
به گزارش سپاه خوزستان: «در محور اهواز، نیروهای دشمن بر اثر حمله نیروهای خودی، از پشت ملیحان عقب نشینی کرده، به پشت جاده خرمشهر یعنی به طرف غرب رفته اند.»
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «واحدهایی از لشکر عراق در مناطق شوش، چنانه و فکه مستقر بوده و نقل و انتقال نیروهای خودی را تحت نظر دارند.»
جبهه میانی
بنا به اظهار معاون استانداری ایلام: «برادران هوانیروز در منطقه مهران، تعدادی تانک و کامیون مهمات دشمن را منهدم کردند و قریب ۲۰ نفر از نیروهای دشمن را به هلاکت رساندند.»
به گزارش ژاندارمری ایلام: «پاسگاه شور شیرین (منطقه صالح آباد)، از ساعت ۸ روز جاری زیر آتش شدید دشمن قرار گرفته است.»
در جبهه‌های استان کرمانشاه نیز نبرد ادامه دارد. به گزارش خبرنگار یکی از روزنامه‌های صبح از این منطقه: «یک کامیون مهمات عراقی به دست نیروهای خودی افتاد. مقر دیده بانی دشمن توسط هوانیروز منهدم شد و عده‌ای از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند.» همچنین با وجود حملات شدید توپ خانه به نقاط مسکونی گیلان غرب، نیروهای خودی موفق شدند ضمن وارد آوردن تلفاتی به دشمن، آنها را عقب برانند.
جبهه شمالی
به گزارش سپاه پاسداران باینگان: «در روز جاری حدود ۵۰۰ مزدور عراقی با سلاح سنگین و سبک باینگان (ابتدای جبهه شمالی و نزدیک پاوه) را زیر آتش گرفتند که برادران پاسدار با پشتیبانی توپخانه ارتش طی ده ساعت درگیری، با وارد کردن تلفات، آنها را مجبور به عقب نشینی کردند.»
حملات هوایی و موشکی دزفول
دزفول: در ساعت ۸/۱۵، میگ های عراقی به دزفول حمله کردند که خسارات زیادی به بار آمد و یک میگ دشمن نیز سرنگون شد.
دزفول: در ساعت ۲۲/۳۰، دشمن با پرتاب ۴ موشک زمین به زمین شهر دزفول را مورد حمله قرار داد که موجب خرابی ده‌ها خانه مسکونی و فروشگاه گردید. شهربانی دزفول تلفات انسانی این موشک باران را ۹۴ شهید و ۱۸۰ مجروح اعلام کرده است.
لرستان: صبح امروز ۲ میگ به شرکت نفت تنگ فنی در پل دختر یورش بردند و در قله کوه بی سیم شرکت نفت را منهدم کردند.
حملات هوایی خودی طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «جنگنده های نیروی هوایی در ساعت ۷/۵۰ به منطقه کرکوک، در ساعت ۹ به منطقه عماره و در ساعت ۱۱/۳۰ به منطقه بازیان حمله کرده و به مؤسسات اقتصادی و ۱۶ صنعتی و … مناطق مذکور خساراتی وارد کردند.»
خلاصه اطلاعیه‌های ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران
اطلاعیه ۱۴۸
مزدوران عراقی در ساعت ۸/۳۰ امروز (۱۶ مهر)، به شوشتر و در ساعت ۹/۰۶ به اطراف ۱۷ پایگاه دزفول حمله کردند.
اطلاعیه ۱۵۰
در ساعت ۸/۵۵ دو میگ در دزفول و یکی نیز در ساعت ۱۱/۳۰ در حمیدیه اهواز توسط نیروی هوایی سرنگون شد.
اطلاعیه ۱۵۲
رزمندگان هوانیروز دیروز در منطقه اهواز تانک، یک قبضه توپ ضدهوایی و بخشی از توپخانه دشمن را منهدم کردند. همچنین امروز در همین منطقه نیروهای مسلح با انهدام بخشی دیگر از توپخانه نیروهای عراقی، دشمن را وادار به عقب نشینی کردند.
