خبرگزاری مهر-گروه استانها: شهرستان خرمدره با باغ‌های سرسبز، چشمه سارها و صخره‌های عظیم از مناطق دیدنی و زیبا در شمال و غرب شهرستان است که در ایام سال به ویژه در تعطیلات تابستان و نوروز پذیرای تعداد زیادی از شهروندان و هموطنان از سراسر کشور است.
خرمدره شهری با فرهنگ و تمدنی هشت هزار ساله و جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز و با ۹۰ تپه و اثر تاریخی در تعطیلات نوروزی، میزبان گردشگران و مسافران مشتاقی است که برای دیدن طبیعت زیبا و سایر آثار تاریخی ایران زمین به این خطه سفر می‌کنند.
شهرستان خرمدره با مساحتی معادل ۴۰۷ کیلومترمربع در قسمت جنوبی استان زنجان واقع شده است که از شمال به استان قزوین و از شرق و غرب به شهرستان ابهر و از طرف جنوب نیز به شهرستان خدابنده محدود می‌شود. بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ جمعیت شهرستان خرمدره بالغ بر ۶۵ هزار نفر است که شامل یک بخش و یک شهر، دو دهستان و ۱۸ روستا است و زبان و لهجه مردم شهرستان، ترکی و فارسی است.
این شهرستان به علت برخورداری از آب و هوای پاک و زمین‌های کشاورزی درجه یک و حاصلخیز از مهاجرپذیرترین شهرستان‌های استان به شمار می‌رود و غالب جمعیت آن را جمعیت شهری تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین علت وجودی شهر خرمدره جریان ابهر رود در طول شهر است که دلیل اصلی وجود باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی و چهره سبز و خرم این منطقه به حساب می‌آید.
شهر خرمدره در گذشته شامل محله‌های لشگری، چاله محله و محله حصاری بوده و پس از آن محله‌های نو کریزک (قنات نو)، حاج ملاعلی، ناوک و گونه زار، سلطان آباد، تازه کند و شهرک قدس به آن اضافه شده است و به این ترتیب شهر در مقاطع مختلف تاریخی توسعه یافته است.
همچنین بارندگی مناسب و عبور ابهررود از میان آن، سبزی و طراوت خاصی به خرم دره بخشیده که باعث شده است سفرنامه نویسان و جغرافی دانان از آن با عنوان باغ شهر نیز یاد کنند. سرسبزی و آب و هوای مطلوب و طبیعت باصفا و روح انگیز خرمدره در کنار میهمان نوازی مردم آن، این شهرستان را به یکی از برجسته‌ترین مناطق گردشگری مبدل کرده است. کوچه باغ‌های دل‌انگیز خرمدره هر طبیعت گرد و گردشگری را مجذوب خود ساخته و میل به سفر به این خطه سرسبز را دوچندان می‌کند.
مکان‌های دیدنی و گردشگری خرمدره
شهرستان خرمدره به دلیل داشتن آب و هوای مناسب و بسیار مطلوب و طبیعت با صفا، از مهم‌ترین مناطق گردشگری استان و کشور به‌شمار می‌رود.
باغ‌های وسیع میوه، کوچه باغ‌های قدیمی، کوه‌های هم‌جوار، سدهای خلیفه‌لو و شویر و وجود بیش از ۹۰ اثر باستانی، شامل قلعه‌های تاریخی، تپه‌ها و ابنیه تاریخی قدیمی‌ترین محوطه شناخته شده سکونت بشری در دوره دهکده‌نشینی و پیش از تاریخ در تپه‌ای به نام تپه خالصه و باغات شهر خرمدره بیانگر دیرینگی و سکونت اقوام بشری در شهر خرمدره است که همگی از مناطق بکر و دیدنی این شهرستان در کنار میهمان‌نوازی مردم فهیم و فرهنگ‌دوست خرمدره که زبان‌زد خاص و عام است، به شمار آید.
این شهرستان با توجه به خاک حاصلخیز و هوای معتدلی که دارد، یکی از مهم‌ترین مراکز کشاورزی استان زنجان به شمار می‌رود. از مهم‌ترین محصولات این منطقه می‌توان به سیب، انگور، گردو، آلوچه، سیب‌زمینی و … اشاره کرد که در این میان سیب لبنانی خرمدره از شهرت جهانی برخوردار است. منطقه خرمدره، منطقه‌ای کوهستانی محسوب می‌شود و از نظر طبیعت زیباترین جنگل‌ها و باغات میوه را در استان زنجان دارا است که به همین دلیل به این شهرستان، نگین سبز استان نیز می‌گویند.
