خبرگزاری مهر، گروه استانها: با هر تصادف در جاده‌های خراسان رضوی اولین نکته‌ای که توسط مردم و بعضاً مسؤولان مطرح می‌شود، سهم جاده در حادثه است، در چنین مواقعی همیشه اولین متهم این حوادث جاده‌های «ناایمن» و سپس رانندگی ناایمن و خودروهای ناایمن هستند؛ اما واقعاً جاده چه سهمی در این حوادث دارد؟ برای اینکه به جواب برسیم اول باید سیمای جاده‌ای خراسان رضوی را ترسیم کنیم.
پیش از آن باید یادآور شویم این گزارش در دو بخش شامل «بررسی و طرح سوال» و «پیگیری از مدیران مربوطه» است. آنچه در این مطلب مطالعه می‌فرمایید بخش اول گزارش است.
وضعیت حمل و نقل مسافر در جاده‌های خراسان رضوی
خراسان رضوی از جمله استان‌هایی است که جاده‌های آن در حوزه‌های مختلفی تحت فشار ترافیک سنگین است. به عنوان مثال استان خراسان رضوی در حوزه حمل و نقل مسافری یکی از استان‌های مهم کشور بوده که در فصول مختلف مقصد گردشگران بسیاری است، این استان در بازه‌های زمانی نوروز، ایام ولادت و شهادت حضرت علی بن موسی الرضا (ع) و مناسبت‌های دهه آخر صفر از جمله مقاصد اصلی زائران و مسافران است به طوری که در سال ۱۴۰۱ و به گزارش سالنامه آماری وزارت راه و شهرسازی جاده‌های خراسان رضوی میزبان ۱۷ میلیون و ۵۱۹ هزار مسافر بوده است، این استان در حالی رتبه اول و سهم ۱۴ درصدی از حمل و نقل مسافر کشور را به خود اختصاص داده است که رتبه دوم این جدول استان تهران، پایتخت سیاسی و اداری کشور سهم ۱۰ درصدی دارد.
وضعیت حمل و نقل کالا در جاده‌های خراسان رضوی
بر اساس اطلاعات سالنامه آماری وزارت راه و شهرسازی در طول سال گذشته ۱۰ میلیون و ۸۰۶ هزار تن کالا درون استانی و ۱۸ میلیون و ۱۹ هزار تن کالا برون استانی در جاده‌های خراسان رضوی جابه جا شده است که سهم ۶ درصدی را از حمل و نقل کالای کشور به خود اختصاص داده است. البته در سال قبل ۲۰ میلیون و ۷۷۰ هزار تن کالا نیز از طریق همین جاده‌ها وارد استان شده است.
خراسان رضوی رتبه ششم حمل و نقل کالا در کشور به خود اختصاص داده و این حجم کالا با ۷۹۱ هزار سفر کامیون حامل کالای درون استانی و یک میلیون و ۹۸۵ هزار سفر کامیون حامل کالای برون استانی جابه جا شده که از نظر تعداد کامیون حامل کالا رتبه پنجم کشور به نام خراسان رضوی ثبت شده است.
وضعیت جاده‌های خراسان رضوی
با نگاهی به اطلاعات بیان شده متوجه حجم تردد در جاده‌های خراسان رضوی خواهیم شد، اما وضعیت شبکه راه‌های استان چگونه است؟ بر اساس گزارشات مندرج در سالنامه خراسان رضوی ۵ هزار و ۵۶۹ کیلومتر راه تحت حوزه استحفاظی وزارت راه و شهرسازی دارد. این میزان بدون محاسبه راه‌های روستایی است، سهم استان معادل ۶.۵ درصد شبکه راه‌های کشور است که رتبه چهارم را به خود اختصاص داده و از این میزان ۱۱۱ کیلومتر آزادراه، هزار و ۱۳۹ کیلومتر بزرگراه، هزار و ۲۵۱ کیلومتر راه اصلی و ۳ هزار و ۶۸ کیلومتر راه فرعی است.
