خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه؛ سهیلا کثیر: موج شایعه اخراج اساتید دانشگاه‌های ایران در تابستان ۱۴۰۲ به راه افتاد. شایعه‌های اخراج از دانشگاه، تعلیق، قطع یا کاهش حقوق، بازنشستگی اجباری، احضار توسط حراست دانشگاه، احضار از سوی نهادهای امنیتی و در نهایت محرومیت از فرصت‌های حرفهای، بودجه‌های مطالعاتی و پروژه‌های علمی، از جمله موضوعاتی بود که در خصوص عملکرد دانشگاه تهران در فضای مجازی رواج پیدا کرد که هیأت رئیسه دانشگاه تهران در موقعیت‌های متعدد رخ دادن این موضوعات را به صورت قاطعانه تکذیب کرده است.
با توجه به اینکه اساتید دانشگاه از سرمایه‌های ارزشمند کشور محسوب می‌شوند و کنشگری سیاسی صحیح و نقد درست از جمله وظایف اجتماعی است خبرنگار مهر درباره شایعه اخراج اساتید در دانشگاه تهران با دکتر سید محمد مقیمی گفت‌وگو کرد که در ادامه این گفت وگو را می‌خوانیم.
* در ماه‌های اخیر گمانه‌ای تحت عنوان اخراج و توبیخ اساتید دانشگاه تهران از سوی برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است، در این باره توضیحاتی می‌فرمایید؟
یک آمار غیرواقعی در رابطه با ادعای اخراج اساتید برای دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده بود که مشخص نبود دقیقاً برای کدام دانشگاه است. ما در دانشگاه تهران هیچ وقت رویکرد برخورد نامناسب با اساتید و دانشگاهیان نداشته‌ایم و با هیچکدام از دانشجویان و کارمندان و اساتید که منتقد سیاسی و اجتماعی هستند، در ارتباط با فعالیت‌هایشان برخورد تنبیهی صورت نگرفته است. در دانشگاه تهران نه تنها برخورد نامناسب با منتقد صورت نمی‌گیرد، بلکه فضایی فراهم می‌شود که انتقادها مطرح شود، در واقع ما در دانشگاه تهران سازوکارهای نقد را فراهم کرده‌ایم.
تلویزیون اینترنتی را در ابتدای دوره جدید مدیریت دانشگاه تهران تأسیس کرده‌ایم که در هیچ دانشگاهی سابقه راه‌اندازی چنین رسانه و ظرفیتی وجود ندارد و همواره تلاش می‌کنیم حرفهای منتقدین بیشتر شنیده شود. راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی به عنوان رسانه دانشگاه و همچنین تقویت واحد روابط عمومی در دانشگاه تهران مؤید این رویکرد است که ما در دانشگاه تهران برخورد کاملاً مناسب و در شأن اساتید و دانشگاهیان داریم.
*آیا تا به حال در دانشگاه تهران استادی اخراج شده است؟ اگر پاسخ شما مثبت است این اخراج به چه صورت بوده است؟
همیشه گفته‌ام که هیچ استاد اخراجی در دانشگاه تهران نداریم زیرا اخراج معنای خاص خود را دارد. وقتی از ادعای اخراج استاد نام برده می‌شود به این معنا است که قرارداد یک استاد با استخدام رسمی دانشگاه تهران به دلایل مختلف و به صورت یکطرفه لغو شود که چنین موضوعی طی ۲.۵ سال اخیر در دانشگاه تهران اتفاق نیفتاده است.
در مورد اعضای هیأت علمی پیمانی شرایط به گونه دیگری است. وقتی دوره پیمانی عضو هیأت علمی به پایان می‌رسد، عملکرد علمی و اخلاقی او مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در وضعیت استخدامی عضو هیأت علمی پیمانی که قرارداد یکساله با او منعقد می‌شود، در متن قرارداد قید می‌شود که فرد از نظر علمی و از نظر مقالات و پژوهش‌ها باید شایستگی داشته باشد و اگر عضو هیأت علمی پیمانی موفق نشود در پایان سال در ارزیابی‌های علمی، پژوهشی، فرهنگی و اخلاقی که توسط دانشجویان، همکارانش و واحدهای متولی رصد عملکرد اعضای هیأت علمی صورت می‌گیرد، امتیاز لازم را کسب کند، دانشگاه قادر به ادامه همکاری به عنوان عضو هیأت علمی پیمانی نخواهد بود.
