خبرگزاری مهر، گروه استانها: بسیاری از مشکلات بهداشتی کشورهای در حال پیشرفت، عدم برخورداری از آب آشامیدنی سالم است. از آنجایی که محور توسعه پایدار، انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندی از آب آشامیدنی مطلوب است بدون تأمین آب سالم جایی برای سلامت مثبت و رفاه جامعه، وجود ندارد. آب از دو بعد بهداشتی و اقتصادی حائز اهمیت است. از بعد اقتصادی به حرکت درآورنده چرخ صنعت و رونق بخش فعالیت کشاورزی است. از بعد بهداشتی آب با کیفیت، تضمین کننده سلامت انسان است.
شبکه توزیع آب خراسان رضوی از جمله طرح‌های عمرانی مهم و اثرگذار در این استان محسوب می‌شود، زیرا با تأمین آب شرب بهداشتی، روند مهاجر پذیری و رشد جمعیت شهری شدت گرفت و خراسان رضوی در مسیر توسعه قرار گرفت.
پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی ملت ایران در سال ۱۳۵۷، شبکه انتقال آب شرب و بهداشتی استان فقط در ۱۹ شهر استان برقرار بود، اما با انقلاب ملت ایران و فرمان جهاد سازندگی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران و همچنین توسعه صنعت تولید محصولات زیرساختی شبکه انتقال در داخل کشور، امروز ۱۰۰ درصد شهرهای استان از نعمت آب سالم و بهداشتی برخوردار هستند.
در سایه انقلاب اسلامی ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره)، توسعه شبکه انتقال آب با هزاران کیلومتر خط انتقال آب، باعث شده است که نه تنها شهرهای استان که روستاهای دورافتاده در نوار مرزی استان خراسان رضوی نیز از نعمت آب سالم برخوردار باشند، موضوعی که پیش از انقلاب اسلامی ۵۷ دغدغه مهم و اساسی این مردم بود.
در آن دوران عمده تأمین آب شرب در روستاها و شهرهای استان از طریق قنوات، چشمه‌ها و چاه‌های کوچک مقیاس خانگی تأمین می‌شد، اما در ۴۵ سالگی انقلاب اسلامی ایران، آب شرب در دسترس همگان در شهرها و روستاها قرار دارد، به همین دلیل تمرکز دولت‌ها بر توسعه شبکه انتقال آب در مناطق جدید التاسیس و اصلاح شبکه توزیع در سطح استان است.
۱۰۰ درصد جمعیت شهری خراسان رضوی تحت پوشش آب شرب هستند
در همین رابطه حسین امامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: استان خراسان رضوی پوشش ۱۰۰ درصدی جمعیت شهری استان با یک میلیون و ۳۳۰ هزار مشترک از آب آشامیدنی را در حالی شاهد است که پیش از انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ فقط ۳۸۰ هزار مشترک در ۱۹ شهر خراسان رضوی از نعمت آب آشامیدنی سالم و بهداشتی برخوردار بودند.
مدیرعامل آب و فاضلاب خراسان رضوی افزود: در حوزه روستایی نیز ۵۳۰ هزار مشترک شبکه توزیع آب شرب هستند، در حالی که پیش از انقلاب اسلامی عمده منابع آبی شرب روستایی قنوات و چشمه‌ها بودند، در حال حاضر نیز ۴۰ درصد اعتبارات محرومیت‌زدایی یعنی حدود یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون ریال از طریق قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در بخش آب روستایی هزینه می‌شود.
وی با اشاره به کاهش بارندگی در سال آبی جاری، گفت: برای تأمین آب شرب این استان به ۱۵ هزار و ۶۰۰ لیتر در ثانیه نیاز داریم که با توجه به خشکسالی‌های چندسال گذشته، افت جدی سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش آب‌دهی چاه‌ها هم اکنون توان تأمین ۱۴ هزار و ۳۰۰ لیتر در ثانیه را داریم.
امامی اضافه کرد: ظرفیت تولید آب آشامیدنی استان از ۵۰ میلیون متر مکعب در سال ۵۷، به بیش از ۲۵۰ میلیون متر مکعب در سال ۹۷ و حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب در سال جاری رسیده است.