در حوزه روستایی نیز خراسان رضوی ۷ هزار و ۳۰۱ کیلومتر طول جاده آسفالت و ۷ هزار و ۹۸ کیلومتر راه شوسه، خاکی و فرعی دارد که معادل ۶ و ۳ دهم جاده‌های روستایی کشور بوده و رتبه پنجم کشور را به خود اختصاص داده است.
بر اساس این گزارش خراسان رضوی ۲ هزار و ۳۱۲ کیلومتر راه شریانی و ۲ هزار و ۷۰ کیلومتر راه ترانزیتی دارد، سهم استان از راه‌های شریانی کشور ۶ و ۷ دهم درصد و از راه‌های ترانزیتی ۸ و ۲ دهم درصد است. رتبه استان در راه‌های شریانی پنجم و در راه‌های ترانزیتی دوم کشور است.
وضعیت تصادفات در جاده‌های خراسان رضوی
با توجه به گستردگی استان خراسان رضوی و ویژگی‌های خاص آن نظیر گردشگری، معادن، صنایع و مرزها همه ساله سوانح ناگوار رانندگی در جاده‌های استان به وقوع می‌پیوندد که باعث صدمات جبران ناپذیری به خانواده‌ها و اقتصاد استان می‌شود. مرکز آمار پزشکی قانونی کشور درصد رشد آمار کشته شدگان هفت ماهه امسال سوانح رانندگی در همه محورهای داخل شهری و برون شهری خراسان رضوی را به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۱۱ درصد و مصدومین این سوانح را منفی ۳ دهم درصد اعلام کرده است.
بر اساس گزارش پزشکی قانونی کشور در هفت ماه اول امسال و در حوزه برون شهری ۴۵۸ نفر، درون شهری ۳۰۱ نفر و جاده‌های روستایی ۹۷ نفربر اثر سوانح رانندگی فوت شدند، در این جدول و در حوزه جاده‌های برون شهری خراسان رضوی رتبه ششم کشور را در اختیار دارد. در حوزه جاده‌های روستایی وضعیت فاجعه بار تر است. خراسان رضوی با ۹۷ فوتی رتبه اول کشته شدگان سوانح رانندگی در هفت ماهه امسال را به خود اختصاص داده است و استان‌های سیستان و بلوچستان و فارس در رده‌های دوم و سوم قرار دارند.
به طور خلاصه اگر بخواهیم وضعیت سوانح را به نسبت جاده‌های استان محاسبه کنیم در هر حدود ۱۲ کیلومتر از جاده‌های خراسان رضوی یک نفر بر اثر سانحه رانندگی فوت کرده است، این عدد در جاده‌های روستایی به حدود ۱۵۷ کیلومتر می‌رسد.
جاده‌های دوطرفه متهم ردیف اول
هرچند عامل انسانی بر اساس بسیاری از مطالعات انجام شده طی دهه ۹۰ سهم بسیار بزرگی در سوانح رانندگی داشته است، اما در نگاه عام جاده‌های دو طرفه متهم ردیف اول بودند.
این اتهام نه فقط از جانب مردم که بعضاً از طرف برخی مسؤولان امر نیز بیان می‌شود؛ در ادامه این گزارش نظرات مدیران دولتی و فرماندهان پلیس راه شهرستان‌های استان در خصوص نقش جاده‌های دوطرفه در تصادفات جاده‌ای بیان می‌شود.
خلیل آباد همچنان در انتظار بزرگراه
جاده خلیل‌آباد به بردسکن یکی از مهم‌ترین محورهای مواصلاتی استان خراسان رضوی است که به نوعی ورودی استان خراسان رضوی محسوب می‌شود و استان‌های مرکزی و جنوبی کشور را به مرکز استان متصل می‌کند.
تبدیل این مسیر به بزرگراه سال‌هاست که آغاز شده اما تا به امروز تکمیل نشده است؛ هرچند تعدادی از قطعات این مسیر تکمیل شده ولی وعده‌های تکمیل این بزرگ راه هنوز به صورت کامل عملی نشده است و این مسیر ایمنی لازم را برای مردم، رانندگان و اهالی مناطق اطراف و حاشیه مسیر ندارد.
