خبرگزاری مهر، گروه استانها- ریحانه شهبازی: گردشگری واژه وسیعی است که در خود انواع سفر کردن با اهداف و نیات مختلف را جای داده است که یکی از مغفول ترین آنها گردشگری مذهبی است. هرچند که ظرفیت‌های مربوطه از دیرباز برای گردشگری مذهبی در کشورمان وجود داشته اما همچنان در ایجاد زیرساخت‌ها و حتی اشاعه اطلاعات مرتبط با ظرفیت گردشگری استانها کاستی‌هایی به چشم می‌آید.
به گفته محققان، گردشگری به عنوان یکی از نیازهای جسمی، روحی و فطری انسان‌ها در بسیاری از جنبه‌های حیاتی نقش مؤثری دارد و در تمام مکاتب الهی به ویژه دین کامل اسلام مورد توجه قرار گرفته است. از این رو وجود اماکن مقدس در ادیان مختلف و در جای جای ایران خود جاذبه‌ای برای دیدن و سفر کردن است و به عبارتی آشنایی با ادیان مختلف در زمره گردشگری مذهبی قرار دارد که گردشگران می‌توانند در این سفر به دنبال بررسی دقیق پیروان یک دین ویژه باشند و یا ممکن است گردشگران با هدف بازدید از یک مکان مذهبی مانند یک کلیسای قدیمی، سفر کنند.
گردشگری مذهبی مختص اماکن مذهبی نیست
معصومه آقاجانی از محققان و پژوهشگران گردشگری مذهبی است که در خصوص اهمیت گردشگری مذهبی به خبرنگار مهر می‌گوید: تنها مکان‌های اسلامی در این دسته قرار نمی‌گیرند، بلکه عبادت‌گاه‌های غیر اسلامی به دلیل اینکه آنها نیز پیرو یک دین و مذهب هستند، در این زمره قرار می‌گیرند. برای نمونه کلیسای وانک و آتشگاه در اصفهان و یا مسجد امام و شیخ لطف الله از جاذبه‌هایی هستند که برای آشنایی با ادیان مختلف می‌توان از آنها نام برد.
آقاجانی با بیان اینکه این نوع از گردشگری تنها مختص اماکن زیارتی و جاذبه‌های مرده نیست، تصریح می‌کند: در جریان حیات طبیعی نیز جاذبه‌های فراوانی وجود دارد که مورد توجه، بازدید و مشارکت گردشگران قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، مساجد مسلمانان گاه می‌توانند به عنوان یک موزه محل تجمع هنرها و صنایع مسلمانان در دوران تمدن اسلامی باشند و گاه می‌توانند به عنوان مکانی جهت اقامه نمازهای پرشکوه جماعت جهانگردان را به طور ویژه به خود جلب کند.
وی معتقد است که اماکن، رویدادها، مناسک، انجام اعمال و شخصیت‌های مذهبی می‌توانند انگیزه‌های سفر یک گردشگر مذهبی باشد. به عبارتی در دنیای امروز نمی‌توان گردشگری را بر اساس موقعیت مکانی تقسیم بندی کرد بلکه بر اساس هدف و انگیزه گردشگر باید تقسیم‌بندی صورت گیرد.
استفاده از ظرفیت مراسم مذهبی در رونق گردشگری
طاهره زارعی نیز از مدرسان حوزه گردشگری است که یکی از سودآورترین صنایع در عرصه بین‌المللی را گردشگری می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید: موضوع سیاحت و جهانگردی در فرهنگ و تمدن اسلامی با اندیشه و باور مسلمانان پیوندی محکم دارد.
وی علاوه بر شهرهای مذهبی، مراسم مذهبی متفاوت را از جاذبه‌های گردشگری مذهبی عنوان می‌کند و می‌گوید: مراسم عزاداری امام‌حسین (ع) درماه محرم و صفر، زنجیرزنی، سینه‌زنی، شبیه‌خوانی و مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال و روزهای مبارک ماه رمضان که باقابلیت گردشگری بالا برای هر منطقه محسوب می‌شود را باید به آن در مسیر رونق گردشگری مذهبی توجه داشت.
زارعی بر این باور است که اگر برگزاری آئین‌ها و مراسم‌های سنتی و مذهبی زیاد و جذاب، وجود مکان‌های مقدس اسلامی و سرو غذاهای حلال را فرصتی برای ورود توریست و آشنایی آنها با آئین کهن ایرانی و اسلامی می‌دانیم در مقابل، عدم تبلیغات و اطلاع‌رسانی به‌موقع و بی‌توجهی به آماده‌کردن زیرساخت‌ها و امکانات رفاهی مناسب و پایین‌بودن سیستم حمل‌ونقل در کنار کمبود راهنمایان تور برای راهنمایی گردشگران مذهبی تهدیداتی است که امروز دست به دست هم داده تا ورود گردشگر مذهبی به ایران را به حداقل برساند.
گفت‌وگوی بین ادیان فرصتی برای رونق گردشگری مذهبی
محسن طاهری، تور لیدر و راهنمای گردشگری نیز با بیان اینکه مصادیق گردشگری مذهبی در روستاها و شهرستان‌ها از قبیل معابد، مساجد و آداب و رسوم مذهبی با تنوع بسیار دیده می‌شود، می‌گوید: با ترویج چنین جاذبه‌هایی باعث می‌شود که گردشگران نیز به سمت شهرستان‌ها و روستاها سفر کنند و رونق اقتصادی را به همراه داشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: زیارت یکی از مصادیق کنش دینی است که در ادیان ومذاهب مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. این نوع گردشگری در کشور ما به جهت بافت مذهبی و همچنین جاذبه‌های زیارتی که در آن وجود دارد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و می‌تواند موجبات افزایش سرمایه گذاری‌های کلان و خرد در نواحی روستایی، خود اشتغالی روستاییان، توسعه گردشگری روستایی، شناخت جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، مذهبی و خدمت‌رسانی بهتر به روستاییان را سبب شود.
طاهری گفت و گوی بین ادیان را یک فرصت برای جذب بیشتر گردشگران می‌داند و می‌گوید: امروزه این گزاره در بین صاحب منصبان رواج پیدا کرده است که برای شناخت بیشتر ادیان و البته تبلیغ دین اسلام به سمت اماکن مذهبی می‌روند تا با پیشکسوتان ادیان آشنایی و به گفت و گو بپردازند و این خود فرصتی دیگر برای رونق گردشگری مذهبی است.
وی تاکید می‌کند که در این میان استان اصفهان از چنین افراد شاخص در ادیان مختلف و حتی مذاهب و اماکن متنوع کم ندارد که می‌تواند این ظرفیت را در اختیار گردشگران و راهنمایان گردشگری قرار دهند.
به گزارش مهر، آنچه که امروزه برای رونق گردشگری مذهبی بیشتر می‌توان از آن استفاده کرد، ترویج گفت و گوی بین ادیان است و از تنوع در اماکن مذهبی و افراد صاحب نام در ادیان مختلف کمبودی وجود ندارد و از این ظرفیت‌ها در راستای توسعه گردشگری مذهبی در روستاها و شهرستان‌ها می‌توان بهره برد.