خبرگزاری مهر، گروه استانها -فاطمه تاجبخش: گشت و گذار در شهر زنجان و تماشای بدنه خیابان‌ها حاکی از آن است که در دهه‌های اخیر هویت‌بخشی به نمای ساختمان بخش فراموش شده صنعت ساخت و ساز بوده و پوشش خانه‌های مکعبی با چند سوراخ درون آنکه جای در و پنجره را مشخص کرده و سنگ‌کاری جداره‌ها، اسم نما به خود گرفته است.
خبرگزاری مهر پیش تر در گزارشی با عنوان «آشفتگی بصری دستاورد معماری بی‌هویت / کاخ رومی هم‌سایه گنبد سلطانیه» به وضعیت نامناسب و آشفتگی بصری در معماری نماهای ساختمانی در استان زنجان پرداخت است.
حامد نظری، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان نیز با اشاره به اینکه نما دو بخش دارد که یکی به طراحی و دیگری به اجرا مربوط می‌شود، اظهار می‌کند: در بخش طراحی تصور غلطی در بین عامه مردم وجود دارد و فکر می‌کنند نمای ساختمان با هر سلیقه‌ای قابل اجرا است و شبکه‌های اجتماعی نیز به این موضوع دامن می‌زند.
وی با بیان اینکه نما از بحث فنی و علمی دور شده است، تأکید می‌کند: وظیفه مهندس معمار طراحی و همسازی نمای ساختمان با محیط شهری و به کار بردن اشتراکات فرهنگی در آن است.
چند فرهنگی و ایجاد تشتت در منظر شهری
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان نیز با تاکید بر لزوم ساماندهی وضعیت نماهای ساختمانی می‌گوید: ما اکنون فرهنگ خاص در حوزه اجتماعی و جهت‌گیری مشخص نداریم و به چند فرهنگی دچار شدیم، هر کسی با هر سلیقه‌ای رفتار می‌کند و در انتخاب‌ها معیاری نداریم و در این حالت اجرای هر نوع سلیقه باعث ایجاد تشتت در منظره زندگی و نمای ساختمان شده است.
نظری با بیان اینکه نشان دادن نماهای معیار به ساماندهی این وضعیت خیلی کمک می‌کند، یادآور می‌شود: سال گذشته مسابقه طراحی برای معرفی نمای برتر برگزار کردیم و در بین معماران افرادی را داریم که نمای درخور فرهنگ ایرانی طراحی کنند ولی مشکل اساسی کارفرماهایی هستند که درخواست نمای غیرمتعارف می‌کنند.
وی در مورد الزامات اخیر شهرداری برای نمای ساختمان‌ها عنوان می‌کند: نمای ساختمان‌های بالای ۲ هزار مترمربع، برخی محورها و ساختمان‌های عمومی در کارگروه سیما و منظر بررسی می‌شود و امیدواریم همه مسئولان از این اقدام حمایت کنند.
وی در مورد ناپایداری نماهای رومی تصریح می‌کند: نماهای رومی در بحث اجرا خیلی مشکل دارند و این نماها برای صدور شناسنامه فنی و ملکی به راحتی مورد تأیید قرار نمی‌گیرد.
نماهای رومی؛ بمب‌های ساعتی در هنگام زلزله
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان ادامه می‌دهد: نماهای رومی به دلیل ضعف‌هایی در اجرا مثل تعداد زیاد سنگ‌ها، پیشامدگی و جزئیات و استفاده از چسب برای نصب آن‌ها استحکام لازم را ندارد و می‌تواند در هنگام زلزله مثل بمب ساعتی عمل کند و امنیتی برای رهگذران ندارد.
وی با اشاره به اینکه مهندسان نظارت لازم را انجام می‌دهند، می‌افزاید: اگرچه نظارت امری مستمر به حساب می‌آید و اما به معنای حضور دائم نیست و در زمان‌هایی که ناظر در پروژه حضور ندارد ممکن است سنگ‌کار در اجرای نما دخل و تصرف داشته باشد و کیفیت کار پایین بیاید.
نظری با بیان اینکه دستورالعمل ارائه شده در خصوص کنترل نما، ضوابط فرم و مصالح را برمی‌گیرد، ابراز می‌کند: تهیه این ضوابط کار تحقیقی بلندمدت بود که با دانشگاه زنجان اتفاق افتاد و دنبال شبیه شدن ساختمان‌ها به یکدیگر نیستیم و این ضوابط به معنی محدودیت نبوده و فقط وظیفه معماران است که با بهره‌گیری از این ضوابط نمای درخوری را طراحی کنند.
وی با اشاره به اینکه یکی از بافت‌های قدیمی و فرسوده زنجان، میدان است که ضابطه‌ای برای تابلوها، ورودی، پنجره و سایر موارد وجود ندارد، عنوان می‌کند: ساماندهی آن کار میان‌بخشی است و دستگاه‌های مختلف باید در این امر همکاری کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان خاطرنشان می‌کند: با توجه به سابقه تاریخی معماری در ایران، می‌توانیم با استنباط از معماری گذشته و تلفیق آن با روش‌ها، دانش و نیاز روز و استفاده از مصالح و فرم‌ها هویت ایرانی را حفظ کنیم.
