خبرگزاری مهر؛ گروه استانها؛ از میان کوچه‌های خاطره و کوهستان‌های سربلند زاگرس در کردستان، در شهر بوکان، برگ ریزان سال ۱۳۶۲ شمسی، آن روزها هنوز دهان آسمان طعم باران را از یاد نبرده بود، در فضایی که تزویر در آن لبی به ترانه تر نمی‌کرد، فرزندی سر برآورد که هم پیمان با کوهستان، زود قدم در جای پای بزرگان گذاشت، تازه هیجده بهار را پشت سر گذاشته بود که جوان‌ترین فاتح «قله لوتسه» در جهان گشت و هنوز این رکورد را برای خود در جهان دارد.
شاگرد محمد اوراز بود. در تابستان ۱۳۸۲ آن وقت که فقط دویست متر به صعود نهایی «گاشربروم» نمانده بود که حاصل رنج و تلاش‌شان به ثمر نشیند، طبیعت سخت گاشربروم سر ناسازگاری را بنا نهاد، بهمنی عظیم تکان خورد، مقبل و اوراز که هم طناب بودند با دلی پر از امید که هراس و یاس در آن جایی نداشت با این بهمن عظیم پیچیده شدند، ۶۰۰ متر سقوط از پرتگاه‌های «گاشربروم» و رنج و آزار دست تقدیر چنین بود مقبل از این مهلکه جان به در برد.
اینها بخشی از نوشته‌های کتاب «در مسیر زاگرس» به قلم کوهنورد دیواندره‌ای است که تجربیات ۲۰ سال کوهنوردی خود را در قالب کتابی ۶۰۰ صفحه‌ای مصور و مکتوب به رشته تحریر درآورد و به چاپ رساند.
سلام اسماعیل سرخ نویسنده ۶۳ ساله این اثر پر افتخار و ماندگار ۶۰۰ صفحه‌ای مصور و مکتوب را حاصل ۲۰ سال تجربه، تحقیق، تلاش و کوهنوردی در کنار فرزندان ایران می‌داند که این اثر همزمان با زادروز محمد اوراز، در سال ۹۷ رونمایی شد.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: این اثر ماندگار به دو زبان کردی و فارسی به نگارش در آمده است و در سه بخش کوهنوردی، تاریخ و محیط زیست نوشته شده که همه رخدادها و رویدادهای این سه حوزه طی سالیان متمادی را بیان کرده و به نکاتی اشاره کرده که در هیچ کتاب دیگری تاکنون به آن اشاره نشده است.
اسماعیل‌سرخ بیان کرد: به مدت ۱۵ سال رئیس هیأت کوهنوردی بودم و تمام تجربیات خود در این مدت را به همراه ۲۰ سال کوهنوردی در غالب این کتاب گردآوری کردم.
وی افزود: زمانی که کتاب را چاپ کردم مبلغ هنگفتی بابت آن از جیب خود پرداختم مبلغی که برابری با خرید یک قطعه زمین در همین شهر داشت و امروز آن قطعه زمین چند میلیارد ارزش افزوده دارد.
وی با بیان اینکه جز خدا دست نیاز برای کسی دراز نمی‌کنم، اذعان کرد: من هم بخشی از جامعه هستم و غم و هم خود را دارم همه قشرهای جامعه را می‌بینم و درک درستی از همه جوانب اطراف خود دارم.
مطالعه فقر فرهنگی را از بین می برد
اسماعیل‌سرخ افزود: نوشتن هم هزینه گزافی دارد و هم نوشتن به زبان مادری چند برابر سنگین‌تر و دشوارتر است و اگر به مطالعه به ویژه به زبان مادری توجه شود فقر فرهنگی پوشیده می‌شود.
این نویسنده دیواندره‌ای خاطرنشان کرد: امروز بزرگ مردان و پرچم‌داران برای اموزش، مهارت و یادگیری همت نمی‌کنند و همین میدان را به ذات بد داده و به غفلت از جوانان منجر شده است و باید آدم‌های بزرگ و با سواد بر تخت مدیریت بشینند تا تمام سرمایه‌های ملی از مرتع و محیط زیست تا جنگل و درخت حفظ و حراست شوند.
وی بیان کرد: قصد تجدید چاپ کتاب در راه زاگرس را داشتم اما آنقدر هزینه‌ها افزایش یافته که دیگر چاپ مجدد ممکن نیست و هزینه تنها یک جلد ۴۰۰ هزار تومان است و دیگر توان نوشتن کتاب و چاپ آن برای نویسنده باقی نمی‌ماند و رغبتی در او نخواهد بود.
کتاب در راه زاگرس تنها کتاب به چاپ رسیده از این نویسنده کردستانی است که در آن به ریشه و معناهای مختلف کلمه زاگرس پرداخت شده و با توجه به اینکه همه رودهای مشهور کشور از زاگرس سرچشمه می‌گیرد و این منطقه اهمیت تاریخی و جغرافیایی خاصی دارد، در این کتاب به این موضوع پرداخته شده است.
اسماعیل‌سرخ با اشاره به اینکه علاوه بر این کتاب، مقاله‌های بی‌شماری را در نشریات و فضای مجازی به چاپ رسانده است، ادامه داد: برای ارتقای دانش فنی کوهنوردان، زندگی را جریان سیال احساس عمیق انسان‌ها به عشق و زندگی می‌دانم که انسان‌ها باید آن را بیارایند و بر ستون محکم انسانی استوار کنند.
وی همچنین تعداد ۳۱ مقاله با عناوین؛ «غار باستانی کرفتو» در تابستان ۸۳، «غارهای منطقه دیواندره» پاییز ۸۳، «زمین در خطر است» دی ۸۳، «چهل چشمه یا هزار چشمه» مهر ۸۴، «در مسیر زاگروس» آذر ۸۴، «سردشت شهری میان کوه و جنگل» بهار ۸۵، «کوه‌ها اسطوره‌های دارند» ۸۵، «بوکان» پاییز ۸۶، «مقابل هنرپژوه» زمستان ۸۶، «مقبل در برده زرد آرام گرفت» ۸۶، «جان‌پناه کوهنوردی ترغه» ۸۶، «گذری به شاهو» ۸۶، اورامان بهار ۸۷، «اوراز در باران آمد» ۸۶، «سفر به سرزمین کرلا» ۸۶، «فرهنگ کوهپایه نشینان شاهو در اورامان» ۸۸، «هیمالیا نوردی بی راه‌ای در دل کوهنوردی ایران» ۸۸، «نونهالی بر فراز دماوند» ۸۸، «مریوان» تابستان ۸۹، «کره‌ی میانه» پاییز ۹۰، «محافظت از کوهستان ضرورتی حیاتی» تیر ۹۱، «جشن دیوزناو» بهار ۹۲، «صعود زمستانی دماوند از جبهه شمالی» تابستان ۹۵، «برگی از تاریخ کوهنوران کردستانی» فروردین ۹۵، «هرس تاریخ بهمن در کردستان» آبان ۹۶، «چلچمه بزرگترین ذخیره آب ایران» بهمن ۹۶، «له ره‌گه‌و زاگرس» ۹۷، «نمادهای میتترایسم در کوه‌های زاگرس کردستان» آبان ۹۹، «بر فراز قله سخناخ» اسفند ۹۹، «کوه‌های چل‌چه مه واقعیتی در میان افسانه‌ها» خرداد ۴۰۰، دارد و آخرین مقاله ایشان «غار پراو» است.