خبرگزاری مهر، گروه استانها: بخش بسطام در شمال شهرستان شاهرود قرار دارد، این بخش با مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز سالانه میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی بوده و ظرفیت‌های گردشگری فراوانی دارد، بهترین فصل سفر به بخش بسطام عید نوروز تا ابتدای تابستان است منطقه‌ای مملو از ظرفیت‌های گردشگری طبیعی، عرفانی و تاریخی که هر کدامشان برای یک استان کافی هستند.
در این بخش جنگل ثبت جهانی ابر وجود دارد که از دوران هیرکانیان به یادگار باقی مانده و به عبارت دیگر عصر یخبندان را هم پشت سر گذارده است در این بخش همچنین مقبره شیخ ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی قرار دارد که در کنار مجموعه تاریخی بسطام و امامزاده محمد (ع) یک جاذبه گردشگری فوق‌العاده را ساخته است.
در بخش بسطام شهر مجن و دیدنی‌های طبیعی آن مانند آبشار تنگدستان قرار دارد. شاید در نگاه اول بخش بسطام منطقه کوچک اما به لحاظ طبیعی زیبا به نظر برسد اما کافی است بدانیم که برای گشت و گذار در همین بخش کوچک حداقل پنج روز زمان نیاز است، لذا در این گزارش سعی داریم به ظرفیت‌های گردشگری بخش بسطام در شهرستان شاهرود بپردازیم، بخشی که همزمان با عید نوروز میزبان حجم بزرگی از گردشگران می‌شود.
جنگل ابر و اولنگ
جنگل ابر قسمتی از قدیمی‌ترین و زیباترین جنگل‌های هیرکانی است که ۳۵ هزار هکتار وسعت وسعت دارد، در اغلب مواقع فضای این جنگل را اقیانوسی از ابر فراگرفته و به همین دلیل نام این جنگل «ابر» است. درواقع ابر اکوتون است، یعنی بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی مانند مرزی قرار دارد در نتیجه فاصله رمل‌های کویری شاهرود تا جنگل ابر واقع در بخش بسطام تنها ۴۰ دقیقه رانندگی با خودرو است.
راش، بلوط، اورس، افرا و آویشن و شبدر و … از ابر یک باغ موزه حیات طبیعی ساخته است کارشناسان این جنگل را لایه حفاظتی زمین و سپری برای حفاظت از منطقه ابر می‌دانند، گردشگران برای سفر به ابر می‌بایست از شهر شاهرود به بخش بسطام رفته و در مسیر خوش ییلاق تا روستای ابر ۳۵ کیلومتر رانندگی کنند همچنین برای اقامت هم می‌توان از جنگل ابر و بوم گردی‌های روستای ابر استفاده کرد و هم در دیگر نقاط مانند خیج، بسطام، میغان و خرقان و شاهرود استفاده کرد تا بیشتر جاذبه‌های گردشگری این منطقه را دید.
جنگل و ارتفاعات اولنگ بخشی از چشم‌انداز منطقهٔ جنگلی شمال شهرستان شاهرود و جنوب شهرستان رامیان است که در بخش بسطام قرار دارد این جنگل در محدوده استان سمنان به واسطه اینکه کمتر گردشگر پذیری دارد حتی از ابر هم بکر تر باقی مانده در نتیجه مناظر دیدنی بسیاری دارد، این جنگل ۵۵ کیلومتر از شاهرود و ۴۸ کیلومتر از بسطام فاصله دارد و نزدیک‌ترین محل‌های اقامتی به آن کلاته خیج و خیج در پایین دست راهدار خانه گورخان هستند.
استادژ و ابرسج
ابرسج روستایی در شمال بسطام است روستایی بسیار زیبا که بیش از یک هزار و ۱۰۰ نفر جمعیت دارد اما نقاط دیدنی فراوانی دارد که استادژ و همچنین آبشار یخی این روستا از مهمترین جاذبه‌های گردشگری آن هستند همچنین این روستا به لحاظ زادگاه بسیاری از چهره‌های دینی و مذهبی و ملی کشورمان نیز محسوب می‌شود.
ابرسج به دلیل قرار گرفتن در نقطه‌ای که دهانه ورودی به کوهساران شاهوار است از طبیعتی کوهستانی و از هوایی دل انگیز در فصول ابتدایی سال و هوایی سرد در فصول متأخر سال برخوردار است. در فصل بهار و تابستان باغات و مراتع روستا و کوه‌های منتهی به شاهوار زیبایی خاصی به چهره این روستا بخشیده اما جاذبه اصلی این روستا در زمستان و به هنگام یخ زدگی آبشارهای هفتگانه دره اَوِستا است.