اطلاعیه ۱۵۳
رادیو بی بی سی در برنامه خبری دیشب خود باز هم خبری مغرضانه مبنی بر انهدام ده فروند هیل کوتپر ارتش جمهوری اسلامی ایران پخش کرد. ستاد مشترک ارتش خبر مزبور را تکذیب می‌کند.
اطلاعیه ۱۵۴
در عملیات روزهای ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶ مهر، دلاوران هوانیروز در منطقه ایلام جمعاً ۳۵ تانک، ۶۰ خودروی نظامی، مهمات و سوخت، یک بولدوزر، ۳ موضع توپخانه و ۱۰۳ نفر از نیروهای دشمن را منهدم ساختند.
اطلاعیه ۱۵۷
در ساعت ۲۳ شب گذشته (۵۹/۷/۱۶)، چهار موشک به پایگاه و شهر دزفول پرتاب شد که بر اثر آن چندین خانه خراب و تعداد زیادی از مردم شهر دزفول مجروح یا شهید شدند که آمار آن تاکنون ۶۰ شهید و ۲۰۰ مجروح است. مشخصات موشک‌ها عبارتند از: ۹ متر طول، ۵۵ سانتیمتر قطر، ۲۲ ۲۰۰۰ کیلوگرم وزن و ۶۰ کیلومتر برد. احتمالاً این موشک‌ها از مرز عراق پرتاب می‌گردد.
خلاصه بیانیه‌های نظامی عراق
بیانیه ۶۴
فرماندهی نیروهای عراق امروز در اطلاعیه شماره ۶۴ خود اعلام داشت که دو نیروگاه برق در مسجد سلیمان و یک مخزن نفت را در آبادان منهدم ساخته است. همچنین یک نفت کش را هدف قرار داده که آتش گرفته و ۴ هواپیما و یک هلیکوپتر ایرانی را در حمله به فرودگاه رضائیه منهدم کرده است. اطلاعیه ادامه می‌دهد که امروز ۵ تن از نیروهای ایرانی کشته و ۱۲ نفر زخمی شده اند، در حالی که در اثر حمله به شهر سید صادق در استان سلیمانیه عراق، ۳۷ غیرنظامی عراقی کشته و ۳۷ نفر مجروح شده اند.
بیانیه ۶۵
نیروهای مسلح ما بامداد امروز ضربه‌های سنگینی به اهداف نظامی و اقتصادی دشمن وارد ساختند. خسارات دشمن: ۴۰ کشته و ۵ اسیر، انهدام ۹ تانک و ۷ خودرو، سرنگونی ۱۰ هلیکوپتر با نیروهای آن، نابودی ۱۰ خودرو حامل پاسداران و سربازان، خسارات ما: ۵ کشته و ۲۳ زخمی، نابودی ۳ تانک و ۲ خودرو. اقدامات هوایی دشمن: ساعت ۹، هواپیماهای دشمن به اهداف غیرنظامی شهر عماره حمله کردند. در ساعت ۱۱/۳۰، هواپیمای دشمن به منطقه بازیان حمله کردند که هدفشان تلمبه‌های آب و تأسیسات غیرنظامی بود. خسارات وارده براثر حمله هوایی دشمن: ۲ کشته و ۶ زخمی در کرکوک، خسارات به منازل و اتومبیل‌ها. اقدامات هوایی ما: بمباران انبارهای مهمات در شمال غرب دزفول، بمباران پادگانی در جنوب رضائیه، بمباران و انهدام یک پل آهنی در راه دزفول ملاوی، بمباران نیروهای شکست خورده دشمن در دهلران. هواپیماهای ما جز دو هواپیما سلامت بازگشتند.
