خبرگزاری مهر، گروه سیاست - نفیسه عبدالهی: روابط سیاسی ایران و پاکستان غالباً تابعی از رویدادهای ریزودرشت مرز بین کشور و البته تغییرات سیاسی اسلام‌آباد است با این حال تهران ضمن اصرار بر حفظ امنیت مرزها و حتی انجام اقدامات تأمینی، رابطه سیاسی نسبتاً پایداری با پاکستان داشته است.
«جمهوری اسلامی ایران، کشورها و ملت‌های همسایه را خویشاوند خود می‌داند»؛ این شاید مهم‌ترین گزاره اولین سخنرانی حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان است که ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ در مراسم تحلیف با حضور مهمانان خارجی و داخلی در مجلس شورای اسلامی اعلام شد و بررسی عملکرد بیش از ۲ سال و ۷ ماهه دولت سیزدهم نشان می‌دهد به این گزاره پایبند بودند و در مسیر تقویت و گسترش ارتباط با کشورهای همسایه حرکت کردند و «مهم‌ترین و اصلی‌ترین اولویت سیاست خارجی، ارتقا روابط با کشورهای همسایه» بوده است و «خواهان عزت و اعتلای آنها» بوده‌اند.
مهر در چند گزارش به بررسی روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه طی سال ۱۴۰۲ پرداخته است و کشور پاکستان در این میان از جایگاه مهمی برخوردار است که در ادامه این همکاری‌ها در سال ۱۴۰۲ را مورد برسی قرار داده ایم.
روابط ایران و پاکستان را نمی‌شود خطی دید و تحلیل کرد بلکه مؤلفه‌های مختلفی در کیفیت و چگونگی مراودات تهران – اسلام آباد مؤثر است و غالباَ نیز روابط نسبتاً پایداری به نسبت ریز و درشت بودن رویدادهای بین دو کشور، حاکم بوده است. شاید یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها به امنیت مرزهای جنوب شرقی کشورمان برمی‌گردد چه آنکه پاکستان چندان توجهی به تأمین امنیت مناطق مرزی ندارد و از طرفی گفته می‌شود با هدایت سرویس‌های جاسوسی خارجی و حمایت مالی آنها گروهک‌های تروریستی و تکفیری در نزدیکی مرز ایران تشکیل و تجهیز می‌شود که دست به اقدامات ضد امنیتی و تروریستی در نواحی مرزی کشورمان می‌کنند.
فارغ از پشت پرده این موارد، جمهوری اسلامی ایران، بارها از طرف پاکستانی برای همکاری در تأمین امنیت منطق مرزی اقدام جدی تر خواسته و با همکاری ارتش و دولت پاکستان اقدامات عملی در سرکوب این گروهک‌های تروریستی داشته است.
گسترش همکاریهای سیاسی و نظامی در سطح عالی یکی از رویکردهای مهم تهران - اسلام آباد بوده که تا حد زیادی به افزایش امنیت در مناطق مرزی کمک کرده است.
به هر روی فارغ از مناسبات نظامی که در سطح خوبی قرار دارد، مناسبات سیاسی و اقتصادی تهران-اسلام‌آباد در جریان است.
۲۳ اسفند ۱۴۰۲ وزیر امور خارجه کشورمان امیرعبداللهیان در پیامی انتصاب «محمد اسحاق دار» به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی‌پاکستان را تبریک گفت و تأکید کرد اطمینان دارم که در پرتو اراده رهبران سیاسی دو کشور و مساعی دستگاه‌های دیپلماسی ایران و پاکستان، کما فی السابق شاهد تداوم همکاریهای فیمابین در حوزه‌های مختلف دوجانبه و چندجانبه خواهیم بود.
اعلام آمادگی ایران برای همکاری با پاکستان
سه روز قبل از آن نیز یعنی ۲۰ اسفند، حجت الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور کشورمان در پیامی با تبریک انتخاب «آصف علی زرداری» به عنوان رئیس جمهور کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی پاکستان، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران مانند همیشه و به‌ویژه در دوران جدید آمادگی خود را برای گسترش مناسبات با جمهوری اسلامی پاکستان اعلام می‌نماید.
