به گزارش خبرنگار مهر، تئاتر شهر بزرگترین موجودیت تئاتر کشور این روزها حضور خود را به گونه‌ای جدید به رخ می‌کشد. این رخ نمودن نه فقط به خاطر بی‌سرانجام ماندن بازسازی این مجموعه عظیم بلکه به خاطر ماجراهای چند روز اخیر در سر درآوردن ایستگاه مترو ولی عصر از محوطه تئاتر شهر است.
ماجراهایی که به نظر می آید آنگونه هم که همگان از حضور ناگهانی آن ابراز بی‌اطلاعی و نگرانی کردند، ناگهانی نبوده و دو سال و نیم پیش کار این تونل و ایستگاه آن تمام شده و قرار است در چهار طرف چهارراه ولی عصر ورودی و خروجی‌های ایستگاه تعبیه شود.
صحبت بر سر این ماجرا نیست، چرا که تفاهمنامه انتقال جایگاه مترو تئاتر شهر به محوطه بوستان دانشجو روز گذشته به امضاء مدیر عامل شرکت مترو، مدیر تئاتر شهر، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر، مدیر عامل خانه تئاتر و نماینده سازمان میراث فرهنگی رسید و تنها با 70 متر جابجایی پرونده این ماجرا مختومه شد.
ایستگاه مترو که بازسازی تئاتر شهر را به حاشیه برد
آنچه به نظر می‌آید با ماجرا و جنجال‌های اخیر تا حد زیادی کمرنگ شده و در واقع به حاشیه رفته است، ماجرای سئوال برانگیز بازسازی تئاتر شهر است که در فاصله کمتر از دو ماه به برگزاری بزرگترین رویداد حوزه تئاتر یعنی جشنواره تئاتر فجر، هنوز به اتمام نرسیده و شواهد و قرائن هم حکم به آماده شدن آن تا این تاریخ نمی دهند.
بازسازی تئاتر شهر از اوایل سال 86 به صورت غیرمتمرکز آغاز شد و در سالن‌های مختلف روندی تدریجی داشت تا اینکه در شهریورماه این روند برای بازسازی اصلی منجر به تعطیلی مجموعه تئاتر شهر شد، با این وعده که پس از ماه رمضان این مجموعه آماده تحویل شود.
مهرداد رایانی مخصوص، مدیر مجموعه تئاتر شهر در 28 شهریورماه با ابراز نگرانی از روند تعمیرات، آماده شدن سالن‌ها را در زمان مقرر بعید دانست، در حالی که بر اساس قول و قرار قبلی قرار بود سالن‌های اصلی و قشقایی بعد از ماه رمضان و سالن‌های سایه، چهارسو و کارگاه نمایش نیز با حدود 15 روز تأخیر آماده شوند. وی در ادامه با ذکر مشکل تأمین بودجه برای ادامه بازسازی، ابراز امیدواری کرده بود وضعیت نهایی این مجموعه تا 15 مهرماه مشخص شود.
رایانی مخصوص سوم مهرماه هم مشکل بودجه را تأیید کرد و گفت: "پیش از نوروز 86 بررسی‌هایی برای بازسازی مجموعه انجام و بودجه آن برآورد شده بود. تئاتر شهر هر سال یک بودجه 50 میلیون تومانی مصوب طرح‌های عمرانی دارد. ولی بازسازی مجموعه حدود یک میلیارد و 300 میلیون تومان برآورد شد که باید صرف تعمیرات زیربنایی و اساسی مجموعه و تأسیسات داخلی از لوله‌کشی فاضلاب‌ها تا برق‌کشی مجموعه و تأسیسات سالن‌ها بشود."
در واقع وی این نکته مهم را مورد توجه قرار داده بود که ابتدا این مجموعه تعطیل شده و سپس نحوه تأمین بودجه برای بازسازی آن مورد بررسی قرار گرفته که خود از موارد سئوال برانگیز است: "در مرحله اول باید مجموعه تعطیل و سپس بودجه مناسب تأمین می‌شد. در آن زمان گزارشی به وزیر ارشاد ارائه شد و وزیر فرمودند این هزینه را متقبل و بودجه مورد نیاز را از طرح‌های دیگر تأمین و به تعمیرات تئاتر شهر تزریق می‌کنند. چون بودجه بازسازی بودجه مصوب و معمول نیست، باید توسط شخص وزیر از منابع دیگر تأمین شود."
دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو، معاون هنری وزیر ارشاد، نیز روز 13 مهرماه پس از بازدید از تالار اصلی، قشقایی، چهارسو و سایه تئاتر شهر به افزایش ساعات کار و تعداد نیروهای اجرایی در بازسازی مجموعه تأکید کرد تا به گونه‌ای عمل شود که سالن‌ها به تدریج از اول آبان‌ماه قابل بهره‌برداری باشد. به این ترتیب شنبه 21 مهرماه مصادف با پایان ماه رمضان که وعده اولیه برای اتمام بازسازی مجموعه تئاتر شهر بود، با وعده معاون هنری وزیر ارشاد به اول آبان ماه تغییر پیدا کرد.
اما ماجرا به همین جا ختم نشد، چون در ضرب الاجل تعیین شده یعنی اول آبان هم اتفاقی نیفتاد و مدیر تئاتر شهر در همین روز خبر از آماده شدن سالن‌های اصلی و چهارسو مجموعه تئاتر شهر تا 15 آبان ماه داد تا طبق قرار قبلی کارگردانان نمایش ها از 24 آبان اجرای خود را آغاز کنند.