شبکه انتقال آب شهری خراسان رضوی
وی بیان کرد: شبکه انتقال آب شهری خراسان رضوی نیز از ۲۰۰ کیلومتر به بیش از ۲ هزار کیلومتر افزایش پیدا کرده است، این در حالی است که پروژه‌های زیادی در استان در حوزه اصلاح خطوط شبکه توزیع در دست اجرا است تا از پرت آب که به سختی تولید می‌شود، جلوگیری شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی حفر و تجهیز هفت حلقه چاه آب با توان تولید ۱۳۴ لیتر بر ثانیه، ساخت ۲۵ باب مخزن به حجم شش هزار و ۵۰۰ متر مکعب و احداث ۹ ایستگاه پمپاژ را از جمله این پروژه‌ها عنوان و تصریح کرد: اجرای ۱۴۰ کیلومتر خط انتقال، اصلاح ۵۱ کیلومتر خطوط شبکه توزیع و ۹ کیلومتر توسعه شبکه از دیگر پروژه‌هایی است که در راستای تأمین و بهره‌مندی مردم از آب آشامیدنی افتتاح می‌شود.
وی ادامه داد: در سال ۱۳۵۷، فقط ۱۰۰ چاه آب شرب شهری در استان خراسان رضوی در حال بهره برداری بود که این رقم در سال ۱۳۹۷ به ۴۱۸ چاه و امروز به بیش از ۴۵۰ حلقه چاه آب رسیده است. همچنین طول شبکه توزیع آب شهری نیز از ۸۰۰ کیلومتر به بیش از ۷ هزار کیلومتر افزایش یافته است.
شبکه فاضلاب شهری
امامی در خصوص ضریب نفوذ شبکه فاضلاب شهری نیز گفت: هم اکنون ۳۳ درصد از جمعیت شهری استان خدمات این حوزه بهره‌مند هستند که برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا با استفاده از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی این نسبت را به بالای ۶۵ درصد برسانیم، تلاش می‌کنیم تا در برنامه هفتم توسعه، ضریب نفوذ فاضلاب و بهره‌مندی از خدمات این حوزه رشد چشمگیری داشته باشد.
وی ادامه داد: در حالی شبکه فاضلاب استان با سرعت در حال توسعه است که پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در سال ۵۷ ما هیچ تصفیه خانه و شبکه فاضلاب شهری در خراسان رضوی نداشتیم. افزایش میزان استفاده از فاضلاب قابل استفاده در بخش‌های صنعت، معدن و دیگر بخش‌ها به توسعه این بخش‌ها نیز کمک می‌کند.
انقلاب اسلامی ایران زمینه ساز خودباوری در بین مردم ایران شد که نتیجه آن توسعه سریع و مدرن سازی شبکه انتقال آب بود، پروژه‌ای که دولت‌های مختلف طی ۴۵ سال با اختصاص بودجه‌های بسیار و با بهره گیری از توان متخصصین داخلی، دغدغه تأمین آب شرب و بهداشتی مردم را برطرف و مانع بروز بیماری‌های واگیرداری شد که پیش از انقلاب اسلامی ایران از طریق آب آلوده، همه گیر می‌شد.
به جز موارد شرب آب، توجه دولت‌های مختلف به منابع آب باعث شد تا کشاورزی خراسان رضوی نیز با تجهیزات نوین، بروز گشته و زمینه تولید بسیاری از نیازهای اساسی جامعه و حتی صادرات کالاهای کشاورزی از جمله پسته و زعفران را فراهم کند.
همچنین توسعه صنعت هم نیاز به منابع آبی را افزایش داد و همین موضوع باعث شد تا امکان گندزدایی و استفاده مجدد از فاضلاب نیز آغاز شود، موضوعی که در پیش از انقلاب اسلامی در خراسان رضوی مسبوق به سابقه نبوده است.