بازتاب حملات و درگیری‌ها
رادیو آمریکا: گزارش‌های رسیده از خرمشهر حاکی است که چند واحد از نیروهای ایرانی هنوز قسمت‌های شرقی خرمشهر را در اختیار دارند. ایران ادعا کرد خسارات سنگینی در نزدیکی شهر سرپل ذهاب به نیروهای عراقی وارد آورده است.
رادیو دهلی: امروز در امتداد شط العرب که مرز ایران و عراق است، نبرد شدید بود. گزارش شده که عراقی‌ها تجهیزات پل سازی را می‌آورند تا با راهیابی به مجتمع حیاتی نفت ایران در آبادان، حمله دامنه داری را اجرا نمایند. نیروهای عراقی پس از اشغال بندر خرمشهر، اکنون مقاومت مردم را از بین می‌برند.
رادیو اسرائیل: یونایتدپرس خبرداد که ارتش عراق به تقویت نیروهای خود در حوالی خرمشهر ادامه می‌دهد و می کوشد علاوه بر تصرف این شهر به آبادان نیز حمله کند.
آسوشیتدپرس طی گزارشی از بصره تأکید کرد که آتش بار عراق بر خرمشهر و تأسیسات نفت آبادان ادامه دارد و تانک‌های عراقی بر نواحی بندری خرمشهر مسلط هستند، ولی نواحی شمال خرمشهر و قسمت اعظم محله‌های جنوبی آن هنوز در تصرف نیروهای ایرانی است. خبرنگاران غربی که اینک در خوزستان به سر می‌برند، امروز ادعای ایران را مبنی بر اینکه هنوز در خرمشهر با عراقی‌ها می‌جنگند، مورد تأیید قرار دادند. عراقی‌ها هنوز نتوانسته اند مرکز شهر را به تصرف درآورند.
به گزارش خبرنگاران انگلیسی عراقی‌ها نتوانسته اند بر پل کارون که خرمشهر را به آبادان متصل می‌کند، مسلط شوند.
رادیو لندن: ایران می‌گوید که هواپیماهای عراقی امروز شوشتر و نواحی اطراف پایگاه هوایی دزفول را در استان خوزستان بمباران کردند. مقامات ایرانی می‌گویند دو میگ برفراز دزفول و یک هواپیما برفراز امیدیه سرنگون گردیدند.
به گزارش خبرنگار بی بی سی، در اهواز حدود ۳۰۰ هزار نفر از اهالی فرار کرده اند. قسمت اعظم حومه غربی شهر به ویرانی کشیده شده است. در وسط اهواز یک طرف میدانی که دکان و بازار دارد، هفته گذشته توسط میگ ها با خاک یکسان گردید. ظاهراً این هواپیماها قصد داشته اند پل اصلی روی رودخانه کارون و یک مرکز تلفن را در آن حوالی قرار دهند، ولی در عوض این میدان را که ۱۵۰ متر با آن جا فاصله داشت، هدف قرار دادند. هدف عراقی‌ها در دو کوهه ۱۲۰ کیلومتری شمال خوزستان، یک قطار باری بود. قطار به کلی خرد شد و بار آن که اکثراً گاز بود، در آن واحد منفجر گردید. مردانی که جسدها را از زیر آوار بیرون می‌کشیدند، گفتند که میگ های عراقی بر گشتند و از ارتفاع کم دهکده را به مسلسل بستند و حدود ۲۸ ۳۰ تا ۴۰ نفر را کشتند در اهواز حدود ۳۰۰ هزار نفر از اهالی فرار کرده اند. قسمت اعظم حومه غربی شهر به ویرانی کشیده شده است. در وسط اهواز یک طرف میدانی که دکان و بازار دارد، هفته گذشته توسط میگ ها با خاک یکسان گردید. ظاهراً این هواپیماها قصد داشته اند پل اصلی روی رودخانه کارون و یک مرکز تلفن را در آن حوالی قرار دهند، ولی در عوض این میدان را که ۱۵۰ متر با آن جا فاصله داشت، هدف قرار دادند. هدف عراقی‌ها در دو کوهه ۱۲۰ کیلومتری شمال خوزستان، یک قطار باری بود. قطار به کلی خرد شد و بار آن که اکثراً گاز بود، در آن واحد منفجر گردید. مردانی که جسدها را از زیر آوار بیرون می‌کشیدند، گفتند که میگ های عراقی بر گشتند و از ارتفاع کم دهکده را به مسلسل بستند و حدود ۲۸ ۳۰ تا ۴۰ نفر را کشتند.
