خبرگزاری مهر -گروه هنر-زهرا منصوری: از ابتدای امسال و با احتساب فیلم‌هایی که از اسفند ماه سال گذشته به عنوان فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۲ روانه پرده سینماها شدند، تا به امروز مجموع فیلم‌های اکران‌شده در سال جاری به ۴۴ فیلم رسیده است و نزدیک به ۱۸ میلیون نفر برای تماشای این آثار در سالن‌های سینما حاضر شده‌اند.
اگر می‌خواهید تصویر دقیق‌تری از اهمیت این آمار داشته باشید، کافی است این نکته را به یاد بیاورید که مجموع مخاطبان سینمای ایران در ۱۲ ماه سال گذشته ۱۴ میلیون نفر بوده و امسال در کمتر از ۹ ماه این آمار، ۴ میلیون نفر افزایش داشته است.
همه این عدد و رقم‌ها حکایت از یک حال خوب دارد، حالی خوبی که گیشه سینمای ایران چند سالی بود که در حسرت آن به سر می‌برد اما حالا تبدیل به فرصتی برای رویاپردازی‌های بیشتر شده است.
در گزارش پیش رو مروری‌بر وضعیت فیلم‌های مختلف در اکران و سهم هر یک از گیشه ۷۵۵ میلیارد تومانی امسال خواهیم داشت؛ آیا حال «سینمای ایران» به اندازه «حال گیشه‌ها» خوب است؟
وضعیت فیلم‌های کمدی در اکران ۱۴۰۲
«فسیل‌زدگی» کلیدواژه‌ای است که در چند ماه اخیر، به بهانه‌ای برای انتقاد از وضعیت اکران فیلم‌ها در سینماها تبدیل شده است. منتقدانی که نسبت به این پدیده هشدار می‌دهند، سهم بالای فیلم‌های کمدی با پرچم‌داری ۲ فیلم «فسیل» و «هتل» را زمینه‌ساز انحراف جریان تولید و گرایش اغراق‌شده سینماگران به سمت آثاری از این دست می‌دانند و معتقد به قربانی شدن گونه‌های دیگر، به پای سینمای کمدی هستند.
فارغ از این نگاه انتقادی اما نمی‌توان نقش این جنس از آثار در احیای اقتصاد سینمای ایران آن هم پس از عبور از سال‌های بحرانی کرونا را نادیده گرفت.
حتی خوش‌بین‌ترین تحلیل‌گران چرخه اکران هم گمان نمی‌کردند فیلم «فسیل» به کارگردانی فیلمسازی نه‌چندان شناخته‌شده با ترکیبی معمولی از بازیگران، بتواند بالغ‌بر ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار مخاطب را به سینماها بکشاند و تبدیل به دومین فیلم پرمخاطب سینمای ایران در سال‌های پس از انقلاب شود.
«فسیل» که تنها چند قدم دیگر تا فروش رویایی ۳۰۰ میلیارد تومان فاصله دارد، خون تازه‌ای در رگ‌های سینمای ایران جاری کرد و فیلم «هتل» به کارگردانی مسعود اطیابی هم توانست بهترین مکمل برای آن در چرخه اکران ۱۴۰۲ باشد.
«هتل» تا به اینجا بیش از ۳.۵ میلیون مخاطب داشته و نزدیک به ۱۶۰ میلیارد تومان فروش کرده است و در صورت ادامه سیر استقبال مخاطبان از آن طی ماه‌های آینده می‌تواند یکی از اصلی‌ترین مدعیان سبقت از «فسیل» در گیشه باشد.
در کنار این ۲ فیلم اما از ابتدای امسال و از مجموع ۴۴ فیلم اکران شده، ۸ فیلم کمدی دیگر هم روی پرده رفته‌اند که سه فیلم «شهر هرت»، «آهنگ دونفره» و «گیجگاه» در میان آن‌ها عملکرد موفق‌تری در گیشه داشته‌اند.
فیلم‌های «عروس خیابان فرشته»، «هولیا»، «معجزه عشق» را هم می‌توان از کمدی‌های نه چندان موفق اکران امسال به حساب آورد که با وجود اتمام بازه اکران عمومی‌شان، فروش هر سه آن‌ها روی هم به ۲۰ میلیارد تومان نرسید.
عجیب‌ترین عملکرد در میان فیلم‌های کمدی را هم «دست‌انداز» به کارگردانی کمال تبریزی داشت که باوجود ترکیب قابل قبول بازیگران کمتر از ۱۹ هزار مخاطب را به سینماها کشاند و مجموع فروش آن به ۹۰۰ میلیون تومان هم نرسید!
