معصومه امیرخانی در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: در شرایط عادی انتظار می‌رود کودکان در حدود یک سالگی شروع به بیان چند کلمه مانند بابا، ماما، آب و… کنند و در حدود ۲۴ ماهگی عبارات کوتاه و دوکلمه‌ای شکل بگیرد.
این گفتار درمانگر افزود: البته روند رشد در کودکان مختلف تا حدودی متفاوت است به طوری که برخی از کودکان در ۲ سالگی به خوبی حرف می‌زنند و بالعکس گروهی از کودکان تا حدود سه سالگی توان بیان عبارات کوتاه و کاربردی را پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: نکته مهم این است که برای تشخیص مشکل گفتار و زبان در کودکان لازم نیست تا ۲ یا سه سالگی صبر کرد و در بسیاری از موارد می‌توان مشکل احتمالی کودک را بسیار زودتر تشخیص داد و درمان را شروع کرد.
امیرخانی با اشاره به برخی علل تأخیر در گفتار کودکان، عنوان کرد: تفاوت‌های فردی، ارث، کم توانی ذهنی، کم شنوایی و ناشنوایی، اختلالات نافذ رشد یا طیف PDD شامل اوتیسم و آسپرگرا سندرم، زبان پریشی رشدی که معمولاً به دلیل آسیب مغزی به وجود می‌آید، آسیب ویژه زبانی یا STI یعنی تأخیر حرف زبانی و گفتاری بدون وجود هرگونه علت زمینه‌ای و همراه، فقر محرکات محیطی، دو زبانگی، تشنج، زردی، حوادث دوران بارداری و… از جمله این علل است.
این گفتار درمانگر اضافه کرد: معمولاً دختران زودتر از پسران زبان باز کرده و جملات بلندتر، کامل‌تر و دقیق‌تری را ادا می‌کنند همچنین تعداد کلمات بیشتری توسط دختران استفاده می‌شود اما در حدود ۶ سالگی میزان واژگان پسران و دختران با یکدیگر برابر می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر می‌خواهید کودک شما تلفظ صحیح کلمات و سپس ترکیب آن‌ها و تشکیل جملات را بیاموزد باید الگوی او برای تقلید گفتار صحیح باشید بنابراین به طور واضح، شمرده، آهنگین و تکرار کلمه صحبت کنید همچنین حرکات و حالات را در قسمت‌های مناسب با گفتار خود همراه کنید.
امیرخانی با بیان اینکه کودکان برای اینکه بتوانند صحبت کنند باید معنی کلمات را درک کنند، یادآور شد: آن‌ها باید بسیار قبل‌تر از اینکه کلمه‌ای را به زبان بیاورند معنی آن را درک کرده باشند پس والدین باید معنی کلمات را بارها و بارها با استفاده از تصویر، اداها و حرکات برای فرندان خود نمایش دهند البته باید توجه داشت فراگیری زبان یکنواخت نیست و این روند گاهی متوقف و مجدد از سر گرفته می‌شود بنابراین نباید کودکان تحت فشار قرار بگیرند.
این گفتار درمانگر بیان کرد: والدین هرگز نباید فرزند خود را با سایر کودکان مقایسه کنند چراکه هر کودکی زبان را با سیاست‌های مخصوص خود فرا می‌گیرد.
وی افزود: معمولاً کودکان با هم‌سالان خود بیشتر از افراد بزرگسال صحبت می‌کنند بنابراین ارتباط هرچه بیشتر با سایر بچه‌ها به رشد توانایی‌های زبانی کودک کمک می‌کند و این یکی از دلایل اهمیت مهدکودک است اما این به آن معنا نیست که درصورت وجود مشکلات گفتاری می‌توان آن‌ها را در مهدهای کودک درمان کرد بلکه برای این منظور باید حتماً به گفتار درمانگر مراجعه شود.
امیرخانی با تاکید بر اینکه هر تأخیر گفتاری نشانه‌ای از اوتیسم است، ادامه داد: زمانی که کودک بسیاری از صداها را درست تولید نکند ممکن است گفتار او توسط خانواده و هم سالان به خوبی درک نشود و این امر می‌تواند منجر به بروز مشکلات رفتاری و محرومیت از موقعیت‌های اجتماعی برای کودک شود.
این گفتار درمانگر عنوان کرد: اختلال در تلفظ صداها ممکن است در سنین پایین کودک جالب به نظر بیاید اما در سال‌های بالاتر با رشد خواندن و نوشتن کودک تداخل پیدا کرده و مشکلات یادگیری را به دنبال خواهد داشت همچنین این نوع حرف زدن با بزرگ شدن می‌تواند باعث بروز مشکلات ارتباطی و کاهش اعتماد به نفس کودک شود.
وی اضافه کرد: در بسیاری از مواقع تنها علت بروز مشکل در تلفظ صحیح کلمات ایجاد نادرست مختصات واجی در مغز کودکان است یعنی بدون وجود ناتوانی یا مشکل فیزیکی و جسمی، کودک به دلیل نداشتن الگوی صحیح قادر به تولید درست صداهای گفتاری نیست در چنین مواردی خانواده‌ها نباید با تقلید از نحوه گفتار کودک و تشویق او به تکرار کلمه باعث تشویق تولید اشتباه کلمه شوند.
امیرخانی تصریح کرد: والدین نباید با استفاده از کلمات اشتباه و لحن کودکانه با فرزندان خود صحبت کنند درحقیقت باید کلمات محکم و کامل برای کودک بیان شوند اگر کودکان کلمه‌ای را اشتباه تلفظ می‌کنند باید این کلمه توسط والدین به صورت اغراق آمیز و کشیده بازگو شود تا توجه کودک برای اصلاح آن جلب شود.
این گفتار درمانگر یادآور شد: والدین نباید بیشتر از سن ۴ الی ۴.۵ سالگی کودک برای اصلاح تلفظ کلمات توسط کودک منتظر بمانند و در چنین مواردی لازم است حتماً به گفتار درمانگر مراجعه شود.
وی با اشاره به اینکه سن اکتساب صداهای گفتاری متفاوت است و برخی صداها دیرتر کسب می‌شوند، خاطرنشان کرد: بزرگسالان نیز ممکن است دچار برخی اختلالات در تلفظ کلمات باشند که دلایل متعددی دارد و بارزترین آن LISP است و اکثراً نیز قابل درمان است.