خبرگزاری مهر - گروه استانها: طرح کاشت یک میلیارد درخت که عنوان «مردمی» را در کنار نام خود دارد از سوی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اجرایی شده اما بناست که با همکاری مردم به نتیجه مطلوب برسد.
این طرح که به گفته متولیان «به‌خاطر موقعیت جغرافیایی خشک و نیمه‌خشک و وجود اکوسیستم‌های شکننده و حساس و همچنین قرارداشتن ایران در زمره کشورهای با پوشش کم جنگل» در دستور کار قرار گرفته از آذرماه امسال عملیاتی شده است.
مسؤولان می‌گویند که «طرح کاشت یک میلیارد درخت با حمایت دولت و پشتیبانی وزارت جهاد کشاورزی و مشارکت گسترده بخش خصوصی، تشکل‌های مردم‌نهاد و دوستداران و علاقه‌مندان به سرسبزی طبیعت در یک دوره چهارساله انجام خواهد شد.»
عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور پیش‌ازاین با یادآوری اینکه «یازدهم آذر طرح کاشت مردمی یک میلیارد درخت کلید خورده است»، گفته است: «بنا بر تکلیفی که شهریور سال گذشته رئیس‌جمهوری بر عهده وزارت جهاد کشاورزی گذاشته، قرار است یک میلیارد اصله نهال در مدت ۴ سال در کشور کاشته شود. سالانه کاشت ۲۵۰ میلیون نهال در دستور کار قرار دارد به‌این‌ترتیب هر ایرانی با کاشت ۳ اصله نهال می‌تواند در تحقق برنامه مشارکت داشته باشد.»
چطور می‌توان گونه «اقاقیا» را در جنگل بکاریم؟
اما علی‌رغم اقدامات صورت‌گرفته در راستای اجرای این طرح، فعالان محیط‌زیست نسبت به نحوه اجرای آن انتقاداتی دارند که در این رابطه با «مجید دریکوند» فعال محیط‌زیست لرستان به گفت‌وگو نشستیم.
مجید دریکوند فعال محیط‌زیست لرستانی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با انتقاد از نحوه اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور، اظهار داشت: نه ابعاد، نه گونه‌ها و نه حافظ این طرح معلوم نیست، در مورد این طرح مطالعه‌ای انجام نشده، معلوم نیست این درخت را چه کسی باید آب بدهد، چطور می‌توان گونه «اقاقیا» را در جنگل بکاریم؟
وی با طرح این سوال که نام این پروژه درخت‌کاری است یا جنگل‌کاری؟ ادامه داد: عموماً طرح‌هایی که اجرا می‌شوند از همین دسته هستند.
منابع طبیعی و محیط‌زیست باید خودشان را به‌روز کنند
این فعال محیط‌زیست لرستان در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در سابق یک طرح به‌عنوان «جنگلانه» اجرا و با کمک مردم درخت کاشته می‌شد، افزود: امروز آیا رصدی می‌شود که این طرح به کجا رسیده است؟
دریکوند، بیان کرد: یقیناً و بدون تعارف دستگاه‌های متولی منابع طبیعی و محیط‌زیست، توانایی لازم را امروز ندارند و باید خودشان را به‌روز کنند.
وی با بیان اینکه یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین پارک‌های ملی دنیا در یکی از کشورها وجود دارد که وسعت آن به‌تنهایی اندازه ۱۰ پارک ملی ایران است و با ۱۰ نفر اداره و محافظت می‌شود، افزود: این پارک با تکنولوژی اداره می‌شود، الزاماً ما نه نیاز به امکانات خیلی زیادی داریم و نه نیاز به پول خرج‌کردن خیلی زیادی داریم، وقتی یک میلیارد درخت قرار است کاشته شود، هر چند که گفته می‌شود برای کاشت این یک میلیارد درخت پولی هزینه نمی‌شود و مردمی است، اما گفتن همین عدد هم «کنتور» می‌اندازد و هزینه دارد.
نگرانی از اجرای طرح‌های بدون ملاحظه
این فعال محیط‌زیست لرستان با ادعای بی‌ملاحظگی در اجرای این گونه طرح‌ها در کشور، افزود: طرحی در شمال ایران به نام طرح «تنفس جنگل‌های شمال ایران» اجرا شد، فکر نکردند که وقتی این طرح را اجرا می‌کنیم احتمالاً افزایش قاچاق چوب از سوی کارخانه‌های بزرگ چوب صورت خواهد گرفت، امروز روزانه بیش از صدها کامیون چوب از زاگرس خارج می‌شود، «پاک‌تراشی» هایی که در زاگرس در حال رخ‌دادن است آینده بسیار خطرناکی را زاگرس رقم می‌زند.