هیچ استاد اخراجی در دانشگاه تهران نداریم زیرا اخراج معنای خاص خود را دارد و چنین موضوعی طی ۲.۵ سال اخیر در دانشگاه تهران اتفاق نیفتاده است هیأت علمی در ابتدا به صورت استخدام پیمانی و در قالب قرارداد یکساله جذب دانشگاه می‌شود و در پایان دوره یکساله، عملکرد وی بر اساس شرایط مندرج در قرارداد مورد بررسی قرار گرفته و مجدداً شایستگی‌های فرد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این فرآیندی است که در خصوص همه اعضای هیأت علمی منجمله اینجانب رعایت شده و همه ما این مراحل را در مسیر ترقی عضویت هیأت علمی خود طی کرده‌ایم. ممکن است عضو هیأت علمی در ارزیابی دانشجویان و همچنین عملکرد آموزشی، پژوهشی و فرهنگی، امتیاز کافی بدست نیاورد یا توان تدریس او به اندازه کافی رضایت‌بخش نباشد، یا عملکرد پژوهشی و منش استادی در حد استانداردهای دانشگاه تهران نباشد؛ طبیعی است که در این حالت بعد از پایان قرارداد یکساله، قرارداد جدیدی منعقد نمی‌شود و آن فرد دیگر عضو هیأت علمی دانشگاه نخواهد بود. این روند در واقع سنت دانشگاه در همه دوره‌های مدیریتی بوده است و در دوره جاری مدیریت دانشگاه نیز این شیوه استخدامی که مبتنی بر آئین‌نامه استخدامی و ضوابط اداری است، همچنان جاری و ساری است.
* اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران چگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و نتیجه این ارزیابی چگونه در قطع همکاری با دانشگاه تأثیر دارد؟
همیشه و در همه دوره‌های دانشگاه تهران، عضو هیأت علمی با قرارداد پیمانی در پایان قرارداد یک ساله‌اش مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر شرایط لازم را داشته باشد، قراردادش برای سال آینده تمدید می‌شود تا وضعیت استخدام او به رسمی آزمایشی و رسمی تغییر پیدا کند. مادامی که وضعیت یک عضو هیأت علمی، قرارداد پیمانی است، هر ساله باید عملکرد او از جنبه‌های مختلف بررسی شود. برخی از این اساتید علی‌رغم میل ما ممکن است شرایط لازم را نداشته باشند و در پایان قراردادشان، همکاری ایشان تمدید نشود.
چنانچه در مجموعه دانشکده‌ها و در گروه‌ها این استاد نتوانسته باشد تراز علمی استادی دانشگاه تهران را کسب کند، ما به افرادی که تراز لازم را کسب نکرده‌اند، فرصت می‌دهیم که یک سال دیگر پژوهش انجام دهند و تراز علمی لازم را به دست بیاورند.
برخی از اعضای هیأت اجرایی جذب مرکزی دانشگاه که در دوره‌های قبلی مدیریت دانشگاه تهران حضور داشته‌اند، گاهی اوقات بر ما خرده می‌گیرند که در زمینه فرصت دادن به افرادی که نتوانسته‌اند به معیارها و شاخص‌های مورد نظر دست یابند، بیش از حد نرمش به‌خرج می‌دهیم؛ ولی استدلال من این است که تا آنجا که ممکن است و احتمال بهبود عملکرد وجود دارد، باید به افرادی که ولو یکسال با دانشگاه قرارداد داشته‌اند، فرصت داده شود و با فراهم کردن امکانات و زمینه‌های لازم و حتی ساعت‌ها گفت‌وگوی حضوری با این افراد و مدیران دانشکده مربوطه، تلاش‌مان این است که عدم تمدید قراردادهای پیمانی به حداقل ممکن برسد که مقایسه آماری بخوبی بیانگر این است که در قیاس با دوره‌های سابق مدیریت دانشگاه، وضعیت بهتری داشته‌ایم.
