خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: مردم غزه که روزگاری از زیباترین مناطق جهان عرب بود، در یکصد سال اخیر با وجود چرخه اشغال، محاصره و جنگ، بر اصلِ دفاع از هویت فلسطینی ایستادگی کردند. غزه، سرزمینی مربوط به امروز و دیروز و یا قرن اخیر نیست. غزه تاریخی چهار هزار ساله دارد. چند نکته تاریخی درباره غزه وجود دارد که جالب توجه است.
۱. زیبایی‌های غزه؛ از طبیعت بی‌نظیر تا مقاومت ستودنی
غزه روزگاری یکی از زیباترین مناطق جهان عرب بود. در سال ۱۶۵۹ یک گردشگر فرانسوی غزه را به عنوان «یک محدوده بسیار ستودنی و دلپذیر» توصیف می‌کند. دو قرن بعد، یک نویسنده دیگر فرانسوی به نام «پی یر لوتی Pierre Loti» از «دشت‌های گسترده و یکپارچه سبز غزه» حیرت می‌کند. امروز اگرچه رژیم صهیونیستی زیبایی‌های طبیعی غزه را از بین برده، اما مقاومت در مقابل ظلم و جنایت، وجه دیگری از زیبایی غزه است.
۲. غزه هرگز سر فرود نمی‌آورد
مردم غزه پیش از این نیز بارها شاهد جنایتی شبیه جنایت کنونی رژیم صهیونیستی بودند، اما هرگز غزه را رها نکرده‌اند. در سال ۳۳۲ پیش از میلاد، غزه آخرین شهری بود که در برابر لشکرکشی اسکندر مقدونی به مصر مقاومت کرد. این واقعه به شکل‌گیری افسانه‌ای از مردمی دامن زد که هرگز سر فرود نمی‌آورند. نماد شهرداری غزه، یک ققنوس است. در جریان این جنگ، هر دو طرف با کندن تونل‌های بی شماری در زیر خاک نرم غزه، مواضع خود را مستحکم می‌کردند. سرانجام، نیروهای اسکندر مقدونی غلبه کردند اما با هزینه سنگینی برای همه طرف‌ها. اسکندر در جریان این جنگ، زخمی شد و از اهالی غزه، انتقام دهشتناکی گرفت: بیشتر جمعیت مذکر آن قتل‌عام شدند و زنان و کودکان‌شان به بردگی رفتند.
۳. وضعیت امروز غزه؛ محصول سیاست استعماری بریتانیا
هنگامی که در سال ۱۹۰۶، برای جداسازی مصرِ تحت سلطه بریتانیا و فلسطین عثمانی، یک خط مرزی کشیده شد، این مرز از میانه شهر رفح گذر می‌کرد تا عملاً یک منطقه تجاری میان دو امپراطوری ایجاد شود، اما در جریان جنگ اول جهانی، نیروهای این دو قدرت به شدت بر سر این مرز مناقشه داشتند و ارتش بریتانیا پس از سه بار تلاش، نهایتاً خطوط عثمانی‌ها را در سال ۱۹۱۷ درهم شکست.
ژنرال «ادموند آلن بای» در نهم نوامبر آن سال وارد شهر ویران شده غزه شد یعنی همان روزی که دولت بریتانیا اعلامیه عمومی بالفور و تعهد خود به حمایت از «تأسیس یک وطن ملی برای مردم یهود در فلسطین» را منتشر کرد. بریتانیا همان‌گونه که نقش اصلی را در هرج و مرج و آشوب‌های تقریباً پایدار منطقه غرب آسیا ایفا کرد، در وضعیت امروزی فلسطین و غزه هم نقش اصلی را داشت.
۴. غزه؛ قلعه ملی‌گرایی فلسطینی
نکته دیگر که بسیار نیز مهم است، اینکه هرچند غزه یکی از مناطق فلسطین بود که کمتر هدف برنامه‌های سکونتی صهیونیستی قرار داشت، اما به کانون و قلعه ملی‌گرایی فلسطینی تبدیل شد. از زمان قیمومیت بریتانیا در اوایل قرن بیستم، این قلمرو در قلب ملی‌گرایی فلسطینی جای گرفت. رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۶۷ همواره سعی کرد ملی‌گرایی فلسطینی را با اشغال، محاصره یا جنگ علیه غزه تضعیف کند، اما موفقیتی نداشته است.
غزه ۳۸ سال تحت اشغال صهیونیست‌ها بود، اما در سال ۲۰۰۵ مجبور شدند از غزه خارج شوند. پس از خروج از غزه نیز علاوه بر محاصره، جنگ‌های زیادی بر این باریکه تحمیل کردند. در سال ۲۰۰۸ در جنگ ۲۲ روزه، ۱۳ نظامی اسرائیلی کشته شده و ۱۴۱۷ فلسطینی به شهادت رسیدند. در سال ۲۰۱۲، در جنگ ۸ روزه، نسبت تلفات اسرائیل، ۶ در برابر شهادت ۱۶۶ فلسطینی بود. در سال ۲۰۱۴ در جنگ ۵۱ روزه، ۷۲ اسرائیلی کشته و ۲۵۱ فلسطینی شهید شدند.
