سعیده اکبری داریان دبیر علمی چهاردهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: دستاوردهای این جشنواره زمینه مشارکت میان جامعه، دانشگاه و صنعت در عرصه پژوهش را فراهم می‌کند و بدین ترتیب بستر مشارکت پژوهشگران در حوزه‌های تخصصی برای شناسایی مسائل، یافتن راه‌حل‌ها و گسترش مرزهای دانش در رابطه با مأموریت‌ها و فعالیت‌های علمی و پژوهشی سازمان فراهم خواهد شد.
اکبری افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران مجموعه‌ای است آموزشی، پژوهشی، علمی و خدماتی که اساسنامه آن به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و ریاست عالیه هیئت‌امنای آن با رئیس جمهور است. به همین منظور در حال حاضر سازمان ۳۵ پست هیئت علمی دارد. اعضای هیئت علمی سازمان به پژوهش در حوزه‌های کتابداری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، علوم آرشیوی و اسنادی، مطالعات تاریخ معاصر، ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، نسخه‌شناسی، نسخه‌پژوهی، سندپژوهی و نیز تاریخ شفاهی می‌پردازند.
وی گفت: سازمان به منظور دریافت دستاوردهای روزآمد علمی و پژوهشی در حوزه‌های اشاره شده و امکان به‌کارگیری آن‌ها در سازمان و با هدف حمایت و تشویق آنان از سال ۱۳۸۹ «جشنواره ملی پژوهش و فناوری» را در هفته پژوهش برگزار کرده است. دستاوردهای این جشنواره زمینه مشارکت میان جامعه، دانشگاه و صنعت در پژوهش و فناوری را فراهم می‌کند و بدین‌ترتیب مشارکت پژوهشگران را در حوزه‌های تخصصی مذکور برای شناسایی مسائل، یافتن راه‌حل‌ها، تحکیم هویت اسلامی- ایرانی، کمک به سیاست‌گزاران و حکمرانان، تولید علم بومی و گسترش مرزهای دانش در رابطه با مأموریت‌ها و فعالیت‌های علمی پژوهشی سازمان میسر می‌سازد.
دبیر علمی این جشنواره گفت: امسال دبیرخانه جشنواره همانند سال‌های گذشته آثار را در قالب پایان‌نامه، رساله دکتری، طرح پژوهشی و کتاب در محورهای: علم اطلاعات و دانش‌شناسی، علوم آرشیوی، مطالعات تاریخ معاصر، ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی، حفاظت و نگهداری منابع آرشیوی و کتابخانه‌ای و نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی دریافت خواهد کرد.
در این دوره از جشنواره بر اساس مضمون اصلی جشنواره امسال «هوش مصنوعی و آینده پژوهش» آثار را در محور ویژه: آینده‌پژوهی مسائل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با محوریت هوش مصنوعی نیز دریافت خواهیم کرد. همچنین امسال برای نخستین بار دریافت پیشنهاده‌های مصوب پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری با تاکید بر تحول دیجیتال در کتابخانه و آرشیو با استفاده از علوم داده و هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی و روش‌های نوین بازیابی اطلاعات افزوده شده است.
عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با بیان این مطلب که آینده‌پژوهی مسائل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با محوریت هوش مصنوعی محور ویژه امسال است؛ ادامه داد: آینده پژوهش در سایه هوش مصنوعی مسیری پر از ابتکار و تحولات فراگیر همراه با چالش‌ها و تهدیدهاست. با قابلیت‌های بی‌نظیر هوش مصنوعی در تحلیل داده‌ها، بهینه‌سازی فرایندها و تصمیم‌گیری‌ها تحولی شگرف در کسب و کارها ایجاد شده است و آینده را به جهانی پیچیده، هوشمند و هموار در عین حال پرچالش تبدیل خواهد کرد.