این جاده که بر اساس آخرین آمار شورای ترافیک استان، رتبه نهم ترکیب فراوانی و شدت تصادفات، رتبه دوم تصادفات موتورسیکلت و رتبه چهارم تصادفات رخ‌به‌رخ در سطح خراسان رضوی را دارد، دارای مشکلات زیادی است و نزد مردم به «جاده مرگ» تغییر نام پیدا کرده است؛ در آخرین حادثه تصادف در این محور که چند روز قبل به وقوع پیوست، تصادف سه خودرو با یکدیگر به کشته و مجروح شدن دو نفر منجر شد.
باند دوم محور خلیل‌آباد به بردسکن یکی از مطالبات اصلی مردم شهرستان است
محمدرضا خوشنویس، فرماندار خلیل آباد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص وضعیت باند دوم محور خلیل آباد به بردسکن اظهار کرد: باند دوم محور خلیل‌آباد به بردسکن یکی از مطالبات اصلی مردم شهرستان است که باید این بحث سرعت بگیرد.
فرماندار خلیل آباد با بیان اینکه بر اساس مصوبات سفر استاندار خراسان رضوی به شهرستان خلیل‌آباد روند اداری جابه‌جایی تیرهای برق این مسیر در حال طی‌شدن است، خاطرنشان کرد: مطالبه ما از سمت مردم شهرستان خلیل‌آباد از مدیرکل راه و شهرسازی استان این است که خواسته به‌حق مردم را به سرعت پیگیری کند.
بردسکن حتی یک کیلومتر راه دوبانده ندارد
سرهنگ حسن شاکری، فرمانده پلیس‌راه بردسکن در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: طی هشت ماه امسال در حوزه استحفاظی پلیس‌راه شهرستان بردسکن ۱۸ فقره تصادف منجر به فوت رخ داده است و متأسفانه در این حوادث ۱۵ نفر جان خود را از دست دادند.
فرمانده پلیس‌راه بردسکن با بیان اینکه روزانه ۵ هزار خودرو سبک و سنگین از محور بردسکن - سبزوار تردد دارند، اما همچنان به عنوان راه فرعی معرفی شده است، افزود: جاده بردسکن به سبزوار به لحاظ زیرساختی با مشکلات بسیاری مواجه است، نکته دیگر اینکه این راه از راه فرعی درجه یک باید به جاده اصلی ارتقا پیدا کند. محور بردسکن به سبزوار یک محور ترانزیتی و پرترافیک و یکی از راه‌های مهم و متصل کننده جنوب به شمال کشور است.
وی گفت: بیش از ۳۰ درصد تصادفات حوزه پلیس‌راه شهرستان بردسکن در محور بردسکن به خلیل‌آباد و ۴۵ درصد تصادفات فوتی مربوط به جاده بردسکن به سبزوار است؛ اختلاف سطح آسفالت و نبود شانه خاکی موجب مسدود شدن جاده در زمان ریزش کوه و بارش برف می‌شود که از جمله عوامل خطرساز در این محور هستند.
شاکری اضافه کرد: علیرغم اینکه محورهای این شهرستان به خصوص بردسکن به سبزوار یکی از راه‌های بحرانی و خطرساز در استان به شمار می‌رود، اما متأسفانه در حوزه استحفاظی پلیس‌راه بردسکن حتی یک کیلومتر راه دو بانده نداریم و این در حالی است که دارای بیشترین راه در سطح شهرستان‌های خراسان رضوی با ۱۰۸۰ کیلومتر راه هستیم.
سهم تایباد از جاده‌های دو طرفه استان فقط ۲۸ کیلومتر است
غلامرضا قیاسی، معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرمانداری شهرستان تایباد در گفت‌وگو با خبرنگاران این شهرستان اظهار کرد: در هشت ماهه سال جاری ۳۵ نفر در جاده‌های شهرستان تایباد جان خود را از دست دادند، در حالی که کل آمار فوتی‌های تصادفات تایباد در سال گذشته فقط ۲۷ نفر بوده است. در این تصادفات ۱۳۰ نفر از همشهریان تایبادی مجروح شدند که این آمار نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۲ برابری را تجربه کرده است.
معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرمانداری شهرستان تایباد افزود: تردد روزانه ۶۰۰ دستگاه کامیون به مقصد مرز دوغارون و ۲۰۰ دستگاه خودرو باربری معادن، جاده‌های شهرستان تایباد را در معرض حوادث جاده‌ای قرار داده است. بجز خطای انسانی، دو طرفه بودن اغلب مسیرهای شهرستان و کیفیت خودروها از عوامل افزایش جانباختگان است. تایباد ۴۸۶ کیلومتر راه شهری، روستایی و مرزی دارد که بجز محور تایباد به مرز دوغارون با ۱۸ کیلومتر و تایباد به روستای ارزنچه با ۱۰ کیلومتر مابقی جاده‌های شهرستان دو طرفه هستند.
از ۱۱۱ کیلومتر آزادراه، فقط ۴۰ کیلومتر زیر بار ترافیک است
فرمانده پلیس راه استان خراسان رضوی گفت: استان خراسان رضوی در حوزه محورهای آزادراهی استانی فقیر و ضعیف است، در واقع ما ۴۰ کیلومتر آزادراه شهید شوشتری را زیر بار ترافیک داریم در حالی که مجموع آزادراه‌های سطح استان ما ۱۱۱ کیلومتر است.
فرمانده پلیس راه خراسان رضوی افزود: ۷۰ کیلومتر آزادراه شمال استان عملاً بار ترافیک آن‌چنانی ندارد، با وجود بارگاه منور امام رضا (ع) و خیل زائرانی که سالانه به سمت مشهد مقدس در تردد هستند باید ظرفیت محورهای آزادراهی استان بیشتر شود.
غرب و جنوب استان نیازمند افزایش مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی هستند
وی گفت: موضوع دیگری که لازم است به آن توجه شود کویری بودن اکثر مناطق استان است، معمولاً انتهای سفر زائرین به سمت مشهد مقدس است و همه کسانی که به سمت مشهد مقدس در حرکت هستند از استان‌های کویری طی مسیر کنند تا به استان برسند.
میش مست ادامه داد: در غرب استان به ویژه مسیر سبزوار به علت کمبود مجتمع‌های خدمات رفاهی همه ساله شاهد واژگونی‌های زیادی هستیم، به دلیل اینکه تنوع در مسیر برای راننده عزیزی که در جاده است، وجود ندارد و همچنین در ایام تابستان مسیر بسیار گرم است و اماکنی برای توقف راننده و رفع خستگی او نداریم.
فرمانده پلیس راه خراسان رضوی با بیان اینکه در ایام دهه آخر صفر به علت افزایش کاروان‌های پیاده، شاهد کاهش تعداد تصادفات هستیم، گفت: نکته مهمی که در این ایام مشهود بود افزایش روند سوانح ناشی از واژگونی خودروها بود که به علت رانندگی طولانی، خستگی و خواب آلودگی رانندگانی که از استان‌های مختلف قصد سفر به مشهد را داشتند به وقوع می‌پیوست.
وی ادامه داد: تأخیر در شروع سفر و تعجیل در رسیدن به مقصد به ویژه در روزهای مناسبتی و تمایل به بازگشت سریع پس از زیارت بدون استراحت از عواملی است که واژگونی‌ها را افزایش داد. مجتمع‌های خدمات رفاهی در مسیرهای غرب و جنوب استان می‌توانند در کاهش این تصادفات مؤثر باشند. هر چه تعداد این مجتمع‌ها افزایش یابد رانندگان امکان انتخاب توقفگاه و استراحت را بیشتر دارند. بر اساس استانداردها هر ۵۰ کیلومتر یک مجتمع بین راهی نیاز محور است.
