خبرگزاری مهر، گروه استانها: کاهش نرخ موالید و تک فرزندی شدن از یک سو، گام نهادن در مسیر سالمندی و پیری، افزایش جمعیت مجرد، ریشه در اشتغال و مسکن دارد و برای برون رفت از بحران و فروچاله جمعیتی، برنامه ریزی برای رفع این چالش و مشکل الزامی است.
به اعتقاد جامعه شناسان و صاحبنظران، امید به ازدواج، فرزندآوری و جوانی جمعیت بدون توجه به مساله اشتغال و مسکن در جامعه امری محال است و باید برای شتاب بخشی به رشد جمعیت و تسریع در اجرای قانون جوانی جمعیت به اقتصاد و مسکن جوانان توجه ویژه ای شود.
به تاکید کارشناسان و صاحبنظران برای توفیق در اجرای قانون جوانی جمعیت، افزایش ازدواج و نرخ باروری، باید برای تأمین مسکن افراد جامعه برنامه ریزی ویژه ای صورت گیرد چرا که در حال حاضر بخش عمده‌ای از درآمد خانوارها صرف تأمین مسکن می‌شود.
یک جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نرخ رشد سرمایه کاهش یافته است، افزود: در ایران با کاهش شدید باروری مواجه شده ایم، میزان باروری در دهه‌های گذشته هفت فرزند بود و از اواسط دهه ۶۰ باروری کاهش قابل توجهی یافته است.
«محمود شارع پور» در گفت وگو با خبرنگار مهر با عنوان اینکه جمعیت شناسان معتقدند اگر باروری در این میزان بماند آن جامعه از نظر جمعیتی دچار مشکل می‌شود، گفت: در سال ۸۵ نرخ جمعیت در ایران به کمتر از دو فرزند رسید و در سال ۹۹ نیز نرخ باروری به ۱.۷ درصد رسید.
شارع پور با اظهار اینکه سرعت کاهش باروری در استان‌های مختلف یکسان نبوده است، گفت: استان‌های کشور از نظر باروری به چهار دسته تقسیم می‌شوند و سیستان و بلوچستان بالاترین نرخ باروری را با ۲.۷ درصد دارد.
این جامعه شناس گفت: آنچه که مایه نگرانی است اینکه نرخ باروری به زیر سطح جمعیت جانشینی برسد.
۱۵ درصد جمعیت مازندران سالمند است
وی با بیان اینکه از سال ۱۴۲۰ جامعه ایران وارد مرحله سالخوردگی می‌شوند، از این رو باید مسکن و ساخت و سازها متناسب با این قشر باشد، افزود: در حال حاضر ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمند هستند و این میزان در مازندران و گیلان ۱۵ درصد است.
شارع پور با عنوان اینکه بخشی از سالخوردگان ایران را زنان تشکیل می‌دهد، گفت: سالخوردگی در ایران به سمت زنانه شدن پیش می‌رود و سپردن سالمندان به خانه‌های سالمندی الگوی دیگری است و از سازندگان انتظار می‌رود، خانه‌هایی بسازند که سالمندان بتوانند در خانه خود بمانند و این مساله یکی از دغدغه‌های انبوه سازان در دنیا شده است.
این محقق یادآور شد: در ایران به طرز عجیبی خانوار تک نفره گسترش یافته و سه میلیون خانوار در ایران تک نفره هستند و کسانی که به عنوان انبوه ساز فعالیت می‌کنند باید به این مساله توجه کنند.
افزایش تجرد را در کشور شاهد هستیم
شارع پور تصریح کرد: همچنین در کشور افزایش تجرد را در حال تجربه هستیم و مطالعات نشان می‌دهد تا زمانی این دو موضوع حل نشود، انتظار ازدواج و فرزندآوری قابل حل نیست و باید سیاست گذاران مشکل مسکن و اشتغال را حل کند.
وی افزود: تاکنون در ایران سه طبقه اجتماعی متوسط، پایین و متوسط داشتیم و بیشتر جامعه طبقه متوسط بودند اما اکنون طبقه متوسط ایران به سمت طبقه پایین ریزش می‌کند و این مساله در آینده نزدیک روی خانه‌ها، ابعاد و شکل مسکن تأثیرات شگرفی می‌گذارد.