در سال ۲۰۲۱ در جنگ ۱۱ روزه ۱۵ اسرائیلی کشته شده و ۲۵۶ فلسطینی به شهادت رسیدند. جنگ کنونی علیه غزه در امتداد چرخه اشغال، محاصره و جنگ رژیم صهیونیستی علیه باریکه غزه محسوب می‌شود که البته طولانی‌ترین، سخت‌ترین و خشن‌ترین جنگ رژیم صهیونیستی علیه باریکه غزه است. جنگ اخیر غزه نیز نه تنها ملی‌گراییِ فلسطینیِ غزه را تضعیف نمی‌کند بلکه حتی آن را پررنگ‌تر نیز کرده است زیرا مردم غزه حتی حاضر نشدند به بهای حفظ جان خود، این باریکه را به مقصد کشورهای دیگر ترک کنند. حتی می‌توان گفت جنگ کنونی پیامد انکار هویت غنی تاریخی غزه توسط رژیم صهیونیستی است.
۵. نام غزه در تاریخ جهان ثبت خواهد شد
بیش از ۱۰۰ روز از جنگ رژیم صهیونیستی علیه باریکه غزه می‌گذرد، جنگی که به نسل‌کشی مردم غزه منجر شد. «رابرت پاپ»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه شیکاگو و نویسنده تاریخ بمباران هوایی می‌گوید: نام «غزه» به همراه درِسدن (Dresden) و دیگر شهرهای معروفی که بمباران شده‌اند در تاریخ ثبت خواهد شد. وی افزود: «آنچه در غزه می‌بینید در رأس ۲۵ درصد از شدیدترین موارد مجازات در تاریخ است: سه ماه پیش، غزه مکانی پر جنب و جوش بود، اما امروز غزه منظره‌ای از بتن مچاله شده است. ارتش اسرائیل ادعا می‌کند که حماس را هدف قرار می‌دهد، اما نیروی هوایی اسرائیل گفته است که بمباران علیه غزه باعث «حداکثر خسارت» شده است. دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل در ماه اکتبر گفت که تاکید بر آسیب است نه بر دقت.»
۶. بازگشت غزه به کانون منازعه اسراییلی- فلسطینی
نکته مهم درباره جنگ در غزه این است که در ۱۸ سال گذشته، رهبران اسرائیلی بر این گمان بوده‌اند که با محاصره تمام عیار و فراگیر فرمول بهینه‌ای برای به حاشیه راندن کامل غزه پیدا کرده‌اند، اما این رویکرد یک پیامد مهم داشته است: مشروعیت حکومت تشکیلات خودگردان فلسطین و سیاست سازش را تضعیف کرد و در مقابل، مقاومت را به عنوان تنها راه حل برای مقابله با جنایت‌های رژیم صهیونیستی تثبیت کرد.
با این حال، جنگ جاری در غزه تاکنون و بر خلاف جنگ‌های سال‌های ۱۹۴۸، ۱۹۶۷، و ۱۹۷۳ منجر به تغییر مرزهای منطقه‌ای نشده است. جنگ فعلی تنها موجب تشدید اختلافات ریشه‌دار در سرزمین‌های اشغالی خواهد شد. در ۱۸ سال گذشته، غزه تحت محاصره همه جانبه رژیم صهیونیستی قرار داشته و این رژیم سعی کرد عملاً غزه را به حاشیه برده و نقش آن را در فلسطین کمرنگ کند، اما در پی جنگ اخیر، غزه به کانون منازعه اسرائیلی – فلسطینی بازگشته است. توجه افکار عمومی جهانی و حتی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بار دیگر بر غزه متمرکز شده است. این جنگ، غزه و مردمانش را بی‌گمان در کانون هر گونه گفت وگوی آینده اسرائیلی – فلسطینی قرار داده است. غزه؛ کلید صلح و ثبات در غرب آسیا است.
نتیجه: نسل تازه‌ای از مقاومت در غزه شکل خواهد گرفت
بن گوریون در کنفرانس صلح سازمان ملل در لوزان در سال ۱۹۴۹، پیشنهاد داد که نوار غزه را به فلسطین اشغالی الحاق کند، اما هرگز چنین چیزی محقق نشد. ۳۸ سال اشغال غزه هم سبب نشد این باریکه تحت سلطه صهیونیست‌ها قرار گیرد. محاصره همه جانبه و تبدیل کردن غزه به بزرگ‌ترین زندان روباز جهان هم اگرچه فاجعه انسانی را در پی داشت، اما طوفان الاقصی هم برونداد محاصره است. اکنون پس از جنگی بی‌رحمانه، بزرگ‌ترین تهدید برای صهیونیست‌ها این است که نسل تازه‌ای از مقاومت در غزه شکل بگیرد؛ نسلی که جنایت امروز را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
سید رضی عمادی؛ کارشناس مسائل منطقه