روستای ابرسج بین دو دره اَوِستا و دره اِوِرسی که در هر دو دره رودخانه دائمی درجریان است قرار دارد و به دلیل کوهستانی بودن این منطقه آبشارهای زیادی در مسیر آب شکل گرفته که در فصول مختلف سال جاذبه‌های دیدنی خود را دارد. همچنین می‌توان به منطقه اقبالیه، اورس دو هزار و ۵۰۰، زیارتگاه عارف نامی پیر عبدالله داستانی همنشین شیخ ابوالحسن خرقانی و مسجد سرخان که از قدیمی‌ترین ابنیه و مساجد منطقه است و مناطق بسیار دیگر اشاره کرد. این روستا همچنین عسل، گردو و نمد و سفال را به عنوان سوغات خود به مردم معرفی می‌کند.
مجموعه تاریخی بسطام و بایزید
مجموعه تاریخی بسطام یادگاری از حضور امامزاده محمد (ع) و بایزید بسطامی و همچنین مسجدی از دوره ایلخانیان چون نگین زیبایی می‌درخشد و گردشگران داخلی و خارجی را به گرد خود جمع می‌کند. مسجد بایزید و مناره مجاور آن از دیگر آثار بسیار قدیمی این مجموعه هستند. این مسجد شامل دو شبستان است که شبستان بزرگ‌تر به شبستان مردانه و شبستان کوچک‌تر به شبستان زنانه مشهور است.
فضای موسوم به شبستان زنانه، مسجدی از دوره ایلخانیان (اواخر قرن هشتم) است که فضای هشتی مجاور آن در همین دوره یا اندکی بعد احداث و روی یکی از دیوارهایش تاریخ ۵۱۴ وجود دارد.
بایزید بسطامی جایگاهی بس والا در عرفان دارد و در خداشناسی و توحید سخنان زیبایی دارد که عارف بزرگ و نامی ایران فریدالدین عطار نیشابوری برخی از سخنان بایزید را در کتاب تذکرةالاولیاء آورده است.
این مجموعه سال‌ها است که در گیر و دار ثبت جهانی است و تلاش‌های خوبی نیز برای آن صورت گرفته اما تاکنون این تلاش‌ها کم فایده بوده است از سوی دیگر باید گفت بسطام در هفت کیلومتری شمال شاهرود قرار گرفته و برای اقامت در این شهر نمونه گردشگری هم می‌توان از هتل و مهمانسرای جهانگردی و هم از سوئیت های درون مجموعه استفاده کرد بسطام مجتمع‌های اقامتی بسیاری نیز دارد.
ابوالحسن خرقانی
مقبره ابوالحسن خرقانی عارف نامدار ایرانی در روستای خرقان از توابع بخش بسطام شهرستان شاهرود قرار دارد فاصله این روستا از شاهرود ۲۵ و از بسطام حدوداً ۱۸ کیلومتر است گردشگران همچنین می‌توانند برای بازدید از مقبره ابوالحسن خرقانی هم در روستای خرقان و بوم گردی‌های آن و هم در بسطام اقامت داشته باشند چرا که فاصله این مکان تاریخی و زیبا تا بخش مرکزی بسطام و شهر شاهرود انقدر ها دور نیست.
ساختمان آرامگاه از آجر ساده و لعابدار است این اثر در تاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۴۶ با شمارهٔ ثبت ۶۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است همچنین روستای خرقان دقیقاً بین جنگل ابر و شهر بسطام قرار دارد در نتیجه می‌توان در یک روز هر دو نقطه دیدنی بخش بسطام را بازدید کرد.
عمدتاً گردشگران بومی صبح‌ها راهی جنگل شده و بعد از ظهر در بازگشت از جنگل ابر سری به روستای خرقان و مقبره ابوالحسن خرقانی می‌زنند گفتنی است مردم بومی بسیار برای این عارف نامدار سده پنجم هجری قمری، احترام قائل هستند.
زیبایی‌های مجن
مُجِن از شهرهای طبری و پلکانی ایران مشابه ماسوله است که حیاط هر خانه پشت بام خانه دیگری است و در نتیجه خانه‌ها روی هم ساخته شده است. مجن یکی از مهمترین مناطق گردشگری شرق استان سمنان است چرا که مناطق دیدنی بسیاری را در خود جای داده است.