وی با اشاره به اینکه اکنون تصمیم گیر اصلی در لایه‌های جامعه و خانواده را زنان و دختران تشکیل می‌دهند و جامعه ایران تمایل شدیدی به حریم خصوصی در خانواده دارد، افزود: در حال حاضر جامعه ایران به سرعت در حال شهرنشینی است و هیچ کشوری چنین شهرنشینی را تجربه نکرده، بالای ۷۵ درصد جامعه ایران شهرنشین شده است.
شارع پور گفت: پیش بینی می‌شود در سال ۱۴۰۵ میزان شهرنشینی به ۷۷ درصد و در سال ۱۴۱۵ نیز میزان شهرنشینی به ۸۰ درصد برسد.
وی با بیان اینکه اولین نیاز انسان غذا و بعد مسکن است، به اهمیت اقتصادی مسکن اشاره کرد و گفت: از نظر اجتماعی وقتی مسکن سامان می‌یابد، عدالت اجتماعی توسعه می‌یابد زیرا مسکن اساسی‌ترین هزینه خانوار است.
شارع پور در بعد مالکیت خانه در ایران گفت: درصد مالکیت خانه در کشور نشان می‌دهد که در سال ۷۰ حدود ۷۰ درصد ایرانی‌ها صاحب و مالک خانه و ۲۵ درصد اجاره نشین بودند اما در سال ۱۴۰۰ میزان مالکیت به ۶۸ درصد و اجاره نشینی روند تصاعدی و افزایشی یافته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در اروپا کمترین مالکیت خانه متعلق به سوئیس و آلمان و بیشترین میزان مربوط به شرق اروپا است و این نشان می‌دهد از نظر اجتماعی، مسکن و خانه فقط سنگ، ماسه و سیمان نیست زیرا معتقدیم خانه مثل شناسنامه بوده و راهی برای احراز هویت انسان دارای بار معنایی است. همچنین از روی شکل خانه، موقعیت قرارگیری، مصالح، تزئینات به دیدگاه و ارزش‌های مالک آن پی می بریم.
در استان مازندران برای حمایت از خانوارها و رفع دغدغه مسکن و جوانی جمعیت طی دولت‌های مختلف پروژه‌هایی نظیر مسکن مهر و ملی اجرا شده است و به رغم چالش‌ها و مشکلاتی در نحوه اجرای این طرح‌ها، بخش‌هایی از اقشار طبقه متوسط و محروم صاحب خانه شدند. همچنین زمین‌هایی به صورت رایگان به افراد دارای چند فرزند اهدا شد تا جوانی جمعیت در استان شتاب بخشیده شود.
مدیر کل راه و شهرسازی استان مازندران با اشاره به سهمیه ۱۸۶ هزار واحد مسکن ملی در استان طی دولت کنونی، مهم‌ترین مشکل در اجرای مسکن ملی را تأمین زمین بیان کرد و گفت: این مساله می‌تواند در نابسامانی ساخت و ساز تأثیرگذار باشد.
چاره‌ای نداریم که به سمت بلندمرتبه سازی رویم
علی دیوسالار در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه باید به سمت بلند مرتبه سازی پیش برویم زیرا استان مازندران ظرفیت بلند مرتبه سازی را دارد که نیاز واقعی استان محسوب می‌شود، گفت: این طرح تاکنون در سرخرود ابلاغ و اجرا شده است.
مدیرکل راه و شهرسازی مازندران با عنوان اینکه در آینده نزدیک با جمعیت سالمند روبرو می‌شویم، گفت: این در حالی است که به جمعیت جوان و فعال نیاز داریم.
وی ادامه داد: مازندران از استان‌هایی است که نرخ رشد جمعیت و نرخ موالید در آن کاهش یافته است و میزان موالید از سال ۹۴ تا ۱۴۰۰ کاهش چشمگیری یافته است.
دیوسالار قانون حمایت از جوانی جمعیت را از مشوق‌های تأثیرگذار برای جوانی جمعیت دانست و گفت: وزارت راه مکلف است برای افراد دارای سه فرزند و بیشتر یک قطعه زمین تخصیص دهد.
مازندران بیش از سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و کاهش نرخ فرزندآوری و هجوم فرهنگ‌های بیگانه سبب تغییر در نرم جمعیتی استان مازندران شده است و جمعیت بومی و اصیل استان روبه کاهش است.