خبرگزاری مهر – گروه استانها: آذربایجان غربی با داشتن تمدن چندین هزار ساله و قومیت‌های مختلف از تمدن و فرهنگی اصیل برخوردار است در این راستا این استان دارای ۱۶ موزه است که موزه ارومیه به عنوان دومین گنجینه غنی کشور میراث دار نمایش تاریخ و تمدن ۹ هزار ساله ایران زمین است.
علاوه بر موزه‌های دایر شده، استان آذربایجان غربی دارای موزه باستان شناسی طبیعی از جمله موزه سنگ سه گنبد و موزه مردم شناسی ارومیه، موزه باستان شناسی حسنلوی نقده، کاخ موزه باغچه جوق ماکو، موزه خوی، مجموعه جهانی تخت سلیمان تکاب، موزه مردم شناسی مهاباد، موزه باستان شناسی میاندوآب و پنج موزه خصوصی است.
در آذربایجان‌غربی ۱۶ موزه وجود دارد که از این تعداد ۱۱ موزه متعلق به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی، چهار موزه نیز متعلق به سایر دستگاه‌ها و یک موزه نیز متعلق به بخش خصوصی است.
موزه ارومیه سرایی برای نمایش تاریخ و تمدن ۹ هزار ساله
موزه ارومیه دومین گنجینه غنی کشور، سرایی برای نمایش تاریخ و تمدن ۹ هزار ساله ایران زمین با ۳۰ هزار قطعه تاریخی در بخش‌های مختلف است. این موزه در سال ۱۳۴۶ شمسی بنا شد و دارای یک تالار بزرگ مخصوص اشیای باستانی و تاریخی دوره‌های مختلف تاریخی و تالاری کوچک است که به موزه مردم شناسی اختصاص دارد.
در موزه ارومیه مجموعه‌ای از کتاب‌های نفیس خطی که اکثر آنها قرآن مجید و کتب دینی و اسلامی است، نگهداری می‌شود، همچنین اشیایی از دوره‌های ما قبل تاریخ، تاریخی و اسلامی و نیز اشیایی مربوط به هنرهای ملی و تزئینی مردم شناسی، صنایع دستی و… نیز در این موزه به چشم می‌خورد.
موزه ارومیه دومین موزه غنی کشور محسوب می‌شود و قدیمی‌ترین آثار آن متعلق به هزاره هفتم ق. م است. در این موزه سه خط نوشته از هزاره اول ق. م به نام‌های استل کله شین، استل موانا و کتیبه محمودآباد نگهداری می‌شود که به خط میخی اورارتوبی است. جدیدترین آثار این موزه مربوط به دوره قاجار است.
این موزه از چهار بخش پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی و مردم شناسی تشکیل شده است و اشیای نگهداری شده در آن متعلق به هزار اول تا اواخر دوره قاجار است.
وجود کتیبه‌های منحصر به فرد تاریخی از جمله کتبیه اوراتوریی، سالن نگهداری ساعت‌های قدیمی، بخش مردم شناسی و اشیا باستانی و تاریخی را از ویژگی‌های منحصر به فرد موزه ارومیه است و در این موزه ساعت قدیمی متعلق به قرن ۱۷ نگهداری می‌شود.
گنجینه‌ای از آثار ما قبل تاریخ تا دوره اسلامی
در این موزه سه خط نوشته از هزاره اول ق. م به نام‌های استل کله شین، استل موانا و کتیبه محمودآباد نگهداری می‌شود که به خط میخی اورارتوبی است، جدیدترین آثار این موزه مربوط به دوره قاجار است.
این موزه از چهار بخش پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی و مردم شناسی تشکیل شده است و اشیای نگهداری شده در آن متعلق به هزار اول تا اواخر دوره قاجار است.
در این موزه بیش از ۳۰ هزار قلم اشیای تاریخی نگهداری می‌شود که ۵۰۰ قلم آن از موزه ملی به این گنجینه منتقل شده‌اند، موزه دارای دو تالار بزرگ و کوچک است که در تالار بزرگ نسخ خطی و آثار متعلق به دوره‌های ما قبل تاریخ و تاریخی و نیز آثار بازیافته از مرز بازرگان در غرفه‌های مستقل و جداگانه به معرض نمایش درآمده است.