در منطقه مجن آبشار تنگه دستان، چشمه هفت رنگ، شاهوار، فرحزاد و … وجود دارد که سفر و بازدید از آن به تنهایی نیازمند دو روز زمان است بیشترین جاذبه‌های منطقه مجن، طبیعی هستند و بازدید از آبشار مجن سالانه هزاران نفر را به این منطقه روانه می‌سازد آبشار مجن از زیباترین جاذبه‌های گردشگری استان سمنان محسوب می‌شود.
آبشار تنگه اسمال، امامزاده ابراهیم، مقبره پیر، چشمه گرآب، چشمه آب درخانیاب از دیگر مناطق گردشگری این منطقه است مجن نزدیک به هشت هزار نفر جمعیت داشته و در ۳۳ کیلومتری شمال شاهرود در مسیر جاده شاهرود - توسکستان قرار دارد این شهر همچنین بوم گردی و اقامتگاه‌های فراوانی نیز دارد. بهترین فصل سفر به آبشار مجن بهار و به‌ویژه فصل تابستان است. در این فصول آب‌وهوای دلپذیر و زیبایی آبشار از شما پذیرایی خواهند کرد اما در فصل‌های پاییز و زمستان، آبشار مجن دارای آب و هوایی سرد و گاه یخبندان است.
نگار من روستایی زیبا و میغان دوست داشتی
نِگارمَن روستایی در بخش بسطام و حوالی شهرک سیمان شاهرود در مسیر شاهرود - توسکستان و جاده مجن قرار دارد. روستایی کوچک اما بسیار زیبا که حتی ۷۰ نفر هم جمعیت ندارد اما زیبایی‌های فراوانی را در درون خود جای داده است.
آبشار نگارمن و چشمه نگارمن از دیدنی‌های این روستا به شمار می‌رود. در مسیر چشمه و آبشار، درختچه‌های قطار شده زرشک و گیاهان زیبای وحشی به چشم می‌خورد که از دیدنی‌های شاهرود و روستای نگارمن است. فاصله شاهرود تا این روستا حدوداً ۲۳ کیلومتر است و از بسطام تا این روستا از فاصله جاده کرو ۱۹ کیلومتر فاصله است.
میغان روستای دیگری در بخش بسطام است که در واقع بین ابرسج و روستای خرقان قرار گرفته است این روستا در کوه پایه قرار داشته و در نتیجه مناطق دیدنی بسیاری دارد ارتفاعات این روستا به جنگل ابر راه داشته و مسیر مستقیم از آن به سمت علی آباد کتول وجود دارد. دانه، شعله، سرتخت و… در زمره بخش‌های دیدنی این روستا است.
زیبایی‌های خیج و کلاته خیج
کَلاته خیج یکی از شهرهای شهرستان شاهرود در بخش بسطام است از جمله نقاط دیدنی کلاته‌خیج می‌توان به باغات، قنات و منازل بوم گردی و ییلاقاتی همچون اولنگ، خوش ییلاق و زرد آبیه اشاره کرد این شهر مکان‌های گردشگری طبیعی به خصوص در حوالی منطقه خوش ییلاق دارد و در واقع دروازه ورود به استان گلستان نیز محسوب می‌شود.
یکی از نقاط دیدنی کلاته خیج منطقه‌ای آبراهی در پنج کیلومتری شمال این شهر است که حالت دره‌های مریخی دارد و داوود میرباقری کارگردان نامی ایران در این منطقه بخشی از فیلم‌های خود به خصوص سلمان و مختار نامه را فیلم برداری کرده است.
داوود میرباقری اما اهل روستای خیج در حوالی شهر کلاته خیج است روستایی زیبا که با کوچه باغ‌های فراوان دیدنی‌های بسیاری دارد. این روستا همچنین پنج کیلومتر از کلاته خیح و ۶۰ کیلومتر از شاهرود فاصله داشته و دارای اقامت گاه‌های متعدد بومگردی است. گردشگران همچنین از روستاهای مزج و جیلان نیز می‌توانند دیدن کنند.
اینها تنها بخشی از داشته‌های گردشگری بخش بسطام در شهرستان شاهرود بود. منطقه‌ای زر خیز و عالم پرور که زادگاه بسیاری از بزرگان از جمله آیت الله العظمی شاهرودی، آیت الله اشرفی، آیت الله میرباقری، آیت الله مرتضوی، آیت الله سعدی و… است. این منطقه همچنین جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز دارد که در فرصت یک گزارش به درستی نمی‌توان به همه آنها در این مجال کوتاه پرداخت.