«جوجه تیغی» به کارگردانی مستانه مهاجر را هم می‌توان تازه‌ترین کمدی اکران‌شده در سینماها دانست که تا امروز عملکرد موفقی داشته با فروش نزدیک به ۵ میلیارد تومانی، در جدول فروش هفتگی سینماها جایگاه چهارم را از آن خود کرده است.
وضعیت فیلم‌های کودک در اکران ۱۴۰۲
هر چند شاید یکی از وجوه سرگرم‌کننده فیلم‌های مربوط به گروه سنی کودک و نوجوان، مربوط به لحن کمدی آن‌ها باشند اما با توجه به اهمیت این گروه از مخاطبان در چرخه اکران، عملکرد فیلم‌های این حوزه را مجزا از فیلم‌های کمدی بررسی می‌کنیم.
از میان ۴۴ فیلم اکران شده امسال، سینمای کودک و نوجوان ۶ نماینده در چرخه اکران داشتند که البته عملکرد بسیار متفاوتی در گیشه داشته‌اند.
در میان این فیلم‌ها انیمیشن «بچه زرنگ» را بی‌تردید می‌توان یکی از پدیده‌های اکران به‌حساب آورد. فیلمی که بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را به سالن‌های سینما کشاند و عنوان «پرمخاطب‌ترین انیمیشن سینمای ایران» را از آن خود کرده، مجموع فروش این انیمیشن از مرز ۴۳ میلیارد تومان فراتر رفته و شیب صعودی استقبال از آن هنوز کم نشده است.
فیلم عروسکی «نارگیل ۲» هم دیگر فیلم سینمای کودک در چرخه اکران امسال است، که عملکرد بسیار موفقی در گیشه داشته است. جذب بالغ‌بر نیم میلیون مخاطب و فروشی بالغ‌بر ۲۰ میلیارد تومان، برای یک فیلم کودک، قابل توجه است.
«بابا سیبیلو» با فروش ۴ میلیارد تومانی و ۲ فیلم «بچه‌های طوفان» و «میان صخره‌ها» با فروشی کمتر از ۵۰ میلیون تومان، دیگر فیلم‌های سینمای کودک و نوجوان در اکران امسال بودند که عملکرد موفقی در گیشه نداشتند.
فیلم «سلفی با رستم» به کارگردانی حسین قناعت، تازه‌ترین فیلم سینمای کودک در چرخه اکران امسال است که هنوز درباره کیفیت استقبال مخاطبان از آن نمی‌توان قضاوتی داشت.
وضعیت فیلم‌های غیرکمدی در اکران ۱۴۰۲
با احتساب ۱۶ فیلم کمدی و کودک اکران شده از ابتدای امسال، می‌توان گفت سهم فیلم‌های غیرکمدی اعم از سینمای اجتماعی تا سینمای سیاسی و حتی دفاع مقدس، در ترکیب اکران امسال ۲۸ فیلم بوده است.
موفق‌ترین فیلم غیرکمدی اکران امسال در گیشه فیلم «سه‌کام حبس» بوده که با فروش ۱۹.۵ میلیارد تومانی تا امروز ششمین فیلم پرفروش سال محسوب می‌شود. رتبه بعدی در میان فیلم‌های غیرکمدی هم به «کت چرمی» تعلق می‌گیرد که نزدیک به ۱۴.۵ میلیارد تومان در گیشه فروش داشت.
فیلم‌های «غریب» با فروش ۱۰ میلیارد تومانی، «مصلحت» و «جنگ جهانی سوم» با فروش ۷ میلیارد تومانی، «بی‌مادر» با فروش ۶ میلیارد تومانی، «دسته دختران»، «آخرین تولد» و «عامه‌پسند» با فروش تقریبی ۴ میلیارد تومانی و «ستاره‌بازی»، «حدود ۸ صبح» و «نگهبان شب» با فروش تقریبی ۳ میلیارد تومانی هم از دیگر فیلم‌های غیرکمدی اکران امسال بودند که می‌توان عملکرد آن‌ها را در گیشه متوسط ارزیابی کرد.
«یقه‌سفیدها»، «جنگل پرتقال»، «تصور»، «سرهنگ ثریا»، «شهرک»، «اخت‌الرضا» و «بعد از رفتن» هم هر یک فروشی در محدوده یک تا دو میلیارد تومان را در گیشه تجربه کردند تا فیلم‌های جدی اما کم‌توفیق در چرخه اکران امسال باشند.
