به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حجت دارابی سرپرست کاوش و دانشیار باستان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه گفت: محوطه باستانی چغاگُلان که در شهرستان مهران از توابع استان ایلام قرار دارد، بیشترین توالی استقراری مربوط به شروع دوره نوسنگی را در ایران و شرق هلال حاصل خیز داراست و از جهت مطالعه چرایی و چگونگی نوسنگی‌شدن جوامع و گذار آنها از گردآوری و شکار ورزی به تولید غذا در کوهپایه‌های زاگرس اهمیت بالایی دارد، اما مطالعات مرتبط با نوسنگی‌شدن و شروع کشاورزی و روستانشینی در ایران در مقایسه با کشورهای همجوار در غرب آسیا به صورت بسیار ناچیزی مورد توجه قرار گرفته و از این جهت کاوش گسترده در محوطه چغاگُلان بسیار مهم است.
این باستان‌شناس تصریح‌کرد: این محوطه ابتدا توسط مرحوم علی‌محمد خلیلیان شناسایی و معرفی و سپس توسط جبرئیل نوکنده تعیین عرصه شد. در سال‌های ۲۰۱۰-۲۰۰۹ میلادی نیز هیأتی از دانشگاه توبینگن آلمان به سرپرستی محسن زیدی و نیکلاس کُنارد آن را لایه‌نگاری کرد، اما در سال‌های اخیر مورد غفلت واقع شده و در اثر فعالیت‌های کشاورزی و حفاری‌های غیرمجاز به شدت آسیب دیده است. از این‌رو، انجام کاوش‌های گسترده و بلندمدت نه تنها اطلاعات بی‌بدیلی را در زمینه ماهیت ورود انسان به دنیای نوسنگی در زاگرس به دست می‌دهد، بلکه بستری را برای ممانعت از تخریب بیشتر محوطه با کاربست امور حفاظتی در آن به وجود می‌آورد.
وی با بیان اینکه، فصل اول کاوش چغاگُلان از اواسط مهرماه شروع شده و تاکنون شواهد بسیار جالب توجهی در ارتباط با بافت معماری و فضاهای مسکونی و آئینی و نیز بافت صنعتی به دست آمده افزود: کشف کوره تنوره‌ای برای پخت گچ از جمله مهمترین دستاوردهای کاوش به شمار می‌رود، زیرا آن را باید به عنوان قدیمی‌ترین کوره گچ‌پزی قلمداد کرد که تاکنون یافت شده است. این موضوع همچنین می‌تواند نگاه پژوهشگران و صاحبنظران درباره نقش و اهمیت فعالیت‌های غیر معیشتی در روند نوسنگی‌شدن جوامع را نیز تغییر دهد، به طوری که علاوه بر مساله اهلی‌سازی حیوان و گیاه، طیف مختلفی از تغییرات بنیادی را باید در زندگی انسان طی این دوره جست و جو کرد.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی با اشاره به اینکه طبیعی است تداوم کاوش در چغاگلان می‌تواند ظرفیت‌های بالقوه این محوطه و نیز جایگاه ویژه کوهپایه‌های زاگرس را در شناخت بهتر روند نوسنگی‌شدن و آغاز کشاورزی و روستانشینی در سراسر غرب آسیا و حتی دنیا به وضوح نشان دهد ابراز امیدواری کرد: با حمایت مدیران و دست‌اندرکاران میراث فرهنگی در سطح استان و کشور بتوان از این ظرفیت بی‌نظیر استفاده و بهره‌برداری علمی داشت.
دارابی اظهارکرد: در این راستا با کاربست گام به گام برنامه ارائه‌شده توسط نگارنده به اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان ایلام در ارتباط با چغاگُلان، هدف این است که به سمت ایجاد یک سایت-موزه و آرکئوپارک در چغاگُلان حرکت کنیم و بدیهی است این امر مهم در جهت معرفی میراث‌فرهنگی و نهایتاً توسعه فرهنگی و اقتصادی منطقه اهمیت بالایی خواهد داشت.