به گزارش خبرنگار مهر، زنگ خطر جمعیتی مدت‌ها است که در کشور به صدا درآمده؛ کارشناسان مربوطه طی سال‌های اخیر در مورد بسته شدن پنجره جمعیتی در کشور هشدار داده‌اند.
به اعتقاد متخصصان مساله جمعیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و می‌گویند اگر پنجره جمعیتی که به شدت کشور ما را تهدید می‌کند، بسته شود؛ باز کردن آن، نسل‌ها زمان می‌برد.
نرخ باروری کشور حدود ۱.۷ درصد است صابر جباری، سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، اعلام کرده این نرخ باید حدود ۲.۵ درصد افزایش پیدا کند.
برای رسیدن به این هدف فقط حدود ۶ تا ۷ سال فرصت باقی است. اگر برنامه‌های فرزندآوری اجرا نشود و نرخ باروری افزایش پیدا نکند جمعیت ایران به شدت پیر می‌شود.
هر چند موضوع فرزندآوری صرفاً به موضوعات اقتصادی گره نخوره و ردپای موضوعات فرهنگی هم در آن وجود دارد ولی حل معضلات اقتصادی می‌تواند به طور مؤثر گره گشای معضلات جمعیتی باشد.
طی سال‌های اخیر از سوی دولت و مجلس برنامه‌هایی برای تشویق فرزندآوری صورت گرفته ولی آن طور که باید مؤثر واقع نشده است. از اختصاص خودرو با شرایط خاص تا تخصیص مسکن و یا زمین برای تولد فرزندان ۴ تا ۵ مورد.
روز گذشته هم نمایندگان مجلس در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۳ به ازای فرزند اول ۴۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۸۰ میلیون، فرزند سوم ۱۲۰ میلیون، فرزند چهارم ۱۵۰ میلیون و فرزند پنجم و بیشتر ۲۰۰ میلیون تومان مشخص کردند.
همچنین با تصویب نمایندگان مجلس به زوج‌های زیر ۲۵ سال در سال آینده ۳۵۰ میلیون تومان تسهیلات ازدواج پرداخت خواهد شد. این وام برای هر یک از زوج‌هایی بالای ۲۵ سال که تاریخ ازدواج آن‌ها بعد از اول فروردین ۱۴۰۱ بوده ۳۰۰ میلیون و با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله است.
این موضوعات باعث واکنش برخی خانواده‌ها در فضای مجازی و حقیقی شد و معتقدند که این میزان تسهیلات برای ازدواج و فرزندآوری کفایت نمی‌کند و به تنهایی مشوق نیست.
مساله جمعیت چالش مشترک بسیاری از کشورهای جهان
نیره قوی پژوهشگر حوزه زنان و جمعیت در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در رابطه با موضوع تسهیلات وام ازدواج و فرزندآوری اظهار داشت: مساله جمعیت یک مؤلفه بسیار حائز اهمیت در میان کشورهای مختلف از جمله ایران است چرا که جمعیت یکی از موضوعات مرتبط با قدرت و حفظ توانمندی کشورها محسوب می‌شود لذا این موضوع یک شاخص مشترک جهانی است.
وی افزود: هر کشوری که رو به پیری و سالمندی می‌رود را نمی‌توان برای آن آینده روشنی ترسیم کرد چرا که هر کشوری نیاز به نیروی جوان دارد و این مساله یک قدرت محسوب می‌شود لذا در دهه پیش رو اگر برای ایران چاره‌ای اندیشیده نشود گرفتار پیری خواهد شد.
مشکل سالمندی کشور به طور عادی رفع نمی‌شود
این پژوهشگر حوزه زنان و جمعیت ادامه داد: مشکل سالمندی کشور به طور عادی رفع نمی‌شود و باید چاره و راهکار مؤثری اندیشید. قطعاً مشکل یک جوان با دریافت وام ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیونی برای ازدواج مؤثر نیست و وام ۴۰ میلیونی هم راهکاری برای فرزندآوری نخواهد بود.
قوی تاکید کرد: این وام که به جوانان ارائه می‌شود به هر حال باید در اقساط مختلف بازگردانده شود و اگر جوان شغل پایدار نداشته باشد و خانواده نیز آن را همراهی نکند با مشکل پرداخت اقساط مواجه خواهد شد. لذا مشکل اول مساله بیکاری و نبود شغل است و در کنار رفع آن باید مشوق‌های لازم را برای ازدواج و فرزندآوری در نظر گرفت.
ارائه تسهیلات شرط کافی نیست / جوانان اول شغل و بعد وام نیاز دارند
وی بیان داشت: ارائه تسهیلات کار خوبی است شرط لازم محسوب می‌شود ولی شرط کافی نیست. به طور کلی ۲ مؤلفه سبب می‌شود که جوان برای ازدواج به یقین نسبی برسد و آن هم تلاش خودش و تدبیر مسؤولان است.
این پژوهشگر حوزه خانواده و جمعیت با اشاره به اینکه تأمین شغل برای جوانان حکایت از این دارد که تدبیر مؤثری اندیشیده شده است، گفت: ارائه تسهیلات بدون در نظر گرفتن شغل پایدار در واقع راهکاری موقت محسوب می‌شود و تنها برای بخش اندکی از جامعه اثر گذار است.
وی بیان داشت: پیری جمعیت در حال حاضر یک معضل است و باید برای کاهش نرخ ازدواج و کاهش نرخ فرزندآوری که زنجیره‌ای به هم پیوسته است چاره خوب اندیشید. دولت و مجلس باید نگاه واقع بینانه به این مساله مشوق‌ها داشته باشند تا بتوان شاهد بهبود وضعیت جمعیتی در کشور بود.
یکی از چالش‌های مهم آینده کشور کمبود جمعیت جوان و اضافه شدن سالمندان به بدنه اجتماع است که ضمن ایجاد بحران سالخوردگی، مسبب وقفه در چرخه توسعه کشور و تحمیل هزینه‌های متعدد، هنگفت و غیرقابل جبران فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. حالا باید دید تصمیم‌ها در این زمینه چگونه خواهد بود و آیا تسهیلات مؤثر به عنوان مشوق برای ازدواج و فرزندآوری ارائه می‌شود؟
*تقی عسگری نظری