رئیس جمهور کشورمان همچنین ۱۵ اسفند در گفت وگوی تلفنی با «محمد شهباز شریف»، ضمن تبریک مجدد انتخاب وی به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان، اظهار امیدواری کرد که روابط و همکاریهای فیمابین ملت و دولت دو کشور در دوره جدید، با اراده و تدبیر سران تهران و اسلام‌آباد بیش از پیش در عرصه‌های مورد علاقه گسترش یابد.
رئیس جمهور با بیان اینکه روابط ایران و پاکستان فراتر از همسایگی متکی بر پیوندها و نزدیکی‌های عمیق تاریخی و فرهنگی استوار است، گفت: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست تقویت و تعمیق روابط با همسایگان و کشورهای اسلامی، از ارتقای سطح تعاملات و مناسبات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی با کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی پاکستان استقبال می‌کند.رئیسی ابراز امیدواری کرد که دولت جدید پاکستان بتواند در جهت پیشرفت و رشد بیش از پیش این کشور گام‌های بلند و موفقی بردارد و از خداوند متعال موفقیت وی و دولت جدید و سعادت و بهروزی مردم شریف پاکستان را مسئلت کرد.
«محمد شهباز شریف» نخست وزیر پاکستان نیز در این مکالمه تلفنی ضمن قدردانی از ابراز لطف و تبریکات رئیس جمهوری اسلامی ایران، ابراز امیدواری کرد که روابط فیمابین در پرتو اراده سران و مساعی مشترک مسؤولان دو دولت بیش از پیش در همه ابعاد ارتقا یابد.
نخست وزیر پاکستان ابراز اطمینان کرد که دو کشور با تکیه بر پیوندهای عمیق دوستی مردم ایران و پاکستان می‌توانند گام‌های مؤثری در مسیر بالفعل کردن ظرفیت‌های متنوع موجود در مسیر تأمین منافع متقابل بردارند.
افزایش همکاریهای مقامات نظامی و امنیتی تهران - اسلام آباد
۱۰ بهمن ۱۴۰۲ حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه دیدارهای خود در پاکستان با ژنرال عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان دیدار و گفتگو کرد. طرفین در این دیدار با مرور روابط دو کشور در زمینه‌های سیاسی و امنیتی بر روی موضوعات بر ضرورت اجرایی شدن توافقات موجود بین دو کشور تاکید کردند.
در این دیدار که در هیأت همراه وزیر امورخارجه نمایندگان دستگاه‌های نظامی و امنیتی نیز حضور داشتند درباره اتفاقات رخ داده در هفته گذشته مباحث خود را مطرح ساختند. در پایان این دیدار دو طرف توافق نمودند با افزایش همکاریهای مقامات نظامی و امنیتی، اقدامات خود علیه گروه‌های تروریستی را بیش از پیش افزایش دهند. همچنین مقرر شد توافق‌های امنیتی بین دو کشور در همه سطوح با جدیت به مرحله اجرا درآید و با برنامه ریزی و اجرای شدن توافقات موجود در زمینه‌های امنیتی، مرزی، اقتصادی، تجاری به ویژه خط لوله گاز، امور رسانه‌ای با جدیت برنامه کاری خود را به مرحله اجرا بگذارند.
دوشنبه ۹ بهمن، پس از سفر وزیر امور خارجه کشورمان به اسلام آباد و دیدار و گفت وگو با مقامات این کشور، نشست خبری مشترک حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «جلیل عباس جیلانی» وزیر امور خارجه پاکستان در محل وزارت خارجه این کشور برگزار شد.
پنج بازارچه مرزی افتتاح می‌شود
وزیر خارجه پاکستان اعلام کرد توافق کردیم در خصوص مسائل اقتصادی و مرزی همکاریهای لازم را داشته باشیم. افتتاح بازارچه‌های مرزی دو کشور و افتتاح خط انرژی توسط رهبران دو کشور در آوریل ۲۰۲۳ میلادی نشان از اهتمام دو کشور در گسترش روابط است. ما امروز توافق کردیم پنج بازارچه مرزی دیگر را افتتاح کنیم. توافق کردیم در سطح وزرای خارجه مکانیزم مشورتی ایجاد شود. این مکانیزم به صورت منظم و با هدف نظارت بر پیشرفت همکاریهای دو کشور تشکیل خواهد شد.