تالار کوچک‌تر به موزه مردم شناسی تعلق دارد که پوشاک و زیورآلات مناطق مختلف ایران و به ویژه طوایف و تیره‌های ساکن آذربایجان غربی همراه با دیگر آثار زندگی مردم منطقه به نمایش درآمده است.
هم اکنون موزه دارای یک گنجینه نگهداری آثار و اموال، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیا، کتابخانه، دو سالن باستان شناسی و مردم شناسی، بخش فروش نشریات و آمفی تئاتر است.
در بخش ما قبل تاریخ این موزه اشیای مربوط به دوره ما قبل تاریخ که در حفاری‌های تپه‌های اسماعیل آباد، املش گیلان، حسنلوی نقده، سیلک کاشان، دینوخواه و عمارلو به دست آمده و شامل اشیای سفالی خام، پخته و مفرعی است، در معرض نمایش عموم قرار دارد.
موزه ارومیه دارای ۶ بخش تاریخی بی نظیر
بخش تاریخی لرستان: اشیای تاریخی این بخش که در منطقه لرستان کشف شده است، بیشتر مفرغ و برنز و بیشتر وسایل جنگی و آلات فلزی دیگر و اشیای سفالی مربوط به هزاره اول ق. م است.
بخش تاریخی: اشیای این بخش شامل اشیای مربوط به قبل از اسلام است. این اشیا بیشتر سفالی و فلزی است و مربوط به نواحی شوش، دیلمان، خوروین، نوروز محله، ری، رودبار، گری، رحمت آباد، سیاهکل، عمارلو و نهاوند است.
بخش سکه‌ها: این بخش شامل سکه‌هایی از دوره‌های قبل از اسلام و حکومت‌های قبل از اسلام در ایران و نیز سکه‌هایی از ادوار اسلامی امویان، عباسیان، آل بویه، سلاجقه، اتابکان، مغول، تیموریان، آل جلایر، آق قویونلو، صفویه و زندیه است.
بخش اسلامی: اکثر اشیای موزه‌ای ارومیه متعلق به دوره‌های اسلامی و نشان دهنده تمدن اسلام در این خطه و تأثیر آن در ساخت و پرداخت ظروف و آثار تاریخی است.
اشیای این بخش ظروف بی نهایت ظریف با خطوط کوفی یا آیاتی از قرآن مجید و همچنین سر علم‌های ایام سوگواری، نوشته‌های کوفی و عربی و آیاتی از کتاب مقدس آسمانی اسلامی هستند و از مناطق مختلف کشور جمع آوری شده‌اند.
این اشیا از تاریخ رواج دین مبین اسلام تا قرن چهاردهم ه. ق را شامل می‌شوند. این اشیا شامل ظروف سفالین و اشیای فلزی است که از گرگان، ری، کرج، قوچان، سبزه وار، نیشابور، اراک، کاشان، ساوه، شوش، گنبد کاووس، بیرجند و اصفهان به دست آمده است.
بخش مردم شناسی: در بخش مردم شناسی موزه ارومیه لباس‌ها و وسایل مربوط به قرون گذشته، اشیای مسی، برنجی، شیشه‌ای، پارچه‌ای، سفالین و تخته‌ای و همچنین مجسمه‌هایی از اقوام و عشیره‌های مختلف کشور با لباس‌های محلی به نمایش گذاشته شده است.
بخش هنرهای تزئینی: در این بخش اشیای بسیار جالبی چون خط نوشته‌ها و آیاتی از قرآن مجید به خط نسخ و نستعلیق و تابلو و مینیاتور و مرقع و قلمدان‌هایی از قرون سیزدهم و چهاردهم ه. ق به نمایش گذاشته شده است.