دریکوند، ادامه داد: اینها یک مجموعه از اتفاق‌هایی است که روزبه‌روز «کارد را به استخوان» زاگرس نزدیک‌تر می‌کند و آسیب روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
سازمان منابع طبیعی: قرار نیست کاشت یک میلیارد درخت طرحی نمایشی باشد
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که مسئولان تأکید دارند کار کاشت یک میلیارد درخت بدون برنامه و ارزیابی لازم نبوده است.
رئیس سازمان منابع طبیعی در واکنش به انتقادات برخی فعالان محیط‌زیست ضمن تأکید بر ارائه اطلاعات درست و حقیقی به مردم گفته است: «قرار نیست کاشت یک میلیارد درخت طرحی نمایشی باشد. سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور وظیفه دارد با مردم صادق باشد.»
وی یادآور شد: «پس از کاشت هر رسانه و تشکل مردمی درخواست بازدید از مناطق موردنظر را داشته باشد سازمان منابع طبیعی امکانات سفر را در اختیار او قرار می‌دهد تا حتی اگر به ضرر سازمان باشد هم اطلاع‌رسانی کنند.»
رئیس سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه ما در عملکردمان صادق هستیم، ادامه داد: «طرح‌های مختلف در حوزه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری تعریف و در حال مطالعه و پیگیری است. همان‌طور که بارها عنوان شده سرعت بیابان‌زایی در کشور از نظر سطح ۳ برابر سرعت مقابله با پدیده بیابان‌زایی است.»
وی با بیان اینکه ۲۴۸ میلیون و ۶۰۰ هزار اصله نهال آماده کاشت است، ادامه داد: «در بودجه سال ۱۴۰۲ ردیفی برای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در نظر گرفته شده که مبلغ آن ۲۳۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است؛ البته هنوز این اعتبار تخصیص داده نشده است.»
وی اضافه کرد: «احیا و غنی‌سازی و توسعه پوشش گیاهی جنگل‌ها از اهداف اصلی طرح و پس از آن مقابله با ریزگردها و در نهایت زراعت چوب و توسعه فضای سبز از اهداف دیگر طرح است.»
شعبانیان: کاری بدون برنامه انجام نمی‌شود
نقی شعبانیان، معاون جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم طی آخرین اظهارات خود در چهل و هشتمین نشست طرح کاشت مردمی یک میلیارد درخت گفت: «هر جا نهال‌کاری و جنگل‌کاری انجام شود شناسنامه تهیه شده و بر اساس طرح عمل می‌شود.»
وی با تأکید بر اینکه کاری بدون برنامه انجام نمی‌شود، افزود: «بر اساس زمان‌بندی، گودبرداری در خیلی از استانها صورت‌گرفته و در انتظار بارش پاییزی هستیم که کار شروع شود.»
وی اظهار کرد: «فرصت کم و حجم کار بالا است؛ اما از برنامه عقب نیستیم.»
شعبانیان با اشاره به تفاهم‌نامه‌های منعقد شده، تصریح کرد: «۴۰۰ تفاهم‌نامه در سطح ملی و استانی با نهادهای مختلف انجام شده که باید در راستای پویش بذرکاری و نهال‌کاری جریان‌سازی شود.»
معاون جنگل سازمان منابع طبیعی کشور در ادامه سخنان خود با اشاره به ایجاد بوستان خانواده گفت: «در این بخش مدیران استانی سازمان منابع طبیعی باید برنامه‌ریزی داشته باشند که در مرکز دستورالعمل‌های آن آماده شده است.»
وی اظهار کرد: «فضاهایی مناسب در اطراف شهرها و روستاها تحت عنوان بوستان خانواده تخصیص داده شود. هر فرد به هر دلیلی می‌خواهد نهالی بکارد؛ اما نگهداری آن بسیار مهم است. این کاشت می‌تواند در این بوستان خانواده باشد که برای نگهداری این نهال‌ها باید بوستان‌ها متولی داشته باشند. کار در حال پیگیری است.»
بنابراین گزارش به‌رغم اینکه اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت موافقان و مخالفان خود را دارد؛ اما به نظر می‌رسد توسعه «درخت‌کاری» موضوعی است که روی آن از سوی همه طرفین توافق وجود دارد، اما شکل و نحوه اجرای کار نیازمند هم‌اندیشی مستمر و تضارب آرا هست تا بهترین شیوه و روش اجرا برای بهترین خروجی و کمترین آسیب اتخاذ شود.