خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: بحران اوکراین در سال ۱۴۰۲ همچون سال قبل، بازار خرید و فروش سلاح‌ها و جنگ‌افزارهای خشونت‌بار را در جهان داغ کرد؛ رقابتی تسلیحاتی میان آمریکا و بازیگران اروپایی که این جنگ را از مرز دوسالگی گذراندند و به سال سوم وارد کردند.
سهم آمریکا و اروپا در تسلیح اوکراین
طی سال ۱۴۰۲ همانند سال ۱۴۰۱، آمریکا بزرگترین کمک کننده مالی و تسلیحاتی به اوکراین بود که نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار به این کشور کمک کرد.
وبسایت آماری «استاتیستا» ۲۲ آذرماه ۱۴۰۲ در گزارشی نوشت که از این کمک‌ها، حدود ۴۳.۹ میلیارد یورو (۴۷.۵۴ میلیارد دلار) به کمک‌های نظامی آمریکا اختصاص دارد که نشان می‌دهد ایالات متحده بسیار بیشتر از هر کشور دیگری به کی‌یف کمک مالی کرده‌است.
البته دولت بایدن در روزهای آخر سال گذشته قصد تصویب بسته کمکی ۶۰ میلیارد دلاری به اوکراین بود که به دلیل مخالفت جمهوری‌خواهان با مشکل مواجه شد و دعوای دو طیف بر سر این بسته، بسترساز شکست‌های مداوم کی‌یف در میدان جنگ شد.
بر پایه این گزارش، بعد از آمریکا آلمان با ۱۷.۱، انگلیس با ۶.۶ و اتحادیه اروپا ۵.۶ میلیارد یورو به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.
تورهای تروئیکای زلنسکی با انبوهی از توافق تسلیحاتی- امنیتی
نخستین تور اروپایی زلنسکی برای جذب حمایت مالی و تسلیحاتی اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ اتفاق افتاد که وی به کشورهای مختلف اروپا از جمله بازیگران تروئیکا (آلمان، انگلیس و فرانسه) سفر کرد که با چند توافق تسلیحاتی بزرگ همراه بود؛ توافق‌هایی که حل بزرگترین بحران کنونی جهان را با مانع‌های جدی روبه‌رو کرد.
در این سفر، زلنسکی موفق شد با «ریشی سوناک» نخست‌وزیر انگلیس، «اولاف شولتس» صدراعظم آلمان و «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه دیدار و گفت وگو کند.
در سفر زلنسکی به برلین، صدراعظم آلمان از اختصاص بسته جدید کمک نظامی به کی‌یف به ارزش ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو خبر داد که بزرگترین بسته کمک تسلیحاتی این کشور به اوکراین از آغاز عملیات نظامی روسیه در این کشور به شمار می‌رفت.
به گفته «بوریس پیستوریوس» وزیر دفاع این کشور، این بسته که سه میلیارد دلار ارزش داشت؛ بسته‌ای که شامل ۲۰ دستگاه خوردوی جنگی پیاده نظام «ماردر»، ۳۰ فروند تانک «لئوپارد ۱»، ۱۵ دستگاه ضد هوایی خودکششی «گپارت»، ۲۰۰ پهپاد شناسایی، چهار سامانه پدافندی Iris-T، مهمات و تجهیزات توپخانه و بیش از ۲۰۰ خودروی زرهی رزمی و لجستیکی» می‌شد.
آلمان سال ۱۴۰۱ نیز کمک نظامی به ارزش ۲ میلیارد یورو برای اوکراین تأمین کرد و سال ۱۴۰۲ نیز اعتباری معادل ۲.۲ میلیارد یورو برای کمک به این کشور تخصیص داد.
از نگاه ناظران، آلمان به بهانه جنگ اوکراین، ضمن اعمال تحریم‌های شدید علیه روسیه در حال اختصاص بودجه کلان برای بالا بردن توان ارتش آلمان و خریدهای تسلیحاتی تازه از آمریکا است؛ کشوری که به دلیل آغازگری جنگ‌های جهانی اول و دوم، همواره با محدودیت برخورداری از ارتش نیرومند مواجه بوده‌است. در همین راستا، آمریکا همان زمان خبر داد که در قراردادی به ارزش حدود ۸.۵ میلیارد دلار ۶۰ فروند بالگرد نظامی «شینوک -۴۷» و دیگر تجهیزات مرتبط را به آلمان می‌فروشد.
لندن مقصد سفر دیگر زلنسکی بود و دولت انگلیس در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد این کشور جنگ‌افزارهای جدیدی در اختیار کی‌یف قرار خواهد داد از قبیل صدها موشک پدافندی و سامانه‌های پهپادی شامل صدها پهپاد تهاجمی دوربرد با بُردی معادل بیش از ۲۰۰ کیلومتر.
سفر زلنسکی به پاریس هم برای زلنسکی بی‌ثمر نبود. کاخ الیزه پس از دیدار سه ساعته ماکرون با زلنسکی اعلام کرد که پاریس ده‌ها تانک سبک و خودروی زرهی به اوکراین تحویل خواهد داد. فرانسه همچنین متعهد به تحویل سامانه‌های دفاع هوایی به کی‌یف شد.