آذربایجان غربی علاوه بر موزه ارومیه دارای موزه‌های تاریخی از جمله خوی، میاندوآب، سایت موزه مجموعه جهانی تخت سیلمان، نقده، مهاباد است که ایام تعطیلات نوروز بهترین فرصت با آشنایی با تاریخ و تمدن کهن ایران اسلامی است.
نگهداری ۱۰۰۰ قلم اشیا مهم تاریخی در موزه خوی
موزه خوی متشکل از یک بخش اداری و دو سالن باستان شناسی و مردم شناسی است که در آن اشیا مربوط به دوره‌های ماقبل تاریخ، تاریخی و اسلامی و نیز اشیا مربوط به هنرهای ملی و تزئینی و مردم‌شناسی به نمایش گذاشته‌شده است.
در حدود ۱۰۰۰ قلم اشیای تاریخی در این موزه نگهداری می‌شود. اشیا به نمایش گذاشته شده در موزه خوی شامل انواع ظروف سفالی مربوط به دوره‌های مختلف ماقبل تاریخ و انواع ظروف فلزی و ادوات حرب مربوط به دوره قبل از اسلام و بعد از آن، ظروف چینی و شیشه‌ای مختلف که دارای نقش‌های ظریف و بسیار هنرمندانه‌ای هستند و اکثراً مربوط به دوره قاجاریه می‌باشند
انواع سکه‌های مسی، نقره، طلا و بیزانس مربوط به سلسله‌های مختلف پادشاهی اشکانی، ساسانی و اوایل اسلام تا قاجاریه، پارچه‌های زربفت زیبا و نقش دار، ادوات زینتی فلزی مانند النگو و پابند، مجسمه‌هایی از اقوام مختلف کشور با لباس‌های محلی، آثار زیبایی از منبت کاری، خاتم کاری و کاشی کاری مربوط به دوره‌های قاجار و صفوی، مهر چوبی با متن دعاء اهدایی از شیخ حسن بصیری جهت نمایش در موزه، مهرهای سنگی قبل از اسلام شامل عقیق، سنگ سیاه، فیروزه، مهرهای شیشه‌ای جهت آویز مورد استفاده عموم مردم قرار گرفته است.
مهم‌ترین اشیا این موزه عبارت‌اند از کتیبه سنگی متعلق به دوره شاه طهماسب صفوی دربردارنده فرمان شاه طهماسب مبنی بر معافیت بازاریان خوی از پرداخت مالیات است که در همین شهرستان کشف و هم اکنون در اختیار این موزه است و اثر مهر بر روی گل مهرهای متعلق به دوره ساسانی که نشانه ثبوت مالکیت به مفهوم امضا صاحب کالا بوده که این اثر مهرها به‌وسیله تسمه به کالا و دهانه خمره‌ها بسته می‌شد.
موزه مهاباد نماد اصالت و فرهنگ این شهر است
موزه مردم‌شناسی این شهرستان یکی از اماکن تاریخی مهاباد و ازجمله بناهای اواخر دوره صفویه و اوایل دوره قاجاریه است که به دلیل شیوه خاص معماری، تزئینات داخلی و خارجی و آجرنماهای زیبای آن از اهمیت تاریخی زیادی در منطقه برخوردار است.
در این موزه یک هزار و ۱۸۷ قلم انواع اشیای فرهنگی، تاریخی و مطالعاتی به نمایش گذاشته شده که جلوه‌هایی از فرهنگ غنی و قدیمی این منطقه است و شامل ۹۸۴ قلم اشیای اهدایی، ۱۳۹ قلم فرهنگی، تاریخی، ۳۱ قلم مطالعاتی، ۲۷ قلم غیرفرهنگی، تاریخی و پنج قلم اشیای تقلبی است.
این اشیا شامل لباس‌ها و پوشش‌های مختلف مردانه و زنانه برای آئین‌های مختلف و متداول منطقه، انواع ابزارآلات و ادوات مورد استفاده قدیمی در مشاغل مختلف کشاورزی، آهنگری، طبابت، پخت نان، سفالگری و مسگری و ریسندگی و رنگرزی و انواع ظروف سفالی، مسی و مفرغی و سکه‌های قدیمی است که در موزه نگهداری می‌شود.
