به گزارش خبرنگار مهر، امروز ۱۴ آذر یا ۵ دسامبر؛ روز جهانی داوطلب است. افرادی که بدون هیچ‌گونه مزد و حقوقی به دلایلی همچون رضای خدا، انسانیت و مسئولیت اجتماعی در جامعه مشارکت دارند.
آنان تلاش می‌کنند تا آسیب‌های اجتماعی را بکاهند و دردها و آلام دیگران را در حوادث و بلایا التیام بخشند.
به دلیل عدم سرشماری دقیق سمن‌ها، خیریه‌ها و هیأت مردمی و میزان مشارکت آنها در موضوعات اجتماعی، عدد دقیق داوطلبان در کشورمان معلوم نیست؛ اما آن طور که وحید سلیمی رئیس سازمان داوطلبان سازمان هلال احمر اعلام کرده است؛ ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر به عنوان داوطلب تنها با هلال احمر همکاری دارند. این نشان می‌دهد تعداد داوطلبان و اقدامات داوطلبانه در کشور عدد کمی هم نیست.
اقدامات داوطلبانه و میزان مشارکت مردم در فعالیت‌های داوطلبانه با وضعیت اجتماعی کشور متناسب است. طبیعی است که با افزایش فشارهای اقتصادی فعالیت‌های داوطلبانه در خیریه‌ها افزایش می‌یابد.
همچنین به هنگام بروز حوادث و بلایا داوطلبان بسیاری برای کاهش التیام مردم آسیب دیده به سمت مناطق آسیب دیده حضور می‌یابد. بر اساس پژوهش‌ها مشارکت اجتماعی در جهت گسترش جامعه مدنی و هویت بخشی به فضای عمومی جامعه مؤثر است از این جهت افزایش مشارکت اجتماعی و رشد اقدامات داوطلبانه می‌تواند به افزایش اعتماد اجتماعی منجر شود.
داوطلبان و توجه به سلامت جامعه؛ هنوز زمان کرونا یادمان نرفته است
آن‌طور که سازمان ملل متحد اعلام کرده است حدود یک میلیارد نفر در جهان داوطلب هستند و ساعاتی از وقت خود را به اقدامات داوطلبانه اختصاص می‌دهند.
بخش سلامت عرصه مهمی در انجام اقدامات و فعالیت‌های داوطلبانه خصوصاً در هنگام وقوع بیماری‌ها و یا بروز حوادث است.
هنوز اقدامات داوطلبان در کشور در زمان شیوع ویروس کرونا را فراموش نکرده ایم که توسط گروه‌های مردمی و جهادی، تشکل‌های دانشجویی، سازمان‌های مردم نهاد و کانون‌های مساجد توزیع ماسک و الکل‌های ضدعفونی جدی گرفته شد.
در زمان شیوع ویروس کرونا حتی بسیاری از داوطلبان به مداوای بیماران و یا ساخت ماسک اقدام کردند. حسینیه‌ها و مساجد و اتاق‌های کوچک سمن‌ها و خیریه‌ها محل دوخت و تولید ماسک شده بود. داوطلبان با جذب منابع مالی، الکل و ماسک برای سالمندان و بیماران خاص تهیه کردند.
کاهش آسیب‌های اجتماعی بدون حضور داوطلبان ممکن نیست
داوطلبان در کاهش آسیب‌های اجتماعی هم نقش فعالی دارند. کودکان در خانواده‌ای که پدر و مادرش درگیر اعتیاد هستند عمدتاً با مشکلات متعدد جسمی مواجه می‌شوند.
استنشاق دود مواد افیونی در فضاهای بسته و بی توجهی به خورد و خوراک کودکان از عادی‌ترین آسیب‌هایی است که یک کودک با اعتیاد پدر و مادرش با آن مواجه می‌شود یا برای گریه نکردن کودک کار خردسالی که باید کنار یک بزرگ‌تر به تکدی گری بپردازد کمی تریاک به خورد او می‌دهند؛ بسیاری از کودکان خردسال به دلیل مجاورت و نزدیکی با والدین معتاد بیش از حد در فضای آلوده و پر از دود نفس می کشند و به همین دلیل بسیاری از کودکانی که پدر و مادر معتاد دارند با مشکلات جدی تنفسی یا بیماری‌های دهان و دندان مواجه هستند.
در این شرایط اسفناک داوطلبان در سمن‌ها و خیریه‌ها، کانون‌های مساجد و حتی اعضای بسیج محله به شناسایی خانواده‌های آسیب دیده و کودکان در معرض خطر اقدام می‌کنند و پلی ارتباطی میان این کودکان با نهادهای متولی هستند. بسیاری از این کودکان با گزارش داوطلبان از دست والدین معتاد خود نجات می‌یابند.
بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در خانواده‌های آسیب پذیر توسط داوطلبان به پلیس و یا بهزیستی گزارش داده می‌شود و طبیعی است که اگر توجه داوطلبان به آسیب‌های اجتماعی محل زندگی خودشان نباشد؛ نهادهایی همچون بهزیستی و پلیس از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی بی‌خبر می‌مانند. داوطلبان همچنین در تأمین مالی برخی نیازهای خانواده‌های فقیر مشارکت می‌کنند.
کمک مالی داوطلبان به خانواده‌هایی که به مشکلات اقتصادی گرفتار شدند
با افزایش قیمت مسکن در تهران و کلان شهرها بسیاری از خانواده‌ها در تأمین مبلغ رهن منازل خود می‌مانند و حتی بسیاری از آنها با وجود اینکه به حاشیه شهرها برای تهیه مسکن مراجعه می‌کنند؛ باز هم قادر به تهیه یک مسکن مناسب برای خود نیستند.
در این شرایط داوطلبان با جلب مشارکت‌های مردمی اقدام به تهیه پول برای رهن منزل خانواده‌های فقیر و نیازمند می‌کنند. خانواده‌های محترمی که بسیاری از آنان همین چند سال قبل توانایی مالی مناسبی داشتند به جهت افزایش فشارهای اقتصادی و رشد بی سابقه قیمت مسکن، دیگر توان تأمین مبلغ رهن خانه‌های خود را ندارند.
داوطلبان در تأمین لوازم التحریر برای دانش آموزان حتی در مناطق محروم و کمتر برخوردار سراسر کشور اقدامات خوبی انجام دادند. تهیه کیف و کوله برای دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار و مناطق محروم از سال‌ها قبل رواج داشته است. حتی بسیاری از داوطلبان با رشد آموزش مجازی اقدام به خرید تبلت و گوشی‌های هوشمند برای دانش آموزان نیازمند کردند.
اقدامات داوطلبانه برای شخص داوطلب هم مفید است
اگرچه هدف از اقدامات داوطلبانه، بهبود محیط زندگی خود و کمک به دیگران است؛ با این حال اقدامات داوطلبانه برای شخص داوطلب هم مزایایی دارد.
اقدامات داوطلبانه و شرکت در کارهای مشارکتی علاوه بر رشد روحیه مشارکت جو، ترس‌ها و افسردگی‌های فرد داوطلب را کاهش می‌دهد؛ زیرا فرد داوطلب خود را میان دوستانی می بیند که مانند او برای کاهش آسیب‌های اجتماعی تلاش می‌کنند.
داوطلبان به نسبت دیگر افراد جامعه افراد شادتری هستند؛ بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته از سوی سازمان ملل شانس شاد بودن در میان افرادی که هر ماه دست کم یک بار در فعالیت‌های داوطلبان شرکت می‌کنند تا ۱۲ درصد افزایش می‌یابد.
همچنین اقدامات داوطلبانه به افزایش مهارت‌های فرد داوطلب هم کمک زیادی می‌کند. از مهارت‌های فنی گرفته تا مهارت گفتگو و مدیریت بحران از جمله توانمندی‌هایی است که فرد داوطلب با انجام اقدامات داوطلبانه به آن دست خواهد یافت.
همه باید داوطلب شویم
آن طور که سازمان ملل متحد اعلام کرده است در روز جهانی داوطلب ۲۰۲۳ باید به قدرت کنش جمعی در حل آسیب‌های اجتماعی توجه بیشتری کرد.
مشکلات اجتماعی همچون فقر، بی‌عدالتی، عدم دسترسی به غذا و آب پاک و غیرآلوده و نجات محیط زیست از جمله چالش‌های جهانی هستند که برطرف شدن آن نیازمند مشارکت آحاد جامعه است.
اگرچه داوطلبان معمولاً اولین کسانی هستند که برای کمک به هم نوع خود اعلام آمادگی می‌کنند با این حال؛ حل مشکلات اجتماعی که همه ما با آنان مواجهیم نیازمند مشارکت بیشتر مردم است.
سازمان ملل متحد اعلام می‌کند همیشه جایی یا کاری برای کمک کردن وجود دارد. پس همه ما موظف هستیم تا نقشی فعال در کارهای داوطلبانه داشته باشیم. همه ما در این کره خاکی کنار هم و در جامعه خود زندگی می‌کنیم و برای کاهش مشکلات جامعه خود به اندازه خود اثرگذار هستیم.