رادیو مونت کارلو: یکی از روزنامه‌های اسپانیا نوشت: ایران از امروز شروع به استفاده از هواپیماهای اف ۱۴ در حمله علیه عراق نموده است. ایران ۷۷ فروند از این هواپیماهای جنگی بسیار مدرن دارد.
جمهوری اسلامی (اوضاع داخلی، مواضع و…)
مواضع مسئولین
رئیس جمهور (بنی صدر) در مصاحبه با لوموند: جنگ ایران و عراق تا دو هفته دیگر ادامه می‌یابد و پس از آن ایران خود را برای یکی حمله بزرگ آماده خواهد کرد.
رئیس جمهور: ایران در جنگ با عراق از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ دید جهانی در انزوای کامل قرار گرفته است و این اولین بار در تاریخ جهان است که کشوری مورد حمله قرار می‌گیرد و هیچکس از او حمایت نمی‌کند.
شمس اردکانی، سفیر ویژه ایران در سازمان ملل: عراق باید اختلافات مرزی خود را با ایران در دادگاه بین المللی لاهه مطرح می‌کرد همچنان که مسأله در قرارداد ۱۹۷۵ بین دو کشور پیش بینی شده است.
شمس اردکانی، سفیر ویژه ایران در سازمان ملل: ایران مقداری زیادی اسلحه آمریکایی و وسایل یدکی آنها را در اختیار دارد. وی در بیانیه‌ای صریح خط مشی‌های ایران را روشن کرد و گناه شروع جنگ را از جانب عراق دانست و آنها را فاشیست خواند و رهبر آنها را به هیتلر تشبیه کرد. او تقاضای آتش بس عراق را تزویر خواند و گفت تا عراقی‌ها در خاک ایران به سر می‌برند، اعلام آتشبس نخواهیم کرد. این جنگ احمقانه ترین جنگهاست.
مواضع گروه‌ها و ضدانقلاب
جنبش مسلمان مبارز: این جنگ به طور قطع ماهیت امپریالیستی دارد و رهبران بعث عراق به دلیل ماهیت ضد خلقی و قدرت طلبی با بهانه قراردادن قومیت افراطی عرب، طبیعی بود که از ابتدا در ضدیت با انقلاب ایران قرار گیرند. هر نیرو یا جریانی که با اتخاذ مواضع منفی از شرکت فعال مردم در پیکار جلوگیری کند و نیروهای مبارز را منفعل نگه دارد یا با شرکت مؤثر نهادها و نیروهای مردمی در جنگ مخالفت ورزد، عملاً در خط آمریکا عمل می‌کند. استراتژی جنگ با دشمن باید روی مقاومت توده‌ها استوار شود. باید بین روستاییان اسلحه تقسیم شود تا از سرزمین خود دفاع کنند و در برابر هجوم دشمن ناچار از ترک آبادی یا تسلیم نظریات آنان نگردند.
کیانوری (دبیرکل حزب توده)، در جلسه پرسش و پاسخ: ما خاتمه جنگ را به این شرط خواستاریم که عراق برگردد به سرحدات اولیه خودش و اگر با حرف برنگردد، او را با یک توسری محکم به سرحدات اولیه خودش برمی گردانیم و سپس برای حل بقیه مسائل مورد اختلاف مذاکره می‌شود. آنچه که برای تمام مبارزان ضد امپریالیست، خلقی، مردمی و هواداران سوسیالیزم علمی در ایران مطرح است، همکاری در یک جبهه متحد با مبارزان دیگر برای درهم شکستن تجاوز عراق به عنوان بخشی از نقشه تجاوزکارانه امپریالیسم آمریکاست.