امروز کشاورزی و صنعت دو عامل اصلی اشتغال و از منابع مهم تولید ناخالص استان به شمار می‌روند که هر در بستر فراهم شده آبی رشد کردند. با این وجود تمرکز دولت در شرایط خشکسالی فعلی به افزایش بهره وری آب قرار دارد و همین موضوع باعث شده است تا در حوزه آب شرب مسیر اصلاح شبکه و در حوزه کشاورزی، علمی سازی کشاورزی و بهره مندی از تکنولوژی‌های جدید و در بخش صنعت، استفاده از آب تصفیه شده و توسعه شبکه فاضلاب شهری در دستور کار قرار گیرد.
توسعه شبکه انتقال آب مشهد از ۳۰۰ کیلومتر در سال ۵۷ به ۶ هزار کیلومتر در سال ۱۴۰۲
حسین اسماعیلیان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ساختار آب شرب در شهر مشهد از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی آغاز شد، اما به شکل سازمان یافته تحت عنوان شرکت آب و فاضلاب مشهد در سال ۱۳۶۹ و پس از تصویب قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب ایجاد شد، این شرکت از همان آغاز کار از شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی که متولی امور آب شهرهای استان است، جدا بود و نمونه این تشکیلات در برخی نقاط کشور از جمله شیراز وجود دارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: شرکت آب و فاضلاب مشهد علاوه بر کلانشهر مشهد که جمعیتی در حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، شهرهای رضویه، ملک آباد، بینالود و همچنین در حدود ۳۰۰ روستا با جمعیت حدود ۳۲۰ هزار نفر را تحت پوشش دارد.
وی گفت: قبل از انقلاب اسلامی در شهر مشهد جمعیت تحت پوشش شرکت آب کمتر از ۷۰۰ هزار نفر بوده است که معادل ۷۰ درصد جمعیت این کلانشهر در سال ۵۷ است، در حالی که این رقم هم اکنون به ۱۰۰ درصد با جمعیت ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده است، در حوزه روستایی نیز پوشش آب شرب در حداقل ترین وضع ممکن بوده است، امسال ۹۶ درصد جمعیت روستایی مشهد از نعمت آب سالم و بهداشتی برخوردار هستند.
اسماعیلیان اضافه کرد: در بخش روستایی زیرساخت آن چنانی در قبل از انقلاب وجود نداشته است و آنچه موجود است از خدمات انقلاب اسلامی ایران و ماحصل تلاش فرزندان این ملت است.
وی در خصوص منابع تأمین آب شرب مشهد نیز گفت: قبل از انقلاب اسلامی سال ۵۷ تنها منبع تأمین آب شرب مشهد، چاه‌ها بودند، پس از انقلاب اسلامی ۴ سد برای تأمین آب شرب مشهد احداث شده است که خط انتقال سد دوستی از پروژه‌های بزرگ کشور است. قبل از انقلاب هیچ تصفیه خانه‌ای در مشهد وجود نداشته است اما الان سه تصفیه خانه آب شرب در مشهد مشغول فعالیت و انتقال آب در ۶ هزار کیلومتر خط انتقال آب شرب این شهر هستند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: این رقم پیش از انقلاب اسلامی ایران در حدود ۳۰۰ کیلومتر بوده است، در حوزه روستایی نیز ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر شبکه توزیع و انتقال آب شرب روستایی پس از انقلاب اسلامی ایران احداث و در خدمت مردم عزیز مناطق تحت پوشش قرار گرفته است.
بدون شک دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه تأمین آب شرب که از مهم‌ترین عوامل توسعه و رشد کشور است، با وجود شرایط سختی مانند تحمیل ۸ سال جنگ و همچنین ۴ دهه تحریم‌های ظالمانه، بی نظیر بوده است. آب از زیرساخت‌های اصلی توسعه و رشد در هر جامعه‌ای است و کشور ما با وجود مشکلات عدیده ای که بیشتر عنوان شد، در چنان سطح پیشرفتی در این حوزه قرار دارد که می‌تواند تنه به بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان بزند. پیشرفت‌ها در سایه توجه به دانش بومی و نیروی متخصص داخلی فراهم شده است.