* شما به عنوان رئیس دانشگاه تهران این موضوع که گفته می‌شود با اساتید دانشگاه تهران به دلیل تفکرات سیاسی و نقد کردن برخورد می‌شود را تا چه اندازه درست می‌دانید؟
این موضوع کاملاً غیر واقعی است. من به شما اطمینان می‌دهم که در این خصوص با هیچ شخصی قطع همکاری نداشته‌ایم و با تعداد قلیلی از افراد پیمانی، صرفاً بخاطر موضوعات علمی و تراز استادی دانشگاه تهران قطع همکاری کرده‌ایم. البته ممکن است یک هیأت علمی پیمانی که تراز علمی را کسب نکرده است و در عین حال نقد سیاسی هم کرده باشد، در این لیست قرار داشته باشد و بخواهد از همین موضوع سو استفاده بکند و عدم تمدید قرارداد را به گردن رویکرد سیاسی بیاندازد و نه عدم احراز شایستگی‌های علمی.
* پس علت نام بردن اسامی برخی از اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران در فضای مجازی تحت عنوان استاد اخراجی دانشگاه تهران چیست؟
بله، در فضای مجازی عده‌ای را نام می‌برند که در دانشگاه تهران حق‌التدریس بوده‌اند - که عضو هیأت علمی دانشگاه تهران هم نیستند - و بنا به دلایلی همچون عدم نیاز گروه، نمره پایین ارزیابی دانشجویی و یا در مواردی به علت مشکل اخلاقی، ادامه همکاری با آنها قطع شده باشد. اما در برخی رسانه‌ها می‌شنویم که می‌گویند ما به علت نقد سیاسی و یا گرایشات سیاسی، با آنها قطع همکاری کرده‌ایم! من همین‌جا اعلام می‌کنم حاضرم اگر هر مدرس حق‌التدریس یا عضو هیأت علمی پیمانی بگوید که وی را به علت نقد سیاسی یا گرایش خاص سیاسی از دانشگاه تهران اخراج کرده‌اند، با حضور هر رسانه‌ای که استاد مدعی مشخص می‌کند، شخصاً نشست و مناظره برگزار کنم و ادعاهای استاد مربوطه را بر اساس مدارک و شواهد واقعی بررسی کنیم و در صورت تمایل استاد مدعی، دلیل واقعی قطع همکاری را به صورت شفاف بیان کنم و به شما اطمینان می‌دهم که اگر دلایل قطع همکاری برخی از اینها را با رسانه‌ها و افکار عمومی در میان بگذارم، ذینفعان دانشگاه خواستار برخورد قضائی و قانونی با آنها خواهند شد.
شما اگر یک مورد اخراجی به مفهوم سازمانی و اداری پیدا کردید، به من معرفی کنید. آمادگی کامل دارم که یک جلسه با حضور رسانه‌ها برگزار کنم و با این استادی که ادعا دارد به دلایل سیاسی اخراج شده است مناظره کنم و در نهایت اگر اشتباه از مدیریت دانشگاه تهران بود، حتماً در تصمیم خود تجدیدنظر و حکم فرد را اصلاح می‌کنیم.
من به دلیل اینکه شأن افرادی که حتی فقط یک ترم با ما همکاری داشته‌اند نیز حفظ شود، از بیان دلایل قطع همکاری خودداری می‌کنم. این نجابت مدیریت دانشگاه تهران نباید باعث گستاخ شدن برخی افراد شود و مدیریت دانشگاه را متهم سازند که به علت موضع سیاسی و گرایشات سیاسی و نقدی که وارد کرده‌اند، به دلایل سیاسی اخراج شده‌اند.
