خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: از شمال تا جنوب بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر است؛ مرز زمینی بزرگی با دو کشور شرقی و مرز آبی استراتژیکی با کشورهای جنوبی دریای عمان دارد. سیستان و بلوچستان، استانی وسیع با تنوع قومیتی و مذهبی است که سال‌هاست کسی نتوانسته گام موثری در زمینه رفع محرومیت‌های آن بردارد.
تقسیم استان، به سه یا چهار استان دیگر، یکی از راه‌کارهایی است که هر از گاهی درباره سیستان و بلوچستان مطرح می‌شود و بعد از مدتی دوباره به پستوی طرح‌های روی هم انباشته شده با سرنوشت مبهم برمی‌گردد. برخی می‌گویند کارشناسی‌های لازم انجام گرفته و عدم اراده مسوولان مختلف باعث شده این طرح به نتیجه نرسد؛ اما برخی معتقدند کار کارشناسی هنوز کامل نیست و تقسیم استان یک ایده خام است. در این میان گروهی بر این باورند که مناسبات خاص قومیتی، سیاسی و امنیتی در سیستان و بلوچستان، مانع از اجرای طرح تقسیم استان شده است؛ طرحی که به وضوح به رفع محرومیت‌ها کمک می‌کند و نمونه موفقیت آن در تقسیم خراسان و کاهش محرومیت‌ها به ویژه در خراسان جنوبی محرز است.
انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی فرصت مناسبی بود برای آن که سراغ چهره‌هایی برویم که خود را آماده قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری برای مردم حوزه انتخابیه خود می‌دانستند. «مجله مهر» که در پرونده «سرزمین گنج و رنج» موضوعات مختلف در استان سیستان و بلوچستان را پیگیری می‌کند در این فرصت به سراغ چهره‌هایی از نامزدهای انتخابات دوازدهمین دور از مجلس شورای سالامی رفته و نظر آنها را خاصه درباره تقسیم استان جویا شده است.
گفتنی است خبرنگار مهر، با فهرستی از نامزدهای انتخاباتی تماس گرفته اما پاسخگو نبوده‌اند. سایر نامزدهای انتخابات در سیستان و بلوچستان می‌توانند برای اعلام نظر خود با خبرگزاری مهر تماس بگیرند تا گزارشی از موضع آنها درباره این طرح به مخاطبان ارائه شود.
جزئیات گفتگو با نامزدهایی که پاسخگو بوده‌اند به شرح زیر است:
بلوچ؛ حوزه انتخابیه چابهار؛ موافق
«ابابکر بلوچ» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه چابهار، در مجموع با در نظر گرفتن اما و اگرهایی با این طرح همراه است. او می‌گوید: «مخالفت و موافقت درباره طرح تقسیم استان نیاز به بحث دارد. اگر شرایط آن فراهم باشد نیازی به مخالفت کردن نیست.»
این نامزد انتخابات مجلس دوازدهم متذکر می‌شود: « اگر تقسیمات بر اساس روح و فرهنگ حاکم بر منطقه و برای بهبود فرآیندها از جمله دسترسی مردم باشد، خوب است. البته بحث درباره تعداد استان و چرایی و چگونگی آن باید در کمیسیون‌های مختلف مجلس و وزارت کشور، چکش‌کاری شود.»
بلوچ یادآوری می‌کند: «در زمینه همراهی نظرات و افکار عموم مردم و معتمدان عملکرد، ضعیف بود و زمانی که این بحث مطرح شد چالش بسیاری در استان به وجود آمد. قطعا باید در مسیر این تصمیم، نظرات مردم، معتمدان، نخبگان استانی و علما ضمیمه شود تا این طرح منجر به واگرایی نشود و همگرایی را به دنبال داشته باشد.»
او با اشاره به تقسیم استان خراسان عنوان می‌کند: « تقسیم خراسان سال‌ها طول کشید و حتی افرادی در این ماجرا جان خود را از دست دادند. اینجا هم همین طور است و مردم دغدغه دارند و نگران هستند که مبادا نام بلوچ حذف شود. باید توجه ویژه‌ای به این دغدغه و بحث‌های قومی، فرهنگی و نظری داشته باشیم.»
