خبرگزاری مهر - گروه استانها: رمضان آرام‌آرام قدم‌های مبارکش را به چشم‌های منتظر نزدیک کرده تا یک ماه دیگر مهمان دل‌های مشتاقان خود باشد و این مردم لرستان هستند که چشم بر جاده زمان دوخته‌اند که مسافر رمضان از راه برسد تا با دست‌های به آسمان و سینه‌های معطر از عطر وجود خدا در آغوشش گیرند.
رمضان ماه شستشوی دل‌ها از غبار گناهان
رمضان ماه شستشوی دل‌ها از غبار گناهان و ماهی است که انگشت اشاره به آنچه خوبی‌هاست نشانه می‌رود، این است که شمار گناه در این ۳۰ روزه خدایی کاهش‌یافته و این روزه‌دار است که دست به دامان پاکی‌ها می‌شود تا سپری بسازد از دعا و مناجات رو به آنچه از خدای خویش دورش می‌سازد.
می‌توان گفت در این ماه، این پاکی و خوبی است که دست بر شانه روزه‌دار می‌گذارند تا او چشم‌هایش را جز به سمت آسمان نگشاید.
مردم لرستان از دیرباز هرسال مشتاقانه به استقبال این ماه عزیز می‌شتابند تا گرامی‌اش دارند، هرکسی می‌کوشد قدر بزرگی از دریای معرفتش بکشد تا تشنگی از وجود بزداید.
عشق مردم این استان تا به‌جایی است که حتی کودکانی که هنوز قدشان به بالای تکلیف نرسیده روزهای گرم تابستان را پابه‌پای بزرگ‌ترها تاب می‌آورند و لب‌های تشنه و شکم‌های گرسنه را به غروب افطاری می‌رسانند تا بچه مسلمانی خود را تثبیت کنند و آن‌ها نیز خدای بزرگ را مهمان دل‌های کوچک خود کنند.
درواقع همین یک ماه تمرینی است تا کودکان نماز را کنار دریای سجاده مادران خود بیاموزند و از این ساحل زیبای معنویت، اقیانوس مذهب را به نظاره بایستند.
جاری‌شدن سنت «کاسمسا» در لرستان
ماه رمضان در گوشه‌گوشه لرستان مملو از آداب‌ورسومی است که البته امروزه تنها در برخی از روستاهای استان برگزار می‌شوند و تنها یادگاری است شیرین به‌جامانده از روزهایی که گویا فاصله زمینیان باخدا تنها چند قدم بوده است.
یکی از آداب کهن لرستان که هنوز نیز در برخی نقاط استان اجرا می‌شود سنت «کاسم سا» است، مطابق این سنت هر خانواده‌ای مقداری از غذای افطار خود را برای همسایگان می‌برد و همسایه نیز مقداری از غذای افطار خود را در ظرف غذایی که با آن برایش غذا آورده‌اند می‌ریزد و پس می‌فرستد.
اجرای این رسم ضمن تقویت روابط بین همسایگان و فامیل باعث خبر گرفتن از احوال و وضعیت معیشتی خانواده‌ها از یکدیگر می‌شود و به‌خصوص باعث شناسایی خانواده‌های کم‌بضاعت خواهد شد.
خودنمایی شیرینی‌های محلی در سفره‌های افطار و سحر
در لرستان بازار شیرینی‌های محلی در ماه مبارک رمضان بسیار داغ است، در اغلب شهرها و روستاهای لرستان شیرینی‌های متعددی بر سر سفره افطاری قرار می‌گیرد.
برخی از بانوان روستاهای استان به‌رسم دیرین خود سفره افطار خانواده را با شیرینی‌های محلی و بومی آذین می‌بندند.
این شیرینی‌ها باتوجه‌به فصلی که رمضان در آن قرار می‌گیرد و نوع مهیاکردن آن متنوع هستند، اگر ماه مبارک رمضان در فصل بهار و تابستان باشد معمولاً با شیرینی‌ها و نان‌های محلی مانند «چزنک (معادل لکی: چُرَک و رین)»، «برساق» و «ساکی پز» سفره‌های افطار آراسته می‌شوند و اگر این ماه مبارک در فصل زمستان باشد نان‌شیرینی «گرده» روی سفره افطار قرار می‌گیرد.
«چزنک» و «ساکی پز» را روی ساج (تابه) درست می‌کنند و به همین دلیل در فصل تابستان و بهار پخته می‌شود؛ چون در این فصل زنان لر در فضای آزاد اقدام به درست‌کردن غذا و نان می‌کنند.