فیلم‌های «زنبور کارگر»، «پرونده باز است»، «شماره ۱۰»، «فصل ماهی سفید»، «ستون ۱۴»، «آهو» و «ارثیه فامیلی» با فروش کمتر از یک میلیارد تومان را هم می‌توان جزو فیلم‌های غیرکمدی و شکست‌خورده در گیشه امسال به حساب آورد.
فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» هم از فیلم‌های اجتماعی تازه اکران‌شده در سینماهاست که به‌واسطه رگه‌های سرخوشانه‌ای که در روایت دارد، رونمایی از آن در جشنواره فجر با بازخوردهای مثبتی از سوی مخاطبان مواجه شد و دور از انتظار نیست که در اکران عمومی هم مورد استقبال قرار بگیرد.
سینماداران چه می‌گویند؟
مجتبی شریعت مدیر مجموعه سینمایی «معین مال» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره وضعیت استقبال از فیلم‌های در حال اکران گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی سینمای «معین مال» غالب مخاطبان این سینما، مربوط به فیلم‌های کمدی هستند و بیشترین فروشی که این روزها داریم مربوط به فیلم «هتل» می‌شود. فروش این فیلم با فروش هیچ فیلم دیگری قابل قیاس نیست و پیش‌تر مشابه این وضعیت را برای فیلم «فسیل» داشتیم.
وی افزود: در سانس‌های عصرگاهی سینما هم فیلم «بچه زرنگ» با استقبال خیلی خوبی از سوی کودکان و خانواده‌ها مواجه می‌شود. فیلم‌های جدید اجتماعی اکران‌شده هم هرچند فروش بالایی ندارند اما اینگونه نیست که با سالن خالی مواجه باشند بلکه بین ۳۰ تا ۴۰ درصد سالن در هر سانس تکمیل است. مدیر سینما «معین مال»: سینما همچنان ارزان‌ترین تفریح محسوب می‌شود. از طرفی هم با توجه به تراکم اتفاقات و اخبار ناراحت‌کننده در جامعه، مخاطب به‌دنبال تفریح و تنفس است. به همین دلیل فیلم‌های خنده‌دار و موزیکال بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد
این سینمادار در ادامه عنوان کرد: طی بالغ‌بر ۲ سالی که از افتتاح این مجموعه سینمایی می‌گذرد، فیلم‌های کمدی غالباً با استقبال بیشتری مواجه بوده‌اند اما در این میان اکران فیلم‌هایی مانند «متری شیش و نیم» می‌توانند تبدیل به یک استثنا در میان فیلم‌های اجتماعی شوند.
وی درباره مقایسه عملکرد این سینما در سال جاری نسبت به سال قبل هم توضیح داد: ما در سال جدید با هماهنگی سازمان سینمایی، افزایش قیمت نداشتیم اما تعداد مخاطبان‌مان در این سال، تقریباً سه برابر سال گذشته بوده است، بخشی از این استقبال به دلیل تبلیغ خود سینما در منطقه و بخشی از آن به دلیل فیلم‌های کمدی اکران‌شده مانند «فسیل» و «هتل» است.
شریعت ادامه داد: سینما همچنان ارزان‌ترین تفریح محسوب می‌شود. از طرفی هم با توجه به تراکم اتفاقات و اخبار ناراحت‌کننده در جامعه، مخاطب به‌دنبال تفریح و تنفس است. به همین دلیل فیلم‌های خنده‌دار و موزیکال بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی تأکید کرد: معتقدم تا پایان امسال سینمای ایران هم از منظر مجموع فروش و هم از منظر تعداد مخاطبان، رکورد بی‌سابقه‌ای را ثبت خواهد کرد چراکه اکثر فیلم‌هایی هم که در ماه‌های آینده قرار است اکران شود، بیشتر سمت و سوی کمدی دارد. ترکیب فعلی فیلم‌های اکران در بهترین حالت است و همه گونه‌های نماینده‌ای در اکران دارند.