بلوچ تاکید می‌کند که تقسیمات استانی حتما در خدمات‌دهی به مردم سهولت ایجاد می‌کند به شرط آن که انتخاب مرکزیت استان‌ها، بر اساس منطق صورت بگیرد. او می‌گوید: «چابهار نقطه مهم و دارای اولویت برای حکمرانی و از بحث‌های چالش‌برانگیز مجلس است. من در آینده به عنوان نماینده مردم، با تمام ملاحظات ویژه به این مبحث ورود خواهم کرد تا همگرایی، اتحاد و یکپارچگی بین قوم بلوچ و مذاهب اتفاق بیفتد. در مجموع با فراهم شدن بسترهای توسعه استان، من نظر مساعدی نسبت به این طرح دارم.»
بجارزهی؛ حوزه انتخابیه چابهار؛ موافق
«عبدالغفور بجارزهی» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه چابهار ضمن تاکید بر بررسی کارشناسی طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان، موافقت خود را اعلام کرد و گفت: اگر کار کارشناسی خوب صورت بگیرد و مردم به این آگاهی برسند که این طرح شکافی ایجاد نخواهد کرد، طرح تقسیم استان مورد قبول است. اگر مطالعه خوبی صورت بگیرد و مردم نیز توجیه شوند که مسوولان هم سو با آنها هستند مشکلی پیش نمی‌آید.»
جابرزهی اشاره کرد: برخی فکر می‌کنند که این طرح می‌خواهد هویت و لباس ما را بگیرد، یا سنی و شیعه را تفکیک کند؛ اما نگاه من این نیست. من معتقد هستم که اگر جامعه به حق و حقوقش آگاه باشد می‌تواند مسائل را به خوبی پیگیری کند.»
این نامزد انتخاباتی یادآوری کرد: « باید ضعف‌های موجود در استان شناسایی شود و در وهله اول باید آموزش و عدالت را ایجاد کنیم. نکته مهم این است که مردم باور داشته باشند قرار است اقداماتی در راستای توسعه انجام شود؛ اما متاسفانه در وضعیت محرومیت‌ها و ناعدالتی‌های موجود کسی نمی‌گوید این طرح به نفع مردم است!»
طباطبایی؛ حوزه انتخابیه زاهدان؛ موافق
«سید حجت حسینی طباطبایی» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی در حوزه انتخابیه زاهدان، ضمن اعلام موافقت خود با طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان گفت: «من در طیف موافقان هستم. گستردگی استان باعث شده که بعضی مناطق از منابعی که اختصاص داده می‌شوند بی‌بهره بمانند و توزیع مناسبی در استان وجود نداشته باشد.»
او تجربه تقسیم استان خراسان را به عنوان یک نمونه موفق برمی‌شمارد و می‌گوید: «بعد از تقسیم استان خراسان شاهد رشد و ترقی در این منطقه بوده‌ایم. انعکاس و بازنمایی این پیشرفت‌ها می‌تواند مردم استان‌های دیگر را تا حدودی درباره منافع این طرح قانع کند.»
طباطبایی معتقد است با اینکه مردم منطقه سیستان و بلوچستان وابستگی‌های شدید عاطفی و قومی و مذهبی دارند؛ اگر منافع تقسیم استان به درستی برای آنها تصویر شود، امکان اقناع‌شان وجود دارد.»
او در مورد نگرانی برای حذف نام بلوچستان تاکید کرد: «قطعا نباید اجاز داده شود این طرح وارد چنین بحث‌های حساسی شود. مردم استان و قومیت‌ها، همواره اثرگذار، مرزدار و در خدمت نظام بوده و هستند. مردمی که در طول تاریخ از خاک خود محافظت کرده و در هنگام تجاوزات دوشادوش یکدیگر ایستاده‌اند. هدف از این طرح، حذف نام بلوچستان نیست و نباید باشد. هدف، توزیع درست امکانات و منافع میان مردم است.»