۸۵ درصد از اشیای تاریخی این موزه را مردم شهرستان به این مکان اهدا کرده‌اند که این آمار در نوع خود بی‌سابقه است.
موزه‌های آذربایجان غربی چشم انتظار مسافران نوروزی
موزه میاندوآب: این موزه در سال ۱۳۴۷ ش تأسیس شد و دارای هشت بخش است: آثار برنزی و مفرغی مربوط به دوره پیش از تاریخ، آثار سفال و مفرغ مربوط به دوره اسلامی، انواع سکه‌ها، آثار مفرغ و برنز و سفال‌های مربوط به لرستان، آثار هنرهای تزئینی، آثار مربوط به هنرهای ملی، آثار مردم شناسی، آثار مرمر، سفال، شیشه، عقیق، سنگ لاجورد و مفرغ.
موزه نقده: تپه باستانی حسنلو یکی از مراکز تمدنی مهم ایران در هزاره‌های نخستین ق. م به شمار می‌رود. امروزه کمتر موزه‌ای در ایران است که اشیایی از این تپه را در خود به یادگار نداشته باشد. از این رو موزه نقده در سال ۱۳۷۸ ش در داخل شهر نقده افتتاح شد.
این موزه آثار تاریخی و باستانی تپه حسنلو را در بر می‌گیرد. این موزه دارای یک سالن بزرگ و یک مرکز نگهداری اشیای باستانی است. از جمله آثار موجود دراین موزه، مولاژی از جام طلایی حسنلو در ابعاد واقعی آن است. از دیگر آثار موجود دراین موزه آثار سفالین و مفرغی بسیار زیبایی از تپه حسنلو است.
۹ موزه آذربایجان‌غربی در ایام نوروز دایر است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: ۹ باب موزه تحت اختیار این اداره‌کل در ایام نوروز ۱۴۰۳ آماده میزبانی از مسافران و گردشگران است.
مرتضی صفری افزود: سایت‌موزه تخت سلیمان تکاب، موزه مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و موزه سنگ و کتیبه یا همان سه‌گنبد ارومیه، موزه خوی، موزه مهاباد، موزه نقده، موزه تپه حسنلو نقده و کاخ‌موزه باغچه‌جوق از جمله موزه‌های تحت اختیار این اداره‌کل هستند که در ایام نوروز باز خواهند بود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی ادامه داد: ساعت بازدید از این موزه‌ها از ساعت ۹ تا ۱۸ خواهد بود و علاقه‌مندان می‌توانند همه‌روزه از این موزه‌ها بازدید داشته باشند.
صفری گفت: همچنین طبق اعلام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان غربی موزه کودک ارومیه از ۵ تا ۱۱ فروردین از ساعت ۸ تا ۱۴ و طبق اعلام اداره‌کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی موزه تاریخ طبیعی ارومیه به‌صورت رایگان پذیرای مسافران نوروزی خواهند بود.
موزه مردم شناسی ارومیه و مهاباد، موزه باستان شناسی ارومیه، نقده، خوی، میاندوآب و حسنلو، موزه سنگ سه گنبد ارومیه، کاخ موزه باغچه جوق، مجموعه جهانی تخت سلیمان تکاب و مجموعه جهانی قره کلیسای چالدران و همچنین موزه‌های تپه حسنلو و تخت سلیمان تکاب، موزه سنگ سه گنبد ارومیه نیز جزو موزه‌های مهم و تخصصی استان هستند که در آنها اشیای تاریخی کشف شده از این محوطه‌های باستانی و تاریخی به نمایش گذاشته شده است.
سایت موزه قره کلیسا، موزه ارومیه، موزه نقده، سایت موزه حسنلو، موزه مردم شناسی مهاباد، موزه میاندوآب، سایت موزه تخت سلیمان تکاب، موزه خوی، سه گنبد ارومیه و موزه مردم شناسی ارومیه از پربازدیدترین موزه‌های استان محسوب می‌شوند.