آش «کشکینه» پای ثابت سفره افطار
«گرده» را به این دلیل در زمستان درست می‌کنیم؛ چراکه برای درست‌کردن این شیرینی خوشمزه در این فصل از بخاری و کرسی خانگی استفاده می‌شود. هرچند که این روزها به مدد وسایل آشپزی امروزی در خانه‌های شهری نیز این شیرینی‌ها طبخ می‌شود.
سفره افطار ماه رمضان مردم لرستان از غذاهای محلی سبک نیز خالی نیست، سوپ «کشکینه» ازجمله غذاهای مقوی است که در فصول مختلف به‌ویژه زمستان مورداستفاده قرار می‌گیرد.
«کشکینه» خشک را زنان روستا از ماه‌ها قبل در فصل‌های بهار و تابستان با گندم نیمه آرد شده و دوغ درست می‌کنند و به شکل دایره درمی‌آورند و سپس آن را جلوی آفتاب می‌گذارند تا خشک شود و برای فصل زمستان به همراه ادویه‌جات، پیاز و روغن در آب جوش حل کرده و به‌عنوان یک سوپ سبک و مقوی استفاده می‌کنند.
پیچیدن آوای مؤذن در سحرگاهان
مردم روستاهای اطراف سلسله و دلفان درگذشته برای دیدن ماه مجمع محلی تشکیل می‌دادند، مجمع محلی رؤیت هلال ماه مجمعی بود متشکل از بزرگان و علمای محلی که برای رؤیت هلال ماه به اطراف روستا می‌رفتند و درجایی که آسمان صاف بود سعی دررویت هلال ماه داشتند.
روستاهای لرستان عموماً مؤذن مخصوص داشته‌اند، مؤذن هر روستا باتوجه‌به تجربه دیرینه خود در سحرها و غروب‌های رمضان با صدای رسا بانگ اذان را از بالای پشت‌بام روستا به همه مناطق روستا می‌رسانده است.
در بعضی دیگر از روستاها مؤذن از روی خواندن خروس زمان اذان را تخمین می‌زده است که این نوع خواندن خروس به «خروس اول» مشهور بوده است.
از دیگر راه‌های بیدار کردن مردم در سحرهای ماه رمضان رفتن مؤذن یا یکی از اهالی روستا به درب‌خانه مردم و زدن در خانه‌ها برای بیدار کردن مردم است که خانواده‌ها نیز به نشانه تشکر از فردی آن‌ها را بیدار کرده است از غذای سحر خود مقداری به او می‌دادند.
از برساق تا زولبیا
لرستانی‌ها سحر را با غذاهای ساده به اذان صبح می‌رسانند و در طول روز غیرت دینی و فرهنگ ایلی، اجازه روزه‌خواری را از کسانی می‌گیرد که به هر دلیلی از عهده روزه‌گرفتن برنمی‌آیند.
مغازه‌های حلیم‌پزی در لرستان با شروع رمضان دایر می‌شوند تا هم‌غذای سحری و هم افطاری روزه‌داران را تهیه کنند. اگر ماه روزه را در خیابان‌های شهرهای لرستان قدم بزنی با حلیم‌پزهایی روبه‌رو می‌شوی که در طول شبانه‌روز چوب مخصوص حلیم‌پزی را در دیگ بزرگ خود می‌چرخانند تا افطاری و سحری روزه‌داران را آماده کنند.
معمولاً در لرستان افطاری‌ها با آب داغ و بامیه و زولبیا آغاز می‌شود؛ اما بر برخی سفره‌ها هنوز دانه‌های درشت و خوشمزه «برساق» خودنمایی می‌کند.
برساق از شیرینی‌های ویژه تاریخ لرستان است که از آرد، شیر، شکر و برخی افزودنی‌ها از گیاهان بومی و طبیعی درست می‌شود و سهم بزرگی از سفره افطاری مردم این دیار دارد.
لرستانی‌ها معمولاً نماز پنج‌گانه خود را در مسجد و شانه‌به‌شانه جماعت می‌خوانند و کوچه‌های بامدادی این استان پراست از دسته‌های مردمی که لب از خوردن و آشامیدن بسته و قدم‌ها را شتاب داده تا پیش از صدای اذان خود را به‌صف های جماعت مساجد برسانند.
بازار شهرهای این استان هنگام غروب، جلوه‌ای دیدنی به خود می‌گیرد. به‌گونه‌ای که خیابان‌های اصلی نمایشگاهی برای عرضه مواد مصرفی افطاری است.