این سینمادار درباره فروش پایین فیلم‌های غیرکمدی هم گفت: برخی از این فیلم‌ها که اتفاقاً فیلم‌های خوبی هم هستند، به دلیل ضعف تبلیغات فروش مناسبی ندارند و برخی از آن‌ها هم بازیگر شاخصی در ویترین خود ندارند. مثلاً «جنگل پرتقال» تنها بازیگر شناخته‌شده‌اش سارا بهرامی است و بازیگر دیگری در آن حضور ندارد. اگر فیلم‌هایی مانند «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» در گیشه موفق می‌شوند، بخشی از آن مربوط به ترکیب بازیگران آن‌هاست.
هیراد اسماعیلی مدیر مجموعه سینمایی «نارسیس» هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت فروش این سینما در ماه‌های اخیر توضیح داد: طبیعتاً از زمانی که فیلم‌های کمدی در حال اکران هستند، مخاطبان رغبت بیشتری به حضور در سالن سینما دارند و کیفیت خوب این فیلم‌ها هم مزید برعلت شده تا فروش سینماها بالا برود. البته در کنار فیلم‌های کمدی، فیلم‌های کودک مانند «بچه زرنگ» و «نارگیل ۲» هم فروش بسیار خوبی داشته‌اند.
این سینمادار درباره مقایسه عملکرد امسال سینماها در سال جاری نسبت به سال گذشته گفت: قطعاً یکی از مهمترین پارامترها در زمینه افزایش استقبال مردم، کیفیت فیلم‌های در حال اکران است. همچنین اینکه چه فیلمی و با چه تبلیغاتی اکران می‌شود، در زمینه استقبال مخاطبان بسیار تعیین‌کننده است. البته یک فیلم به‌واسطه تبلیغات دهان‌به‌دهان می‌تواند مخاطبان بیشتری را هم به خود جذب می‌کند.
مدیر سینما «نارسیس»: تصمیم برای پایان اکران «فسیل» را هم می‌توان درست دانست و هم غلط! بالاخره فیلم‌های تازه‌ای که اکران می‌شوند نیاز به سالن و سانس مناسب دارند اما از طرف دیگر مشخصاً فیلم «فسیل» همچنان مخاطب بالایی دارد و هنوز هم مردم علاقه دارند آن را تماشا کنند. شاید در آینده با افزایش تعداد سالن‌های نمایش بتوان این معضل را برطرف کرد
وی افزود: در سال جاری ابتدا «فسیل» را در ترکیب اکران داشتیم و این روزها هم فیلم «هتل» را داریم که به‌خوبی مخاطبان را سرگرم می‌کنند و تماشای آن‌ها حکم یک تفریح را برای آن‌ها پیدا کرده است. در این شرایط تصمیم برای پایان اکران «فسیل» را هم می‌توان درست دانست و هم غلط! بالاخره فیلم‌های تازه‌ای که اکران می‌شوند نیاز به سالن و سانس مناسب دارند و برای حمایت از آن‌ها باید فیلم‌های قدیمی‌تر از اکران حذف شوند اما از طرف دیگر مشخصاً فیلم «فسیل» همچنان مخاطب بالایی دارد و هنوز هم مردم علاقه دارند آن را تماشا کنند. شاید در آینده با افزایش تعداد سالن‌های نمایش بتوان این معضل را برطرف کرد.
اسماعیلی تأکید کرد: در همین شرایط ما هم فیلم کمدی و هم فیلم جدی در ترکیب اکران داریم که وقتی مخاطب از سالن خارج می‌شود به‌شدت از آن ناراضی است و همزمان فیلم‌های کمدی و جدی دیگری داریم که مخاطب را راضی می‌کنند. از این منظر کیفیت فیلم در استقبال مخاطب، بسیار تعیین‌کننده است.
این سینمادار با اشاره به استقبال خانواده‌ها از فیلم‌های کودک گفت: فیلم‌های انیمیشنی به خوبی با بچه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و شکر خدا شاهدیم که خانواده‌ها هم از حضور بچه‌ها در سالن سینما حمایت می‌کنند. همین که خانواده‌ها برای حضور بچه‌ها در سینما وقت می‌گذارند، اتفاق مبارکی است.
وی درباره استقبال از فیلم‌های اجتماعی هم گفت: با توجه به سابقه مدیریتی که در چند سینما داشته‌ام، معتقدم فیلم‌های اجتماعی همواره مخاطب خاص خود را دارند. شاید اکثر مردم به سینمای کمدی رغبت داشته باشند اما فیلم‌های اجتماعی هم مخاطبان خاص خود را دارند و شاید از نظر کمی به اندازه مخاطبان فیلم‌های کمدی نباشند، اما همواره از فیلم‌های جدی و غیرکمدی استقبال می‌کنند.