طباطبایی می‌گوید که اگر به مجلس راه پیدا کند، اقدام موثر در زمینه ایجاد پذیرش و اقناع مردم استان را به عنوان اولویت در نظر می‌گیرد و ادامه می‌دهد: «مزایای تقسیم استان برای مردم هر منطقه باید در باور شکل بگیرد. همه عواملی که می‌توانند مردم را آگاه کنند، از استانداری و فرمانداری و نمایندگان گرفته تا تاثیرگذاران اجتماعی باید دست به دست هم بدهند تا اجماع صورت بگیرد.»
وی معتقد است که اگر مردم منافع این طرح را ببینند و اگر در صحن مجلس به صورت منطقی و مستند کارشناسی و پیگیری صورت بگیرد، شاید شاهد تفکیک استان باشیم.
شکیبا؛ حوزه انتخابیه زاهدان؛ مخالف
«منصور شکیبا» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه زاهدان، در خصوص طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان موضع مستقلی کارشناسانه نمی‌گیرد و می‌گوید در این باره نظر مردم استان را مبنای تصمیم خود قرار داده است.
شکیبا معتقد است بهترین کارشناس مردم هستند و نظر آنها بر باهم بودن است و رضایت ندارند که سیستان و بلوچستان تقسیم شود.»
او بر این باور است که با هم افزایی مردم و مسئولان و استفاده از پتانسیل سیستان و بلوچستان می‌توان شرایط را تغییر داد. شکیبا می‌گوید: «ما در استان ساحل دریا و معادن بسیار بزرگی داریم. اگر خود مردم بیایند و سرمایه گذاری کنند بسیاری از این محرومیت‌ها رفع می‌شود. من این شرایط را ناشی از عدم مدیریت صحیح می‌دانم.»
او می‌گوید: «مردم اینجا با هم مراودات زیادی دارند و شکی در این نیست که بسیار به یکدیگر علاقمند هستند اما ضعفی که وجود دارد، ضعف برنامه‌ریزی است. اگر این ضعف برطرف شود استان ما باتوجه به پتانسیل‌های بی‌شمارش دیگر محرومیتی نخواهد داشت.»
درخشان؛ حوزه انتخابیه ایرانشهر و راسک؛ مخالف
«عبدالناصر درخشان» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه ایرانشهر و راسک، از اساس منکر طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان شده و گفت: «بحث تقسیم استان جایی مطرح نیست. بنده که به عنوان نماینده مردم، چهار سال به عنوان قانون‌گذار مشغول فعالیت هستم چنین عنوانی را ندیده‌ام. اوایل بحث کوچکی در این باره در مجلس مطرح شد که منتفی شد و دیگر جای بحثی نیست.»
او متعقد است این موضوع مطالبه مردمی و کارشناسی شده نیست و با اشاره به این موضوع، از پاسخ به سوالات خبرنگار مهر امتناع کرد و درباره موضع خود توضیحی ارائه نداد.
میهنی؛ حوزه انتخابیه ایرانشهر و راسک؛ مخالف
«محمد میهنی» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه ایرانشهر و راسک با بیان اما و اگرهایی، موضع صریح خود را درباره طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان مشخص نکرد اما مجموعه حرف‌های او حاکی از آن است که تقسیم استان را در شرایط فعلی یک ضرورت نمی‌داند بلکه در پی اصلاح سیاست‌ها است.
او درباره این موضوع می‌گوید: «ابتدا باید توسط صاحب‌نظران و کارشناسان آسیب شناسی شود و سپس نفع مردمی که در آن منطقه زندگی می‌کنند ارزیابی شود. باید به نظر مردم توجه شود و اقدامات بر اساس نظر مردم صورت بگیرد. نمی‌شود تصمیمی گرفت که مردم آن را نپذیرفته‌اند.»