وی با بیان اینکه نمای رومی به دلیل دارا بودن جزئیات زیاد پرطرفدار است و ذائقه ایرانی‌ها به جزئیات اهمیت می‌دهد، اظهار می‌کند: از طرف دیگر ساختمان‌های دارای نمای رومی باابهت هستند و اگر این دو ویژگی را با مصالح دیگر و روش‌های ساخت استاندارد ترکیب کنیم، می‌توانیم جایگزین مناسبی برای نمای رومی بیابیم.
نظری با اشاره به اینکه ما اکنون در دوران معماری ایرانی – اسلامی هستیم یعنی معماری ایرانی داریم و دین مردم کشور اسلام است، یادآور می‌شود: با ورود اسلام بناهایی مثل مسجد به یکی از نیازهای جامعه تبدیل شد و معماری ایرانی - اسلامی به معنای این نیست که از فرم‌هایی مثل قوس استفاده کنیم و یا ایستگاه قطار را نمی‌توانیم شبیه مسجد بسازیم.
وی رعایت سلسله‌مراتب، مردم‌داری، محرمیت، ورود فضای سبز به فضای زندگی، برون‌گرایی در درون‌گرایی در بیرون را از جمله مفاهیم معماری ایرانی – اسلامی خواند و می‌گوید: در حال حاضر مفاهیم پایه‌ای معماری را به دلیل اینکه گرفتار روزمرگی، هیاهوی دنیای مجازی و تجمل‌گرایی شدیم، از دست دادیم.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان در مورد اینکه برخی مفاهیم معماری ایرانی – اسلامی مثل اشرافیت با مولفه‌هایی مثل افزایش تراکم بنا رعایت نمی‌شود، تصریح می‌کند: به دلیل چالش‌های اقتصادی، کمبود زمین و مشکلات زیرساختنی، رشد شهرها از حالت افقی به شکل عمودی درآمده و در این حالت کنترل محرمیت و اشرافیت کار دشواری است.
فرهنگ و معماری قربانی اقتصاد
وی با بیان اینکه استفاده از دیوارهای با ضخامت کم و نبود حریم صوتی نیز شاخص‌های معماری ایرانی – اسلامی را زیر سوال برده است، عنوان می‌کند: در جامعه امروز معماری و فرهنگ را فدای اقتصاد کردیم.
استفاده از دیوراهای با ضخامت کم و نبود حریم صوتی نیز شاخص‌های معماری ایرانی – اسلامی را زیر سوال برده است
نظری در مورد نقش عملکردی نمای ساختمان و فراموشی این کارکرد در ساخت و سازهای امروز خاطرنشان می‌کند: در گذشته ایجاد سایبان‌های طبیعی، فرورفتگی و بیرون‌زدگی در حجم ساختمان به کنترل انرژی در ساختمان کمک می‌کرد اما اکنون حجم‌های ساختمان تبدیل به قوطی کبریت‌هایی شدند که چند سوراخ به عنوان در و پنجره در آن شکل گرفته است و نگاه عملکردی به نما از بین رفته است.
وی با اشاره به اینکه رنگ را به عنوان یکی از شاخص‌های بارز معماری ایرانی از دست دادیم و با استفاده از رنگ‌های محدود در نما، ایجاد شخصیت را از شهرها و محله‌محور بودن آن‌ها گرفتیم، ابراز می‌کند: در اینجا نقش معمار برجسته می‌شود که با استفاده از شاخص‌های بومی ایده‌های روز خود را ارائه دهد.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان با بیان اینکه کاخ‌ها، مساجد و معابد از دوران گذشته به یادگار مانده و منازل مسکونی سهم کمتری از تاریخ کشور را دارند، تصریح می‌کند: دولت‌ها در ساخت و ساز با ابعاد بزرگ و باکیفیت توانمند، در شناساندن فرهنگ دوره خود به آینده مؤثر و نمایندگان فرهنگی برای سال‌های بعد هستند.
وی ادامه می‌دهد: برای ساماندهی آشفتگی و بی‌هویتی در نمای ساختمان‌ها باید به معمارها اعتماد کنیم و بدانیم هزینه کردن در این مسیر فرهنگ ما را در برابر هجوم فرهنگ‌های وارداتی محافظت می‌کند.
علاوه بر نقش مهندسان در کاربست فرهنگ، هنر، دانش روز و فناوری‌های نوین در نجات شهرها و روستاها از آشفتگی‌های بصری و لزوم همراهی دستگاه‌ها در اجرای ضوابط، این انتظار می‌رود که نهضت ملی مسکن هم جایی برای نمای ساختمان‌ها و شاخص‌های معماری ایرانی - اسلامی باز کند و الگوی دیگر بناها در ساخت و ساز باشد.
بی شک نبود یک قالب خاص در نماسازی ساختمان‌ها به عنوان یک چالش در حوزه ساخت و ساز واحدهای مسکونی محسوب می‌شود و ناهمگونی در ساختار شهری ایجاد می‌کند و هزینه زیاد، اتلاف انرژی را در پی دارد و با فرهنگ ایرانی همخوانی ندارد. در حالی که معماری ایرانی - اسلامی که ریشه در فرهنگ و تمدن کشور ایران دارد، می‌تواند نمای خوبی در ساخت و سازها محسوب شود.