توافق در مبارزه با تروریسم
این دیپلمات ارشد پاکستان تصریح کرد: درباره ضرورت همکاری دو طرف در مبارزه با تروریسم توافق کردیم که افسران رابط دو کشور به شهرهای تربت بلوچستان و زاهدان اعزام شوند. همچنین بازارچه‌های مرزی دیگری نیز در آینده نزدیک عملیاتی خواهد شد.
ایران و پاکستان هیچگاه اختلاف ارضی نداشته‌اند
حسین امیرعبداللهیان هم در این نشست خبری ضمن تشکر از حُسن میزبانی و دعوت همتای پاکستانی خود گفت: کمتر کشوری در جهان به اندازه ایران و پاکستان دارای مشترکات فرهنگی تاریخی و دینی است. ایران و پاکستان هیچ گاه اختلاف ارضی نداشته‌اند که این یکی دیگر از نقاط روشن در روابط دو کشور است.
وی افزود: روابط دوستانه تاریخی ما تأیید می‌کند که ما یک ملت واحد در دو جغرافیای متفاوت هستیم. ما امنیت کشور دوست و برادر پاکستان را امنیت جمهوری اسلامی ایران و منطقه می‌دانیم. دو طرف قویاً به تمامیت ارضی یکدیگر احترام می‌گذاریم.
وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: ما اینجا در اسلام‌آباد هستیم تا با صدای بلند بگوییم دو کشور به تروریست‌ها مجال نخواهند داد که امنیت دو کشور را تحت تأثیر قرار بدهند. در سال‌های گذشته دو کشور شهدای امنیت بسیاری تقدیم کردند و تروریست‌ها صدمات زیادی به امنیت دو کشور وارد کرده‌اند. تردیدی نیست که تروریست‌ها در مناطق مرزی توسط کشورهای ثالثی مدیریت می‌شوند که هیچگاه خیر ایران و پاکستان را نمی‌خواهند.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: امروز در قالب دو هیأت ایرانی و پاکستانی در خصوص امنیت مرزی، توسعه روابط اقتصادی، ایجاد مناطق آزاد و بازارچه‌های مرزی اقدامات پرسرعت و قوی انجام می‌دهیم.
پیوند ناگسستنی ایران و پاکستان
حجت الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» ظهر روز شنبه ۷ بهمن در آئین دریافت استوارنامه «محمد مدثر تیپو» سفیر جدید پاکستان، با بیان اینکه دو کشور برادر ایران و پاکستان دارای پیوندهای ناگسستنی بوده و روابط آنان ریشه در دین، فرهنگ و تمدن مشترک دارد، به سیاست همسایگی و همگرایی در دولت مردمی اشاره و تصریح کرد: از نظر جمهوری اسلامی ایران، مرزها فرصتی برای تبادلات اقتصادی و ارتقای امنیت همسایگان هستند و لازم است از این فرصت در مقابل هرگونه عامل ناامنی حفاظت شود.
احضار کاردار پاکستان به وزارت خارجه
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۸ دی ۱۴۰۲ حمله انجام شده توسط پاکستان به نقطه‌ای در منطقه مرزی جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد به‌منظور ابلاغ رسمی اعتراض و درخواست توضیح دولت پاکستان در این رابطه، کاردار سفارت این کشور در تهران در حال احضار به وزارت امور خارجه است.
حمله به روستای مرزی در سراوان محکوم است
البته همان روز در پی حمله بامدادی از سمت پاکستان به روستایی مرزی در استان سیستان و بلوچستان کاردار پاکستان در تهران برای ادای توضیح درباره این حادثه به وزارت خارجه فراخوانده شد. وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای در خصوص حمله امروز این کشور به یک روستای مرزی در اطراف سراوان تاکید کرد که پاکستان کاملاً به حاکمیت و یکپارچگی ارضی جمهوری اسلامی ایران احترام می‌گذارد.
اعلام همدردی مردم پاکستان با ایران در حادثه کرمان
۱۸ دی، «عارف علوی» رئیس جمهور وقت پاکستان حمله تروریستی در کرمان را به حجت الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور و مردم ایران تسلیت گفت. وی در پیام خود حادثه تروریستی کرمان را یک اقدام وحشیانه خواند و افزود: پاکستان و مردم آن در این لحظات درد و اندوه در همبستگی با ملت ایران ایستادند. عارف علوی به این نکته نیز تاکید کرد که پاکستان با خانواده‌های داغدیده‌ای که عزیزان خود را در این انفجارها از دست دادند، همدردی می‌کند.علوی همچنین برای علو درجات شهدای کرمان و شفای عاجل زخمی‌ها دعا کرد.