میهنی با اشاره به این نکته که هر موضوع جدیدی موافقان و مخالفانی در جامعه دارد، پیشنهاد می‌دهد: «موافقان و مخالفان درباره تقسیم استان سیستان و بلوچستان باید اقداماتی از جلمه مناظرات رو در رو داشته باشند، البته نه در صدا و سیما بلکه حتی در جمع‌های خودمانی و در خودِ استان تا مردم دلایل هر دو گروه را بشنوند.»
او ادامه می‌دهد: «نکته مهم‌تر از نحوه تقسیم‌بندی، نگاه و نگرشی است که به استان‌های تقسیم شده صورت می‌گیرد. اگر نگرش مثبت نباشد، حتی اگر استان‌ها را به اندازه شهرستان هم کوچک کنیم باز هم فایده‌ای نخواهد داشت ولی اگر نگاه مثبت و عادلانه باشد و اگر بودجه‌ها بر اساس محیط و شاخص‌های مختلف کشوری توزیع شود، تقسیم استان بد نیست. ایجاد چنین نگاهی حتی در شرایط فعلی هم می‌تواند تا حدودی مشکلات را حل کند.»
نامزد حوزه انتخابیه ایرانشهر و راسک با طرح سوالی، این نکته را یادآوری می‌کند که کوچک شدن استان لزوما به معنای رفع محرومیت‌ها نیست. او می‌گوید: « اصفهان، استان کوچکی نیست؛ اما کهگیلویه و بویر احمد یکی از کوچک‌ترین استان‌های کشور است. ولی آیا اصفهان بیشتر توسعه یافته است یا چهارمحال و بختیاری؟ پس مشکل صرفا وسعت جغرافیایی نیست؛ فاکتورهای دیگری هم وجود دارند که اثرگذار هستند.»
این نامزد انتخاباتی اصل توسعه و ارتقای شاخص‌های استان را اولویت خود می‌داند و تاکید می‌کند: «تقسیم استان موضوعی است که به آماده‌سازی در زمینه‌های مختلف نیاز دارد و باید درباره آن آسیب‌شناسی اجتماعی و فرهنگی و سیاسی صورت بگیرد. نمی‌توان صرفا بر اساس یک شاخص مانند وسعت جغرافیایی این طرح را اجرایی کرد چرا که قطعا آسیب‌هایی به همراه خواهد داشت.»
کیخا؛ حوزه انتخابیه زابل؛ مخالف
«احمدعلی کیخا» نامزد انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی از حوزه انتخابیه زابل، با توحه به شرایط و زیرساخت‌های موجود با طرح تقسیم سیستان و بلوچستان مخالف است و می‌گوید: «پیشنهاد و ایده‌هایی که برخی مطرح می‌کنند، خام است و پشتوانه علمی و کارشناسی ندارد. بنابراین لازم است بررسی بیشتری شود.»
کیخا یکی از دلایل مخالفت خود را این طور بیان می‌کند: «نگران هستم که همانند دیواری که با مرز افغانستان کشیده شد، یک دیوار سیاسی هم در سیستان کشیده شود و با توجه به شرایط خاص این منطقه، این محدودیت‌ها و محرومیت‌ها تمدید شود و استمرار یابد. باید از طرح ایده‌هایی که پشتوانه علمی و اثبات شده ندارند خودداری شود.»
او درباره عدم اتفاق نظر دستگاه‌ها و نهادهای مختلف یادآوری می‌کند: «من در مجلس دهم حضور داشتم و می‌دانم وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه به اجرای این طرح اعتقادی نداشتند.»
کیخا در پایان متذکر می‌شود که لزوما با اصل طرح تقسیم استانی مخالفت ندارد اما شرایط موجود برای اتخاذ این مناسب نیست. او می‌گوید: «زمانی می‌توانم به صورت نهایی و قاطع تصمیم بگیرم که گزارش مطالعاتی مفصل و نهایی شده را ببینم؛ اما تا به حال چنین چیزی درباره این موضوع ندیده‌ام.»
ادامه دارد...