به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «فقه هنر در دایره مسئله و گفتمان» به کوشش اسماعیل آقا بابایی بنی است که در پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۱۵۵ صفحه به چاپ رسید.
هنر یعنی تبدیل امر ذهنی به عینی و خلق آثار هنری از دیرباز فقه را در موضوعات مختلف هنر به پاسخگویی طلبیده و گاه به پویایی فقه دامن زده است.
نوشته حاضر حاصل چهار نشست علمی است: «اسم گرایی، کارکردگرایی و هویت گرایی در فقه و هنر»، «نقش انگیزه و محتوا در حلیت و حرمت هنر»، «آزادی بیان با تأکید بر آفرینش‌های هنری» و «بازی‌های رایانه‌ای، چیستی، ضرورت‌ها و چالش‌های فقهی». در این نشست‌ها، صاحب نظران در دو مرحله موضوع شناسی و حکم شناسی، علاوه بر پاسخگویی به برخی مسائل، چالش‌هایی را برای بررسی بیشتر و برداشتن گام‌های بعدی مطرح کرده‌اند.
ساختار اثر
این کتاب در چهار نشست تألیف شده است؛ نشست اول با عنوان «اسم گرایی، کارکرد گرایی و هویت گرایی در فقه و هنر» به بررسی دوگانگی عناوین در فقه و شریعت و عملکرد فقها پرداخته و مدیریت صحنه و مصداق شناسی را تبیین کرده است.
در نشست دوم با عنوان «نقش انگیزه و محتوا در حلیت و حرمت هنر» طرح نظریه و بیان مصادیق و نقد اول و دوم بر نظریه به نگارش درآمده است.
«آزادی بیان با تأکید بر آفرینش‌های هنری» عنوان سومین نشست از کتاب حاضر است که در آن ضوابط و معیارهای مصلحت در صدور احکام حکومتی، جایگاه آزادی بیان در ادبیات حقوقی و تلازم بین حسن و قبح اخلاقی و مجازات پذیری حقوقی مورد تأکید قرار گرفته و نقش مصلحت در حوزه آزادی بیان، نظرات و دیدگاه‌ها در خصوص ماهیت بیان و اقسام هنر در حقوق مالکیت معنوی به رشته تحریر درآمده است.
نشست چهارم با عنوان «بازی‌های رایانه‌ای، چیستی، ضرورت‌ها و چالش‌های فقهی» ضمن بررسی اهمیت بازی‌های رایانه‌ای، کاربران بازی‌های رایانه‌ای و درآمد بازی‌های رایانه‌ای، ظرفیت‌های مثبت بازی‌های رایانه‌ای، وضعیت پژوهش در بازی‌های رایانه‌ای در ایران و نگرش‌های متضاد به بازی را تبیین کرده، ضرورت مفهوم شناسی بازی‌های رایانه‌ای، اهداف بازی‌ها و تفاوت بازی‌های رایانه‌ای با رسانه‌های دیگر را شرح داده و علت نگاه منفی به بازی، تفاوت‌های لهو و لغو و لعب و ضوابط موضوع شناسی بازی‌های رایانه‌ای را مورد تأکید قرار داده است.
تفاوت‌های لهو و لغو و لعب
در ترجمه لفظ بازی و لفظ لغو، لهو و لعب مغالطه‌ای صورت گرفته است. «لغو» یعنی سخنی غیر مفید، «لهو» یعنی چیزی که انسان را از مقصد باز می‌دارد و «لعب» یعنی کاری که هدف عقلایی ندارد. اما آیا بازی این گونه است؟ بازی برخی قواعد و هدف دارد. به یک معنا همه دنیا لهو و لعب است؛ اما آیا این بار معنایی منفی - چه در عربی و فارسی - حرمت بازی را در بر می‌گیرد؟
چه بسا بتوان گفت بازی رایانه‌ای همانند بازی‌های فیزیکی، نشاط می‌آفریند و انسان زمانی که نخواهد کار دیگری بکند و بازی کند، از بازی نشاط می‌گیرد و این غیر از چیزهایی است که سبب حرمت شود.