اکبری داریان افزود: این فناوری نه تنها امکانات بیشتری را برای زندگی ما فراهم می‌آورد، بلکه می‌تواند مسیری برای افزایش هوشیاری و ارتقا توانایی‌های انسان فراهم آورد. آینده‌پژوهی مسائل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با محوریت هوش مصنوعی نیازمند انگیزه، دانش، تفکر و نگاه ژرف اندیشمندان و پژوهشگران به پیشرفت این سازمان است. هوش مصنوعی با چتری از ابزارهای دیجیتالی در کتابخانه‌ها و آرشیوها تحول ایجاد کرده است. چت‌بات‌ها، رده‌بندی مدارک، خدمات شخصی‌سازی شده، متن‌کاوی و داده‌کاوی، آموزش هوشمند، و کشف کاربر از ابزارها و رویکردهای توسعه هوش مصنوعی هستند که امکانات جدید و گسترده‌ای را برای پژوهش، دسترسی و استفاده از حجم وسیعی از داده‌ها فراهم می‌کنند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در حال ایجاد یک جامعه کاملاً خودکارند که بسیاری از جنبه‌های زندگی را تغییر می‌دهند. کتابخانه‌ها و آرشیوهای ملی به‌عنوان مجموعه‌های میراث مستند از این قاعده مستثنی نیستند.
دبیر علمی چهاردهمین جشنواره ملّی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران گفت: از سال ۱۳۹۸ بخش ایده برگزیده به جشنواره اضافه شده بود. سال گذشته هیچکدام از ایده‌ها امتیاز لازم را برای برگزیده شدن در این بخش کسب نکردند، حتی هیئت داوران ایده‌ای را شایسته تقدیر تشخیص نداد. به نظر رسید بهتر است ظرفیت‌های جشنواره را به سمت پژوهش‌های همگام با فناوری‌های نوین برای کتابخانه‌ها و آرشیوها هدایت کنیم. با بررسی پیشینه برگزاری رویدادهای رقابتی مشابه در جهان به این نتیجه رسیدیم که افزودن این بخش در جشنواره می‌تواند گامی مؤثر در جهت رسیدن به اهداف پژوهشی و فناورانه باشد. بنابراین فرصت ارسال پیشنهاده مصوب، ابتکار جدیدی در جشنواره چهاردهم بود.
وی ادامه داد: این تصمیم به منظور ارتقای کیفیت پایان نامه‌ها، بهره‌مندی از نگاه تخصصی سازمان در پژوهش‌ها، شناسایی پتانسیل دانشجویان و جذب نیروهای کارآمد برای سازمان، ارتباطات و همکاری‌های پژوهشی مؤثر و تشویق به پژوهش در راستای اهداف و مأموریت‌های سازمان صورت گرفته است.
اکبری داریان گفت: دریافت پیشنهاده‌های مصوب پایان‌نامه‌ها فرصت مناسبی است که همکاران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در جریان به‌روزترین پژوهش‌های در حال انجام مرتبط با اهداف و مأموریت‌های سازمان قرار گیرند و برای دانشجویان مسیر دریافت نظرهای مشورتی از متخصصان، اعضای هیئت علمی و کارشناسان سازمان هموار شود. این فرایند می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا بتوانند به یافته‌های عمیق‌تری مبتنی بر واقعیت‌های سازمان دسترسی پیدا کنند. ارتباط مؤثر میان پژوهشگر و همکاران سازمان اسناد و کتابخانه ملی به پژوهشگر انگیزه می‌دهد تا پایان‌نامه خود را با دقت و کیفیت بیشتری انجام دهد. همچنین دریافت پیشنهاده‌ها به سازمان کمک می‌کند تا نیروهای شایسته، کارآمد و جوان علاقه‌مند به اهداف و مأموریت‌های سازمان را شناسایی و در طرح‌ها و برنامه‌های سازمان از ظرفیت‌های این نیروها استفاده و حتی فرصت‌های شغلی مناسبی در آینده برای نیروهای انسانی توانمند و دانشجویان مستعد فراهم کند.
دبیر علمی این دوره از جشنواره ملّی پژوهش و فناوری خاطرنشان کرد: مهلت ارسال آثار تا تاریخ ۴ آذر ماه بود که تا ۱۳ آذرماه تمدید شده است. آثار پس از بررسی اولیه کمیته علمی متناسب با موضوعشان برای داوری ارسال خواهند شد و نتیجه نهایی ارزیابی‌ها در اختتامیه جشنواره اعلام خواهد شد.