خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: هوای دلگیر مشروطه، جنگ، بلبشوی قحطی، اضطراب و نگرانی همه و همه تو را برای یک آرامش چند ساعتی به «سینما» دعوت می‌کند.
برای چندساعتی پیمایش بی‌خیالی مسیر درشکه را به سمت سینما تغییر می‌دهید، اگر چه خورشید دم غروب است و چادر رفتن سر کرده، اما چراغ‌های سینمای خورشید رشت برای رشتوندان همیشه روشن است.
وقتی سینه «خورشید» سوخت
روی یکی از صندلی‌های سرد و خشک سینما نشستم فضای نظماتیک سالن با حضور فرد به فرد یا گروه گروه مردم برای لحظه‌ای دچار تشویش شد و حالا همه منتظر نشسته‌اند تا از قاب جادویی پرده سینما، فیلم تماشا کنند.
تیتراژ اولیه فیلم «پرکش کنان» در حال پخش بود که ناگهان صدای مهیبی سکوت معنادار سالن «سینما خورشید» رشت را شکست و در میان هیاهو و شلوغی فقط یک صدایی گوش و ذهنم را متوجه خود کرد که آن هم صدای پیرمردی بود که داد می‌زد؛ «انگلیسی ها سینما را آتش زدند _ اجنبی‌ها اینجا را آتش زدند».
در حالی که این صدا اکووار در گوشم نواخته می‌شد خیل جمعیت را می‌دیدم که دوان دوان دنبال راه خروجی برای رهایی از این مخمصه انگلیسی بودند و من هم پشت سر این جماعت دویدم.
شعله‌های این آتش انگلیسی از سر و صورت سینما بالا می‌رفت و دود غلیظی آسمان و زمین رشت را فرا گرفته بود. اطراف سینما پر شده بود از افسران درجه دار انگلیسی و اجنبی‌های تا دندان مسلح؛ ترس، دلهره و اضطراب لحظه به لحظه جای باران در شهر باران‌های نقره‌ای می‌بارید. درشکه سواران هم در ترس فرو رفته بودند و نزدیک حادثه آتش سوزی که می‌شدند، تندتر می‌تاختند.
کهنه سینمای ایران را بشناسید
بگذارید کمی از سینمای سینه سوخته شهر رشت برایتان بگویم، سینمایی که به زعم تاریخ نگاران یکی از نخستین و قدیمی ترین سینماهای جهان به شمار می‌رود. شما فکر می‌کنید که معروف‌ترین سینمای ایران کدام است: «رکس آبادان» یا «کوروش تهران»!؟
اگر سانسور نبود، این عنوان به «سینما خورشید»، اولین سینمای رشت تعلق می‌یافت؛ یکی از تنها سینماها و معدود اماکن فرهنگی و هنری جهان معاصر است که یک نیروی نظامی متخاصم، تخریبش کرد.
در سال ۱۲۹۷ خورشیدی، خاک ایران جولانگاه ارتش متجاوز و تماماً مسلح بریتانیای کبیر بود. آن زمان، گیلان تنها منطقه کشور بود که به‌برکت نهضت جنگل، از قحطی انگلیسی امان یافته و پناهگاه صدها هزار غیر گیلانی شده بود.
مهمان نوازی گیلانی‌ها
انگلیسی‌ها عزم گیلان کردند اما در منجیل، از چریک‌های جنگلی به رهبری میرزا کوچک، لطمات سنگین و غیرمنتظره‌ای خوردند. بنابراین برای انتقام، به مراکزی که نشانه‌ای برای رونق و آبادانی رشت قلمداد می‌شد یورش بردند.
تاریخ آورده است که انگلیسی‌ها با همراهی سربازان هندی و پشتیبانی دو طیاره و چند خودروی زرهی، چند مرکز خاص را بمباران کردند و به آتش کشیدند، یکی از این مکان‌ها، «سینماخورشید» در سبزه‌میدان رشت بود که به‌کلی در آتش کینه و بدخواهی انگلیسی‌ها سوخت و خاکستر شد.
چند سال بعد، در سال ۱۳۰۳، این سینما بازسازی و نام زیبا و بامسمای «ایران» بر آن نهاده شد. در سال ۱۳۴۵، این سینما برای همیشه تعطیل و به پارکینگی تبدیل شد که هنوز هم در ضلع شمال‌غربی سبزه‌میدان فعال است و بقایایی از سینمای زمستانی و تابستانی را در دیوار خود دارد.
مثل بسیاری از نقاط دنیا، انگلیسی‌ها و دلدادگان‌شان، به این راحتی اجازه نمی‌دهند تاریخ، راوی جنایات آن‌ها شود، بنابراین سینما خورشید تا امروز، زیر غبار سانسور و فراموشی ماند.
کاری «پسندیده» برای خورشید
از اکنون، روز دیگری آغاز شده و آوازه این سینما به گوش جهانیان خواهد رسید. قدم اول را «میلاد پسندیده» هنرمند خوش ذوق گیلانی با خلق تصویرسازی بسیار زیبا از نحوه سوزانده شدن «سینما خورشید» برداشته است، «خورشیدی» که حالا بعد از گذشت یک قرن دوباره طلوع می‌کند.
حوزه هنری انقلاب اسلامی گیلان، به مناسبت یکصد و دومین سالروز شهادت سردار جنگل، این اثر را به دوستداران ایران و سینمای این کشور تقدیم می‌کند تا بعد از گذشت بیش از یک قرن دوباره نام و آوازه «سینما خورشید» زنده شود.
در تصویر سازی و اثر هنری این هنرمند گیلانی زوایای پیدا و پنهان جنایت انگلیسی‌ها به وضوح دیده می‌شود و کار بسیار ارزشمندی است تا نسل جوان امروز از سرگذشت تلخ رشت در دوران حکمرانی اجنبی‌ها و پدیده شوم استثمار کمی بیشتر بدانند و آئینه عبرت برای همگان شود.
«سینما خورشید» رشت یکی از صدها اماکن فرهنگی، اجتماعی و تاریخی رشت است که مورد حمله بی رحمانه و گستاخانه بریتانیای کبیر (انگلیس) قرار گرفت و آثار غمبارش بعد از گذشت یک قرن همچنان بر پیشانی گیلان سنگینی می‌کند.
تولید آثار فاخر هنری نظیر این اثر ارزشمند هنرمند خوش ذوق گیلانی که با محوریت حوزه هنری گیلان صورت گرفته، از تاریخ، تمدن، سرگذشت، هویت و ماهیت پر رمز و راز گیلان می‌تواند زنجیره ارتباطی محکمی بین تاریخ نانوشته و سانسور شده گیلان و مردم و بویژه جوانان این دیار باشد.