سازمان چریک‌های فدایی خلق (اکثریت): رژیم عراق در ستیز با انقلاب ایران و تهاجم به میهن ما نیز از حمایت ارتجاع وابسته به امپر یالیسم، فرماندهان فراری رژیم شاه، دار و دسته بختیار خائن و خانه‌ای یاغی و شیخ‌های خود فروخته بهره مند است. حکومت ارتجاعی عراق در ستیز با انقلاب ایران و تهاجم به میهن ما به درستی از حمایت مجموع نیروهای ارتجاعی و ضدانقلابی که مجری توطئه‌ها و دسیسه‌های امپریالیسم جهان خوار آمریکاست، بهره می‌گیرد.
مواضع و اقدامات کشورها
وزیر خارجه عراق در مصاحبه با روزنامه القبس: ایران بعدها به علت فشار، آتش بس را خواهد پذیرفت، امّا مشکل بتوان با رژیم کنونی ایران به نتیجه رسید. عراق قصد ندارد نقش رژیم قبلی ایران را به عنوان ژاندارمر منطقه بازی کند.
کارتر: چنانچه جنگ ایران و عراق توسعه یابد و میانجیگری‌های فعلی تأثیری نداشته باشد، کشورهای متحد آمریکا در خلیج فارس باید جانب عراق را گرفته، از کمک مادی و معنوی به آن دریغ نکنند.
سایروس ونس، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا: چنانچه ایران تصمیم بگیرد آبراه هرمز را ببندد یا عراق به سه جزیره مورد ادعای خود در خلیج فارس حمله کند، وضع بسیار بحرانی پیش خواهدآمد.
وارن کریستوفر، معاون وزارت خارجه آمریکا: آمریکا نمی‌تواند در قبال آنچه در خاورمیانه می‌گذرد، ساکت بنشیند. بی طرفی آمریکا به معنای بی تفاوتی آن کشور نیست.
هارولد براون، وزیر دفاع آمریکا: وزارت دفاع آمریکا در نظر دارد ساز و برگ جنگی و تجهیزات نظامی بیشتری به عربستان ارسال دارد. آمریکا در قسمت شمال اقیانوس هند خلیج فارس یک مجموعه نظامی پرقدرت را متمرکز ساخته که قادر است به تمام کشورهای منطقه و نیروهای مسلح آنها کمک کند.
رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا برای ارزیابی امکانات آمریکا و نیروهای واکنش سریع آن در منطقه، به جزیره المصیر سفر کرده است.
معاون وزیر خارجه آمریکا: تلاش عراق برای اشغال خوزستان، جنگ دو کشور را وخیم‌تر می‌کند. بحران مزبور با این وضع تغییر مسیر خواهد داد. یک گروه ۲۰ نفری از کارشناسان نظامی آمریکا به عربستان رفته اند تا راه‌های تکمیل سیستم دفاعی آن کشور را بررسی کنند. این آخرین کمک آمریکا برای تکمیل سیستم دفاعی عربستان است.
برژنف (صدر هیأت رئیسه اتحاد شوروی): شوروی در مقابل تلاش دیگران برای استفاده از هریک از طرفین متخاصم (ایران و عراق)، در جهت اهداف خودشان واکنش شدید نشان خواهد داد. امنیت کشورها و ملت‌های عرب را کسانی که می‌کوشند همکاری فریبکارانه و تجاوزکارانه را بر آنها تحمیل کنند و با ناوهای جنگی خود باج می‌طلبند، به خطر انداخته اند. آخرین نمونه تحریکات خطرناک امپریالیست‌ها در جنگ ایران و عراق روی می‌دهد.ما قصد مداخله در جنگ ایران و عراق نداریم. ما خواستار حل سیاسی هرچه سریع ترآن هستیم و قاطعانه به دیگران می‌گوئیم خود را از این وقایع کنار بکشند.