ضرورت اقدام کشورهای اسلامی در برابر جنایات رژیم اسرائیل در غزه
حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی ۲۹ آذر در گفت‌وگوی تلفنی با «عارف رحمان علوی» رئیس جمهور وقت پاکستان با اشاره به تداوم جنایات و نسل‌کشی رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم و مقتدر غزه و ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی برای توقف این جنایات، بر اهمیت اقدام هماهنگ کشورهای اسلامی برای اعمال فشار به این رژیم برای توقف ماشین کشتار و جنایت در غزه تاکید کرد.
رئیس جمهور کشورمان همچنین بر ضرورت تلاش بیشتر پاکستان برای ارتقای امنیت مرزها تاکید کرد و ضمن اشاره به ظرفیت‌های فراوان دو کشور برای گسترش همکاری‌ها به ویژه در عرصه‌های انرژی ابراز امیدواری کرد که مقامات دو کشور با جدیت بیشتر برای بالفعل کردن این ظرفیت‌ها بکنند.
امضا سند برنامه راهبردی همکار های تجاری پنج ساله میان ایران و پاکستان
۱۲ مرداد وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان صبح امروز قبل از شروع گفت و گوهای دوجانبه، در محل وزارت امور خارجه پاکستان، درختی را به نشانه دوستی دو کشور کاشتند.
همان روز، در پایان مذاکرات وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان در اسلام آباد سند برنامه راهبردی همکار های تجاری پنج ساله میان دو کشور برای سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ به امضا رسید. همچنین سند سومین جلسه کمیته مشترک سرمایه گذاری ایران و پاکستان و پروتکل همکاریهای اقتصادی و تجاری دو کشور توسط مقامات ذیربط، در حضور وزرای امور خارجه امضا شد.
روابط پایدار و بنیادین تهران - اسلام آباد
«نوذر شفیعی» کارشناس مسائل منطقه‌ای در گفت‌وگو با «مهر» با اشاره به روابط ایران و پاکستان، اظهار داشت: سال ۱۴۰۲ شرایط خوبی برای ایران و پاکستان نبود و حمله ایران به مقر جیش العدل در خاک پاکستان و واکنش متقابل پاکستان علیه کشورمان را شاهد بودیم که با توجه به عمق روابط تاریخی دو کشور، حادثه‌ای غیر منتظره بود.
وی با بیان اینکه در طول تاریخ روابط تهران- اسلام آباد روابطی بسیار حسنه و مبتنی بر حسن همجواری بود، ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، پاکستان اولین کشوری بود که حکومت برخاسته از انقلاب اسلامی را به رسمیت شناخت و در سال ۱۹۴۷ وقتی پاکستان از هند جدا شد، ایران نیز نخستین کشوری بود که پاکستان را به رسمیت شناخت. این روابط آنقدر حسنه بود که در درگیری‌های میان هند و پاکستان بخصوص در رژیم گذشته، ایران حتی به حمایت نظامی از پاکستان اقدام کرد.
کارشناس مسائل منطقه‌ای با بیان اینکه پاکستان در حوزه شرق کشور مطمئنی برای ایران به شمار می‌آید، عنوان کرد: پس از انقلاب و زمانی که ایران درگیر جنگ با عراق بود، پاکستان تقریباً اکثر نیروهای نظامی خود را از مرزهای شرقی خارج کرد و به سمت مرزهای غربی منتقل کرد.
شفیعی اظهار کرد: زمانیکه پاکستان دست به آزمایش اتمی زد درحالیکه بسیاری از کشورها پاکستان را تحریم کردند، «خرازی» وزیرخارجه وقت به این کشور سفر کرد. بنابراین چنین نقاط خوبی در روابط دو کشور از گذشته وجود داشته است.
وی تصریح کرد: آنچه که به عنوان درس می‌توان تجربه کسب کرد اینکه دو کشور دریافتند که به راحتی می‌توان روابط پایدار و بنیادین را دچار مشکل کرد که برای هردو کشور زیان بار خواهد بود لذا به نظر می‌رسد که ایران و پاکستان از این پس بیشتر مراقب رفتار خود خواهند بود و سعی خواهند کرد که بهانه‌هایی جهت تکرار اتفاقات سال ۱۴۰۲ ایجاد نشود.