میش مست به موضوع اصلاح مسیرهای غربی استان اشاره کرد و گفت: ما در پلیس راه استان پیگیر اصلاح شیب شیروانی این مسیر هستیم تا به محض اینکه وسیله نقلیه ای از جاده خارج می‌شود منجر به واژگونی و فوت یا جرح سرنشینان نشود؛ موضوع بعدی بحث علائم ترافیکی است که زبان گویای جاده‌ها هستند، در برخی محورها خصوصاً در پیچ‌ها و قوس‌های محورها ضعف یا کمبود تابلوها وجود دارد و ما پیگیر این موضوع نیز هستیم.
از فرمانده پلیس راه خراسان رضوی در خصوص مسیرهای جنوبی استان پرسیدم، گفت: در مسیر جنوب خراسان رضوی که این مسیر نیز یک مسیر کویری و گرمسیری است مشکلات همانند مسیر غرب استان است. همچنین در شرق و شمال شرق استان ما بزرگترین گمرکات شرق کشور را شاهد هستیم. اگر به مسیر درگز نگاهی داشته باشیم، این محور با وجود قوس‌ها و پیج‌های زیاد و دو طرفه بودن بسیار خطرناک است.
حل موضوع یک طرفه شدن محورهای استان نیاز به پیگیری ملی دارد
وی اضافه کرد: موج‌های طولی که به دلیل وزن زیاد کامیون‌های کشنده ایجاد شده است برای سایر خودروها مشکلاتی ایجاد کرده است و حوادث ناگواری در این مسیرها داریم. این مشکلات در مسیر سرخس و تایباد نیز وجود دارد. این مسیرها نیز دوطرفه است که نیاز به توجه بیشتر دارد.
میش مست به موضوع مرز دوغارون و معادن سنگ آهن در تایباد و خواف اشاره کرد و گفت: وجود این ظرفیت‌ها در جنوب استان باعث شده تا تردد ناوگان سنگین افزایش چشمگیر داشته باشد، روزانه ۳ هزار تریلی در مسیرهای فرعی و روستایی توسط معادن بارگیری می‌شود و تاکید ما این است که با جذب اعتبارات ملی موضوع یک طرفه شدن جاده‌های استان پیگیری شود.
فرمانده پلیس راه خراسان رضوی افزود: ما در جلساتی که در استان داریم این موضوعات را مطرح می‌کنیم؛ با این حال حل موضوع یک طرفه شدن جاده‌های استان نیاز به پیگیری ملی دارد تا شاهد حوادث ناگوار در استان نباشیم.
رشد ۳۰ درصدی تردد و ۷ درصدی فوتی‌های تصادفات استان در سال جاری
وی در خصوص جایگاه خراسان رضوی در جدول تصادفات کشور نیز گفت: متأسفانه در سال جاری خراسان رضوی جزو استان‌هایی است که روند افزایشی در تصادفات و فوتی‌ها دارد، این در حالی است که ترددهای ما در استان ۳۰ درصد رشد داشته است و بیشترین حوادث ما ناشی از سرعت غیرمجاز و شدت تصادفات بوده است. همچنین در علل تصادفات حدود ۳۲ درصد سوانح نقش موتور سیکلت سواران و عابرین پیاده هویدا است.
میش مست افزود: ۴۷ درصد سوانح به دلیل واژگونی رخ می‌دهد و مابقی موارد به دلیل عدم رعایت حق تقدم، عدم توجه به جلو و موارد دیگر است. همچنین در سال جاری تا امروز به نسبت مدت مشابه در سال قبل ۷ درصد افزایش آمار سوانح را شاهد هستیم.
هرچند به گفته فرمانده پلیس راه خراسان رضوی ۷۹ درصد سوانح رانندگی استان توسط موتور سیکلت سواران و عابرین پیاده و البته واژگونی خودروها رخ می‌دهد، اما توجه به دو موضوع مهم افزایش محورهای دوبانده و مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین راهی می‌تواند نقش مؤثری در کاهش تصادفات داشته باشد، موضوعی که در بخش دوم این گزارش و در گفت‌وگو با مسؤولان حوزه راه و استانداری خراسان رضوی به بررسی آن خواهیم پرداخت.