سخنگوی وزارت خارجه شوروی گزارش رادیو تهران را مبنی بر پیشنهاد کمک تسلیحاتی مسکو به تهران تکذیب کرد و آن را دروغ خواند.
لرد کارینگتون، وزیر امور خارجه انگلیس: اگرچه شواهدی که حاکی از گسترش جنگ ایران و عراق باشد، وجود ندارد، ولی هرچقدر این وضع بیشتر طول بکشد، خطرناک‌تر خواهد شد.
نخست وزیر چین با انتشار اعلامیه‌ای دخالت یک نیروی سوم در جنگ ایران و عراق را اقدامی خطرناک خواند. وزیر خارجه چین از ایران و عراق خواست فوراً دست از جنگ بردارند و به مذاکره بنشینند وی آمادگی چین را برای میانجیگری میان بغداد و تهران اعلام کرد.
زکی یمانی، وزیر نفت عربستان: عربستان سعودی در پی توقف صدور نفت عراق، برای تأمین نیاز نفتی بازارهای جهانی، تصمیم به افزایش تولید نفت گرفته است.. میزان تولید فعلی نفت عربستان ۵۲ ۹/۵ میلیون بشکه است.
وزیر خزانه داری آمریکا: اعضای مهم اوپک جز لیبی اعلام کردند که اجرای طرح ۱۰ درصد کاهش تولید نفت را به علت جنگ عراق با ایران با تعویق انداخته اند. اردن ۴۰۰۰۰ سرباز مسلح به تانک‌های سنگین و موشک‌های زمین به هوا را در مرز عراق، آماده جنگ با ایران، مستقر کرده است. این اقدام در پی فرمان بسیج عمومی شاه حسین صورت گرفته است.
ملک حسین: اعراب باید در مقابل ایران ایستادگی کنند و به ایران بفهمانند که حدود خود را تشخیص بدهد. کشورش از روی احساسات یا تعصب جانب عراق را نمی‌گیرد، بلکه به خاطر تشخیص حقانیت این کشور در جنگ است. پیروزی عراق شروع پیروزی فلسطین است.
نخست وزیر اسرائیل: اردن با استفاده از بندر عقبه برای حمل کمک‌های نظامی به عراق، عملاً در جنگ عراق و ایران وارد شده است. شاه حسین و عبداالله صالح، رئیس جمهوری یمن شمالی در یک مکالمه تلفنی حمایت خود را از تلاش دولت عراق علیه ایران برای باز پس گرفتن اراضی و آب‌های قانونی شأن اعلام کردند. قطر و امارات عربی متحده استفاده از جنگ ایران و عراق را به عنوان بهانه‌ای جهت مداخله خارجی در خلیج فارس خطرناک دانستند.
وزیر خارجه سوریه: از آغاز جنگ ایران و عراق ما سعی کرده ایم حملات تبلیغی عراق را نادیده بگیریم ولی تهاجمات تبلیغاتی عراق متوقف نشد و این کشور همچنان مدعی است که نیروهای سوری و لیبیایی دوشادوش سربازان ایران علیه عراق می‌جنگند. بیشتر کشورهای افریقایی از رهبران کشورهای ایران و عراق خواسته اند که دست از دشمنی بردارند و به پیروی از خواسته‌های سازمان ملل یا کنفرانس اسلامی و نهضت بین المللی کشورهای غیرمتعهد، ختلافات خود را از طریق مذاکره حل کنند.
تحلیل‌ها و تفسیرها
خبرگزاری فرانسه: خبرگزاری تاس: هدف آمریکا آن طور که ادعا می‌کند، پاسداری از راه‌های نفتی این منطقه نیست، بلکه به دست گرفتن چاه‌های نفت خاورمیانه و خاور نزدیک است و برای همین تصمیم گرفته سیل سلاح‌های جنگی خود را به سوی عربستان سعودی سرازیر کند. بی شک این امر منجر به استقرار صدها هزار سرباز آمریکایی در نزدیکی منطقه نبرد خواهد شد.