از خرما و شیرینی گرفته تا میوه‌های مختلف، فروشنده‌ها منتظرند تا مردم از مساجد بیرون‌آمده تا با دسته‌های خریدار مواجه شوند. درواقع ۳۰ غروب ماه رمضان، معیشت برخی خانواده‌ها رونق می‌گیرد.
تشریح برنامه‌های ماه رمضان توسط مدیرکل تبلیغات اسلامی
حجت‌الاسلام مهدی قدرتی مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان در سخنانی با اشاره به اینکه ماه مبارک رمضان امسال یک کار سه‌ساله را با محوریت قرآن و ۵۰ فراز از آیات الهی آغاز خواهیم کرد، اظهار داشت: این آیات قرآن، آیاتی کاربردی و عملیاتی برای جامعه امروز ما است.
وی گفت: در این راستا در چهار بعد گفتمان‌سازی آیات و انس با آیات منتخب، مفاهیم و معارف قرآنی، حفظ آیات و کنش گری برنامه‌های ماه مبارک رمضان اجرا می‌شود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به همکاری با شهرداری در راستای عملیاتی‌شدن بعد گفتمان‌سازی این طرح، عنوان کرد: این امر در قالب تصویر، در بیلبوردها، فضاسازی‌های محیطی و… انجام می‌گیرد.
حجت‌الاسلام قدرتی با اشاره به ضبط برنامه میزگرد دانشجویی «شهر آیه‌ها» با محوریت طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، ادامه داد: این میزگرد با حضور کارشناسان و اساتید در محل کتابخانه مرکزی در حال ضبط است.
وی بیان داشت: این میزگرد در قالب ۳۰ جلسه ماه مبارک رمضان در حال ضبط و تدوین است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به تلاوت آیات قرآن در صداوسیما و همچنین فضای مجازی با حضور قاریان و همچنین قرائت آیات منتخب در ایام ماه مبارک رمضان، گفت: همکاری‌هایی با سازمان صداوسیما در برنامه‌های افطار، سحر و… نیز خواهیم داشت.
حجت‌الاسلام قدرتی با اشاره به همکاری با آموزش‌وپرورش در راستای انس با قرآن در ایام ماه مبارک رمضان، افزود: در این راستا یکی از اقدامات، تولید «پیک نوروزی قرآنی» است.
اجرای برنامه‌محوری «مسطورا»
وی همچنین از برگزاری برنامه‌های متنوع قرآنی در سطح دانشگاه‌ها، دانشجویان و اساتید خبر داد و گفت: جلسات عمومی جز خوانی قرآن، تلاوت‌های قرآنی و… را نیز در ایام ماه مبارک رمضان خواهیم داشت.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان از استفاده از ظرفیت مبلغین و مبلغات در راستای برگزاری برنامه‌های مفاهیم قرآنی خبر داد و گفت: جلسات تفسیر محوری قرآن در شهرها با حضور ائمه جمعه، تولید موشن‌گرافی برای هر آیه، تفسیر آیات در فضای مجازی از سوی اساتید و… از دیگر اقدامات خواهد بود.
حجت‌الاسلام قدرتی با اشاره به برگزاری طرح حفظ قرآن در بین دانش‌آموزان و دانشجویان و عموم مردم، عنوان کرد: در حوزه کنش گری نیز باید اقدام به کادرسازی و نیروسازی قرآنی کنیم.
وی بیان داشت: یک برنامه ویژه ما در ایام ماه مبارک رمضان تربیت نیرو و کنش گر قرآنی است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با بیان اینکه بر اساس افقی که برای استان لرستان دیده‌ایم، تلاش این است که انس و آشنایی با قرآن را با استفاده از ظرفیت رسانه، فضای مجازی، جلسات قرآنی، فضاسازی محیطی و… حداقل برای ۹۰۰ هزار نفر در استان داشته باشیم.
حجت‌الاسلام قدرتی، افزود: در حوزه مفاهیم قرآنی نیز افق این بوده که بتوانیم ۲۰۰ هزار نفر را با معارف قرآنی آشنا کنیم.
وی گفت: در قالب حفظ ۵۰ آیه، ۲۵ هزار نفر حافظ قرآن را تلاش داریم داشته باشیم و در ماه مبارک رمضان حافظ قرآن از دو تا ۵۰ آیه را داشته باشیم.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان، عنوان کرد: در طرح مفاهیم قرآن و کنش گر قرآنی نیز افق ما در ماه مبارک رمضان پنج هزار نفر است.
وی تأکید کرد: اقدامات در دستور کار در قالب طرح «مسطورا» یا «سطر سطر زندگی با آیه‌ها» انجام خواهند شد.