شما اگر یک مورد اخراجی به مفهوم سازمانی و اداری پیدا کردید، به من معرفی کنید. آمادگی کامل دارم که یک جلسه با حضور رسانه‌ها برگزار کنم و با این استادی که ادعا دارد به دلایل سیاسی اخراج شده است مناظره کنم و در نهایت اگر اشتباه از مدیریت دانشگاه تهران بود، حتماً در تصمیم خود تجدیدنظر و حکم فرد را اصلاح می‌کنیم
آن اساتیدی که اخلاق آکادمیک و حرفهای را رعایت می‌کنند و از فرآیندهای اداری آگاه هستند، به خوبی می‌دانند که روش کار به چه صورت است و هیاهو راه نمی‌اندازند؛ اما عده‌ای قلیل در حد سه چهار نفر، با کمک برخی رسانه‌های معلوم‌الحال، در فضای مجازی هیاهو می‌کنند و اعلام می‌کنند که به علت موضع سیاسی که داشته‌اند، دانشگاه تهران با آنها قطع همکاری کرده است؛ که اتفاقاً برخی از همین افراد مشکل اخلاقی داشته‌اند که اگر خودشان رضایت داشته باشند، شواهد و مستندات ارائه خواهد شد.
* آیا علت قطع همکاری با برخی از اعضای هیأت علمی فقط مشکل اخلاقی است یا مشکلات دیگری هم در این میان وجود داشته است؟
من نمی‌گویم که با هر شخصی که قطع همکاری کرده‌ایم، مشکل اخلاقی داشته است، ولی برخی از آن اساتیدی که در فضای مجازی خیلی سر و صدا می‌کنند، اتفاقاً مشکل اخلاقی‌شان محرز است. این اشخاص اگر خودشان مایل باشند، اعلام تمایل کنند تا من دلایل واقعی عدم همکاری با آنها را بیان کنم.
در بحث مربوط به قطع ارتباط با مدرسان حق‌التدریس، گروه‌های آموزشی هستند که در این باره تصمیم می‌گیرند. برخی گروه‌ها، استاد جدید جذب کرده‌اند و دیگر نیاز به برخی از اساتید حق‌التدریسی ندارند. البته این موضوع در دانشگاه‌ها یک موضوع حل شده است و کسی به این حرف‌ها وقعی نمی‌نهد، ولی وقتی به افکار عمومی کشیده می‌شود، شائبه‌هایی پیش می‌آید که گویا این اساتید حق‌التدریسی به صورت تمام وقت و رسمی با ما همکاری داشته‌اند و قطع همکاری با آنها به نحوی بازنمایی می‌شود که گویا واقعاً اخراج شده‌اند! در صورتی که معنای حق‌التدریس معلوم است و مدرس حق‌التدریس برای یک ترم دعوت به همکاری می‌شود و ادامه همکاری آن برای ترم آینده بستگی به نیاز گروه و دانشکده دارد.
* دانشگاه تهران درباره اساتید که سال خدمتشان به پایان رسیده برای پایان همکاری چگونه برنامه ریزی کرده است و شرایط بازنشستگی اساتید چگونه است؟
در دو سال اخیر میزان بازنشستگی اساتید دانشگاه تهران به حداقل میزان ممکن رسیده است، اساتید ما به ویژه اساتید برجسته ما سرمایه ارزشمند کشور هستند و من معتقدم مادام‌العمر باید با دانشگاه تهران همکاری کنند. با توجه به ظرفیت قانونی که برای تمدید قرارداد بازنشستگان وجود داشت، ما از این اختیار قانونی استفاده کردیم و مدت خدمت برخی از اساتیدی که وقت بازنشستگی آنها فرا رسیده بود را برای یک سال دیگر تمدید کردیم و ان شاءالله برای سال آینده هم مدت خدمتشان را تمدید خواهیم کرد. هر ساله به طور متوسط یکصد نفر استاد بازنشسته داشته‌ایم که این آمار در سال جاری به کمتر از سی نفر می‌رسد که در چند دهه اخیر این آمار پایین بازنشستگی اساتید در دانشگاه تهران بی‌سابقه بوده است.
آمار غلط و لیست برخی رسانه‌ها در رابطه با آنچه که تحت عنوان اساتید اخراجی نام برده می‌شود، تکذیب می‌شود. از رسانه‌ها می‌خواهم که در نقل این گونه اخبار، انصاف را رعایت کنند و تسلیم جوسازی‌ها نشوند. برخی از این افراد که از آنها نام برده می‌شود، هم اکنون بدون هیچ مشکلی به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه تهران همکاری دارند و حقوق دریافت می‌کنند و برخی از آنها هم هیچ‌گاه هیأت علمی دانشگاه تهران نبوده‌اند.