تا اوایل آذرماه که به زمان اجرای نمایش بهرام بیضایی نزدیک می شدیم، هنوز خبری از اتمام بازسازی کلی این مجموعه نبود. هر چند تالار اصلی و چهارسو از طرف پیمانکار برای بهره‌برداری تحویل مجموعه شده بود، اما بازسازی سایر تالارهای مجموعه مانع از ادامه تمرین ها می شد.
27 آبان ماه بیضایی با حضور در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر وضعیت سالن را بررسی و از شرایط موجود ابراز نارضایتی کرد. غبار حاصل از بازسازی مجموعه و کامل نشدن سیستم تهویه و گرمایشی برای اجرای نمایش، پیش فروش بلیت های "افرا" از اول آذرماه و اجرای آن از چهارم آذر را به تعویق انداخت.
جالب اینکه اعتراض و نگرانی بیضایی از شرایط نامناسب تئاتر شهر با وجود اینکه دکورهای "افرا" به سالن اصلی منتقل شده بود، با یک راهکار سهل الوصول حل و فصل شد. از آنجا که بیضایی به خاطر جایگاه هنری خاص همواره اعتراض و عملکردهایش مورد توجه ویژه قرار می گیرد، مسئولان به جای رسیدگی به مسئله اصلی و ریشه‌ای یعنی بازسازی مجموعه که از ضرب الاجل تعیین شده فراتر رفته، کاری کردند که به منزله پاک کردن صورت مسئله است.
اجرای "افرا" به دلیل ادامه روند بازسازی مجموعه تئاتر شهر به تالار وحدت منتقل شد تا از 12 دی‌ماه تا آغاز برپایی بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر جدیدترین نمایش بهرام بیضایی اجرا و لابد به این صورت توجه همگان هم از روند طلسم شده بازسازی تئاتر شهر منحرف شود.
آیا تحلیلی جز این می توان از این رویکرد مسئولان داشت؟ در این میان کسی پاسخگوی این ابهام و کاستی بزرگ نیست که چرا باید این روند لاک پشتی اینگونه به بدنه رنجور تئاتر کشور ضربه وارد کند؟ آیا با اجرای "افرا" مشکلات تئاتر حل شده تعبیر می شود و جای پرسش باقی نمی ماند که ریشه این بی برنامگی کجاست؟
به نظر می آید پاک کردن صورت مسئله، نزدیکترین تعبیر به اقدام صورت گرفته است و آنچه این فرضیه را به اثبات می رساند، جنجال های چند روز اخیر درباره سر درآوردن ایستگاه مترو ولی عصر از محوطه تئاتر شهر است. روندی که مدت هاست در زیرزمین انجام می شده و ... البته خیلی سریعتر و کاربردی تر از روند بازسازی این مجموعه به نتیجه رسیده است!
نکته مهمتر اینکه در هیاهوی ایجاد شده برای قرار گرفتن یکی از خروجی‌های چهارگانه ایستگاه مترو و هیاهوی بسیاری که برای یک ماجرای از پیش تعیین شده بپا شده، اگر برنامه و پیشنهاد خوبی هم از سوی برخی عنوان شود در جو موضعگیری ها به نوعی مهجور و غیرکاربردی می ماند.
محسن هاشمی، مدیر عامل مترو در رایزنی‌های اخیر در قبال دو سالنی که در بازسازی تئاتر شهر کم شده و همچنین برخی اعتراض‌ها به کاربرد محوطه تئاتر شهر برای اجرای نمایش خیابانی، پیشنهادی کاربردی ارائه داده که می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. او برای احداث چند سالن در فضای داخلی مترو برای اجراهای خیابانی و استفاده از جمعیت بالقوه که در هر توقف مترو آمد و رفت می‌کنند، اعلام آمادگی کرده که به نظر می آید این پیشنهاد از وجوه مختلف قابل بررسی کاربردی است.
محوطه‌ای که می‌تواند به اجرای نمایش خیابانی برای مسافران مترو اختصاص یابد
اما در روزهای اخیر آنچه مورد اهم توجه قرار دارد، محوطه تئاتر شهر است و مترو و تجمع و ... که در بهترین شکل ممکن شاید عایدی اش همان 70 متر جابجایی ایستگاه مترو از محوطه تئاتر شهر به پارک دانشجو باشد. مطمئناً همه اهالی تئاتر، دلسوزان، مسئولان و ... مشکل اصلی تئاتر کشور را در این روزها می‌دانند و آن هم چیزی نیست جز زیر سئوال رفتن موجودیت و هویت تئاتر کشور در قالب مجموعه تئاتر شهر.
بعید به نظر می آید این مجموعه در شرایط حاضر حتی بتواند میزبان جشنواره تئاتر فجر شود و از گوشه و کنار هم شنیده می شود که شاید جشنواره به صورت غیرمتمرکز در فرهنگسراها و ... برگزار شود که می‌تواند ضربه کاری به بدنه تئاتر کشور و جشنواره بزند. اهالی تئاتر، دلسوزان و مسئولان تئاتر مشکل اصلی تئاتر کشور را در این روزها خوب می دانند.
یادمان باشد پرداختن به حاشیه های پررنگتر از متن ما را از پرداختن به اصل موضوع منحرف نکند. یادمان باشد تئاتر وقتی از فرهنگ یک ملت حذف می‌شود که مکانی برای اجرا نداشته باشد ... یادمان باشد تئاتر بدون صحنه یعنی مرگ تئاتر.