خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - آذر مهدوان: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و ایام دهه فجر یکی از مهمترین تحولات تاریخی منطقه محسوب می‌شود که در همان دوران توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده بود. به همین دلیل در آن برهه از تاریخ، سیر پیروزی انقلاب اسلامی که در دی و بهمن ماه سال ۱۳۵۷ به اوج خود رسیده بود تبدیل به مهمترین اخبار رسانه‌های بین المللی شد. اخبار مربوط به خروج محمد رضا شاه پهلوی از ایران و بازگشت دوباره امام خمینی (ره) پس از ۱۴ سال به کشور تبدیل به تیتر یک مطبوعات جهان شد. در این میان رسانه‌های ترکیه نیز از این امر مستثنی نبودند. روند انقلاب ایران به عنوان کشور همسایه از اهمیت فراوانی برای ترکیه برخوردار بود. به همین دلیل اکثر صفحه‌های اول روزنامه‌های ترکیه مربوط به رویدادهای انقلاب اسلامی ایران بوده است. با نگاه اجمالی در می‌یابیم که روزنامه‌های کثیرالانتشار مانند حریت، آیدینلیک و جمهوریت از جمله روزنامه‌های پیشرو در پرداختن به مساله انقلاب ایران بودند. در این مطلب قصد داریم نگاهی به تیترهای صفحات روزنامه‌های مطرح ترکیه در سال ۱۳۵۷ داشته باشیم تا با نگاه خبرنگاران رسانه‌های ترکیه در آن مقطع آشنا شویم و اینکه آنها به عنوان عناصر خارجی نظاره گر این رویداد، چگونه آن را قاب بندی کردند.
روزنامه حریت یکی از روزنامه‌های قدیمی ترکیه محسوب می‌شود که در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد. هم اکنون سردبیر این روزنامه احمد هاکان روزنامه نگار برجسته ترکیه‌ای است که دنبال کننده‌های او در شبکه‌های اجتماعی به ۱۰ میلیون نفر می‌رسد. این روزنامه در سال ۱۳۵۷ با اشاره به خروج شاه از کشور همانند روزنامه‌های داخلی با انتشاری تصویری از محمد رضا پهلوی از تیتر «شاه رفت» استفاده کرد.
در سال ۱۳۵۷ مرحوم اوکتای کوسه که نماینده دفتر روزنامه حریت در تهران بود در مورد بازگشت امام خمینی (ره) عناوین «او می آید… خمینی به تهران می‌آید» و «خمینی مانند یک امپراتور مورد استقبال قرار گرفت» را به کار برد.
همچنین این روزنامه نگار ترک این تحولات تاریخی را همانند بازی شطرنج تفسیر کرد و با آوردن تصویری از شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر رژیم پهلوی، در خبر خود تیتر جذاب «شاه، مات می شود» را مورد استفاده قرار داد.
طبق بررسی‌های انجام شده، اخبار مربوط به پیروزی انقلاب ایران در روزنامه ملیت مانند دیگر روزنامه‌های ترکیه بازتاب گسترده‌ای نداشته است. این روزنامه در یکی از صفحات اول خود تیتر نقل قولی از محمد رضا شاه قبل از رفتنش از کشور را آورده است. تیتر ملیت به این شکل است " شاه: اگر شرایط فراهم شد می‌خواهم مدتی استراحت کنم."
روزنامه قدیمی و پر تیراژ جمهوریت نیز جز روزنامه‌هایی بود که به موضوع انقلاب اسلامی به طور ویژه پرداخته بود. تاریخ تأسیس روزنامه جمهوریت به سال ۱۹۲۴ یعنی سال تأسیس جمهوری ترکیه باز می‌گردد. این روزنامه هم اکنون جزو رسانه‌های منتقد دولت حزب عدالت و توسعه محسوب می‌شود. تیتر این روزنامه درباره خروج شاه ایران به این شکل است: «شاه مخفیانه از ایران خارج شد».
این روزنامه همچنین با اشاره به راهپیمایی‌های گسترده علیه رژیم پهلوی در صفحه اول روزنامه اش تیتر «صد هزار نفر در تهران راهپیمایی کردند» را به کار برد.
این روزنامه همچنین با اشاره به آمدن امام خمینی از پاریس به تهران تیتر «خمینی بازگشت… شاه خائن است» استفاده کرد.
یکی از روزنامه‌هایی که اخبار پیروزی انقلاب اسلامی ایران در آن بازتاب گسترده‌ای داشته روزنامه آیدینلیک بوده است. چیغدم کومورچو اوغلو در سال ۱۳۵۷ نماینده روزنامه آیدینلیک در تهران و تنها خبرنگار ترک حاضر در هواپیمای پاریس- تهران همراه امام خمینی (ره) بوده است. او در مورد استقبال مردم در فرودگاه مهرآباد از تیتر «استقبال باشکوه» استفاده کرده است.
روزنامه آیدینلیک نیز همانند روزنامه جمهوریت از تیتر «صد هزار نفر علیه شاه راهپیمایی کردند» استفاده کرده است.
البته روزنامه ملیت هم در آن دوران با اشاره به راهپیمایی‌های ایران در سال ۱۳۵۷ از شهادت ۶۵ نفر در این تظاهرات خبر داده است.
اما یکی دیگر از روزنامه‌هایی که به موضوع انقلاب اسلامی ایران نگاه ویژه ای داشته روزنامه اسلام گرای «ملی» بوده است. تاریخ تأسیس این روزنامه به سال ۱۹۷۳ میلادی باز می‌گردد. این روزنامه هم اکنون وابسته به حزب سعادت ترکیه است. روزنامه ملی در دی ماه ۱۳۵۷ در تیتر یک صفحه خود با عنوان «شاه ایران را ترک کرد» به فرار شاه از ایران اشاره کرد.
روزنامه ملی همچنین با اشاره به بازگشت امام خمینی (ره) به ایران در تیتر یک خود «مسلمانان بر اوضاع ایران مسلط هستند» استفاده کرد.
روزنامه ملی همچنین در یکی از شماره‌های خود بخشی از سخنرانی امام خمینی (ره) را به این شکل تیتر کرد: «خمینی: دوران غیر اسلامی دیگر به پایان رسید».