از جاذبه‌های طبیعی و بکر این شهرستان می‌توان به کوچه باغ‌های زیبا و کوه‌های بلند با سه‌هزار متر ارتفاع و هپی‌داغی با ارتفاع تقریبی ۱۵۰۰ متر اشاره کرد که از گذشته‌های دور تاکنون نام شهرستان خرمدره با آن‌ها قرین بوده است. دره‌های سرسبز، چشمه‌سارها و صخره‌های عظیم از مناطق دیدنی و زیبای این دو رشته کوه در شمال و غرب شهرستان است که در ایام سال به ویژه در تعطیلات تابستان و نوروز پذیرای تعداد زیادی از شهروندان و هموطنان از سراسر کشور است.
مکان‌های تاریخی شهرستان خرمدره
یکی از آثار تاریخی شگفت‌انگیز به تازه کشف شده تپه باستانی خالصه می‌باشد که در آن خمره‌های بزرگ گلی با قدمت ۶ تا ۸ هزار سال و ابزار ساده گلی مربوط به دوره کرومانیون‌ها و هموساپین ها کشف شده است که گزارش‌هایی از کشف نمونه‌های مشابه در دهستان پلاس (پهناسب قدیم) در سال هلی ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۴ موجود است.
تپه خالصه را می‌توان از معدود مراکز شناخته شده پیش از تاریخ در ایران دانست که می‌تواند اطلاعات مهمی در خصوص پیش از تاریخ شمال‌غرب فلات ایران را ارائه کند. مهم‌ترین سایت شناخته شده شهر خرمدره، دره تپه خالصه است که در جنوب این شهر و به فاصله یک کیلومتری آن میان باغات و تاکستان‌های وسیع با چشم‌انداز زیبا واقع شده است. این تپه در بخش سطحی آن در برگیرنده داده‌های تاریخی ارزشمندی از پیشینه استقرار و مدنیت ساکنین قدیم این شهر بود که در نهایت پیشنهاد کاوش و لایه‌نگاری باستان‌شناختی آن ارائه و مصوب شد.
در نتیجه کاوش‌های باستان‌شناختی که در سال ۸۸ انجام شد، اطلاعات مهمی از سابقه سکونت اقدام بشری در حاشیه رودخانه کبیر به دست آمد. داده‌های باستان‌شناسی حکایت از تعلق این تپه به دوره پیش از تاریخ و شش هزار سال قبل از میلاد دارد، به نحوی که پلان معماری به دست آمده بیانگر سکونت اقوام ساکن به صورت استقرار دائم در دوره روستانشینی بوده و خانه‌ها با خشت و ملات گلی چینه ساخته شده‌اند. از دیگر داده‌های این تپه باستانی، ابزارهای سنگی و ظروف سفالی است و همچنین وجود دانه‌های گیاهی نیز بیانگر حاصل‌خیزی و اشتغال ساکنین این تپه به کشاورزی از گذشته دور تاکنون بوده و استقرار آن را به اثبات می‌رساند.
طبق آخرین کاوش‌ها، قدمت این تپه هشت هزار سال اعلام شده است و در حقیقت تپه خالصه خرمدره را می‌توان از معدود مراکز شناخته شده پیش از تاریخ در ایران دانست که می‌تواند اطلاعات مهمی در خصوص پیش از تاریخ شمال‌غرب فلات ایران ارائه کند.
حمام یان‌یان
یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهرستان خرمدره، حمام یان‌یان است که در مرکز شهر و در میان بافت سنتی در حاشیه رودخانه کبیر و ضلع غربی خیابان سردار جنگل واقع است. این بنا با ۲۱۰ مترمربع وسعت با سبک معماری حمام‌های دوره صفوی، اما در ابعاد کوچک‌تر ساخته شده است. این بنا شامل فضاهایی چون هشتی ورودی، پای‌شویخانه، گرماخانه، نظافت‌خانه، خزینه‌های آب سرد و آب گرم است و تاریخچه ساخت این بنا متعلق به اواخر دوره قاجاریه بوده و تا حدود ۲۵ سال گذشته نیز استفاده می‌شده است، اما در چند سال گذشته متروکه شد و همین عامل موجبات تخریب آن را فراهم کرد.
شهرستان خرمدره به علت برخورداری از آب و هوای خوب و طبیعت زیبا دارای ظرفیت‌های فراوانی در حوزه اکوتوریسم است.