در روزهای پایانی بهمن ۱۴۰۲ بار دیگر زلنسکی تور اروپایی خود را با هدف گفت وگو با سران برلین و پاریس آغاز کرد که امضای پیمان امنیتی ۱۰ ساله میان اوکراین و فرانسه از جمله دستاوردهای این سفر بود.
سلاح‌هایی که سال گذشته میان راه ناپدید شدند
با نگاهی به آمار سه نوع کمک‌های ارسالی به اوکراین می‌توان به این واقعیت پی برد؛
۱. کمک‌های نظامی بیش از نیمی از کمک‌های غرب به ویژه آمریکا به اوکراین را تشکیل می‌دهد. کمک‌های نظامی برای پهپادها، تانک‌ها، موشک‌ها و سایر سیستم‌های مهمات و همچنین آموزش، لجستیک و پشتیبانی اطلاعاتی پرداخت می‌شود.
۲. کمک‌های بشردوستانه اما شامل کمک‌های غذایی، آب آشامیدنی سالم، تجهیزات پزشکی و سایر ملزومات برای اوکراینی‌هایی است که در نتیجه جنگ آواره شده‌اند.
۳. بخشی نیز کمک‌های مالی و اقتصادی است که دولت اوکراین با تکیه با آن می‌تواند حقوق کارمندان دولت، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، مربیان و غیره را پرداخت کند.
خبری که سال گذشته سر و صدای زیادی به پا کرد و به کمک‌های نظامی ارتباط می‌یافت، این بود که بسیاری از این کمک‌ها میانه راه ناپدید می‌شدند. اواخر تیرماه ۱۴۰۲ گزارشی از دفتر بازرسی کل پنتاگون نشان می‌داد بخشی از تسلیحات ارسال‌شده از کشورهای غربی برای اوکراین ناپدید شده و احتمالاً به دست گروه‌های تبهکار افتاده‌است.
البته در نسخه رسانه‌ای شده گزارش دفتر بازرسی کل وزارت دفاع آمریکا، بخش‌هایی از مطالبی که به توضیح درباره قرار گرفتن این سلاح‌ها در دستان گروه‌های ناخواسته می‌پرداخت، لاک گرفته شده‌بود.
طبق گزارش «سی‌ان‌ان» در آن برهه، یک گروه تبهکار پس از نفوذ به یک گردان از گروه‌های داوطلب سلاح‌های مختلفی از جمله یک نارنجک‌انداز و سلاح‌های دیگر را به سرقت برده بودند. در همان ماه، گروهی از تبهکاران اوکراینی که خودشان را نیروهای امدادی جا زده بودند، معادل ۱۷ هزار دلار جلیقه ضدگلوله سرقت کردند.
شهریورماه ۱۴۰۲ نیز روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نوشت که برکناری وزیر دفاع اوکراین نشان‌دهنده چالش‌های پیاپی اوکراین با مساله فساد است. برکناری این وزیر در پی انتشار گزارش‌های مبنی بر دزدی جنگ‌افزارها، اختلاس و سوء‌مدیریت مالی نشانگر چالش‌های داخلی اوکراین همزمان با نبرد خارجی است.
مشکل بزرگ دیگری که اوکراین نیمه دوم سال ۱۴۰۲ با آن مواجه شد، زرادخانه‌های خالی و روند کاهشی کمک‌ها و سلاح‌های ارسالی از سوی آمریکا و اروپا است.
اواخر بهمن ماه ۱۴۰۲ شبکه خبری «یورونیوز» اعلام کرد که کمبود تجهیزات وارداتی از غرب به اوکراین و همچنین افزایش نگرانی‌ها از توقف کمک‌های نظامی آمریکا، کی‌یف را مجبور به حفظ موجودی‌های نظامی خود کرده‌است.
طبق بررسی‌های انجام شده در مؤسسه مطالعات جنگ (ISW)مستقر در آمریکا، تأخیر در کمک‌های امنیتی غرب به اوکراین به حمله‌های نظامی روسیه کمک کرده و سربازان اوکراینی را از دفاع در برابر پیشروی‌های روسیه باز داشته است.
یورونیوز با اشاره به مصاحبه «آسوشیتدپرس» با چندین فرمانده نظامی اوکراینی پیش از سقوط شهر راهبردی «آودیوکا»، نوشت: کمبود تجهیزات جنگی که مدت‌ها گریبانگیر نیروهای این کشور بوده از پاییز گذشته بدتر شده‌است. کاهش تأمین ذخایر توپخانه‌های دوربرد اوکراین توسط غرب به این معنی است که نیروهای ارتش کی‌یف نمی‌توانند به اهداف جنگی در اعماق مرزهای روسیه حمله کنند.
بی‌اعتنایی آمریکا و اروپا به اوکراین که ارتباط مستقیمی به درگیری آنها در جنگ غزه دارد، باعث انتقاد سیاست‌های غرب از سوی زلنسکی شده‌است.
در همین پیوند، زلنسکی ۱۲ اسفند ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با «اکونومیست» در انتقاد از مواضع اخیر غرب نسبت به جنگ با روسیه، گلایه کرد که «غرب احساس فوریت در مورد جنگ را از دست داده‌است و شهروندان اوکراینی هم احساس تهدید علیه خود و مملکتشان را در این جنگ از دست داده‌اند.»