رادیو مسکو: تمام مطبوعات واقع بین جهان غرب و نیز محافل سیاسی فلسطین بر این عقیده اند که آمریکا سعی در شعله ورتر کردن آتش جنگ دارد تا از آب گل آلود ماهی بگیرد. آمریکا فرصت مناسب به دست آورده تا عربستان را به صورت زرادخانه خود در آورد و پاره‌ای از کشورهای عربی منطقه را پایگاه خویش کند.
روزنامه فرانکفورتر الگمانیه: پیشنهاد شوروی به ایران دایر بر ارسال تجهیزات نظامی به آن کشور، ثابت می‌کند که شوروی این توانایی را دارد که هر موقع اراده کند، اسب‌های بارکش خود را عوض کند.
رادیو لندن به نقل از روزنامه فاینشنال تایمز: استقبال از شهادت، آمادگی برای کشته شدن در راه انقلاب، عاملی اصلی توانایی و پایداری ایرانیان در برابر حملات عراق بوده است. گروه‌های مسلح محلی و پاسداران که رشادت خود را در جنگ ثابت کرده اند، پیش از نیروهای ارتش اعتبار کسب کرده اند و نفوذ سیاسی خود را افزایش داده اند استقبال از شهادت، آمادگی برای کشته شدن در راه انقلاب، عاملی اصلی توانایی و پایداری ایرانیان در برابر حملات عراق بوده است. گروه‌های مسلح محلی و پاسداران که رشادت خود را در جنگ ثابت کرده اند، پیش از نیروهای ارتش اعتبار کسب کرده اند و نفوذ سیاسی خود را افزایش داده اند. عراق در بسیج نیروهای خود برای حمله به شهرهای اصلی خوزستان اشتباه کرده و تعداد نیروهای اعزامی آن بسیار کمتر از حد لازم است. در نتیجه عراقی‌ها در دستیابی به یک پیروزی سریع، الزاماً باید به جنگ دامنه داری با هزاران نفر از پاسداران و گروه‌های محلی که برای دفاع از یکایک خانه‌ها و خیابان‌های شهر می‌جنگند، ادامه دهند.
رادیو اسرائیل: در رژیم پیشین ایران، ارتش و نیروی دریایی و هوایی ایران عملاً مأمور کنترل خلیج فارس و حفظ حوزه‌های نفتی خاورمیانه بودند. با تغییر رژیم و با توجه به این که رژیم جدید نتوانست یک کشور کوچک مثل عراق را دفع کند، و با در نظر گرفتن عامل دیگری که عراق نتوانست در ایران پیشروی چشمگیری داشته باشد و تقریباً متوقف شده و هر دو کشور در جبهه محدود در حال در جا زدن هستند و نمی‌توانند حمله قاطعی را انجام دهند، نشان می‌دهد که نیروهای این دو کشور چه جداگانه چه با هم قادر به کنترل خلیج فارس در مواقع ضروری نیستند، و واشنگتن چاره‌ای ندارد جز این که کنترل خلیج فارس و حوزه‌های نفتی خاورمیانه را راساً برعهده بگیرد.
رادیو اسرائیل: ایران از شمال با شوروی همسایه است و عراق نیز از شوروی اسلحه دریافت می‌کند و حافظ اسد نیز با سفر به شوروی ممکن است با آن کشور پیمان دوستی امضا کند. این موارد باعث می‌شود ایران به وسیله نیروهای شوروی یا اقمار شوروی احاطه شود. علاوه بر اینها، فعالیت نیروهای چپ گرا را در داخل ایران که منتظر رسیدن میوه هستند، نباید فراموش کرد. می‌شود ایران را کشوری منزوی به حساب آورد، زیرا با آمریکا ارتباطی ندارد. هیچ کمکی حتی لفظاً از طرف کشورهای اسلامی و کشورهای جهان سوم و کشورهای عربی نسبت به ایران ابراز نشده است.
ادامه دارد…