خبرگزاری مهر، گروه مجله - فاطمه برزویی: گزارش خبرگزاری‌های بین‌المللی می‌گویند بیش از ۳۳ هزار نفر در حدود شش ماه گذشته در غزه کشته شده‌اند که در میان آنها شش هزار نفر، کودک و بیش از هفت هزار نفر، زن بوده‌اند. کشتار اسراییل در نوار غزه در این مدت باعث شد روز به روز بسیاری از مردم آسیایی، اروپایی و حتی آمریکایی دست به حمایت از فلسطین بزنند، به هر روشی که از دستشان برمی‌آید!
یکی از این روش‌ها بایکوت و تحریم کردن محصولات و شرکت‌هایی بود که حامی اسرائیل بودند؛ این روش خیلی زود در فضای مجازی به یک کارزار بزرگ یا «کمپین بین‌المللی» تبدیل شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی از گوشه گوشه دنیا محتواهای مختلفی در این باره منتشر می‌کردند.تحریم شکت‌های حامی اسراییل تا جایی جدی شد که ابتدا لیست‌هایی از محصولات بین مردم کشورهای مختلف چرخید که به آنها می‌گفت در صورت خرید این موارد در قتل کودکان و زنان غزه شریک خواهید شد. بعد از آن برای تشخیص راحت‌تر، نرم‌افزاری طراحی کردند که با اسکن کردن بارکد، تشخیص می‌داد خرید محصول مورد نظر سودی برای اسراییل خواهد داشت یا نه.
یکی از معروف‌ترین این تحریم‌ها، درباره مک‌دونالد بود؛ غول مشهور و پرآوازه و بین‌المللی که بیش از چهل هزار شعبه در ۱۰۰ کشور جهان دارد. بایکوت این شرکت با ویدیوهایی بر سر زبان‌ها افتاد که نشان می‌داد که در خیابان‌های شلوغ، گرچه جمعیت زیادی در رفت‌وآمد هستند اما در شعبه «مک‌دونالد» غیر از کارکنان و فروشندگان فروشگاه کسی حضور ندارد.
همچنین فیلم‌های دیگری منتشر شد که نشان می‌داد افراد برای اینکه دیگران را تشویق کنند به این کمپین بپیوندند مقابل در شعبه‌های مک‌دونالد همبرگر رایگان به مشتری‌ها می‌دادند و اینطور مانع از شریک شدن آنان با اسراییل می‌شدند. برخی کاربران نیز در حالی که پرچم فلسطین را روی شانه انداخته بودند با بلندگو وارد شعبه‌های مک‌دونالد می‌شدند و به مشتریان یادآوری می‌کردند که با خریدن محصولات این فروشگاه در نسل‌کشی سهیم خواهند بود.
در هفته‌های اخیر ویدیوهای زیادی از این دست منتشر شده که از طرفی نشان می‌دهند مردم کشورهای مختلف نسبت به ماجرای فلسطین بی‌تفاوت نبوده و حتی به اندازه پول یک همبرگر حاضر به حمایت از اسراییل نیستند؛ از طرف دیگر گروه‌های دیگر را تشویق می‌کند که به این اقدام دسته‌جمعی بپیوندند و نسبت به مظلومان غزه بی‌تفاوت نباشند.
تحریم‌ها کار نمی‌کند؟
یکی از بزرگترین دلایل تحریم این غول صنعت غذایی توسط مشتریان، توزیع و پخش هزاران وعده غذای مجانی میان نظامیان اسرائیلی بوده است. البته پیش از اینها هم کمابیش افشا شده بود که مک‌دونالد در تقابل فلسطین و اسراییل، سمت صهیونیست‌ها ایستاده و خواسته‌های اسراییلی‌ها را برآورده کرده است.
اما بعد از حمله‌های پی‌درپی اسراییل به غزه و کشتار غیرنظامی‌ها و با ملتهب شدن هرچه بیشتر اوضاع، صاحبان امتیاز مک‌دونالد در کشورهای مسلمان مانند کویت، مالزی و پاکستان با صدور بیانیه‌هایی به حساب خود را از این شرکت جدا کردند و از آن فاصله گرفتند؛ آنها به صراحت اعلام کردند دلیل این جدایی حمایت مک‌دونالد از رژیم صهیونیستی است. چیزی نگذشت که تحریم این رستوران زنجیره‌ای در سراسر جهان کلید خورد و به یکی از نمادهای حمایت از فلسطین تبدیل شد.
تا اینکه بالاخره ۲۱ بهمن ماه سال گذشته خبر آمد شرکت «مک دونالد» آمریکا اعلام کرده درگیری در غزه، بین نیروهای مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی باعث کاهش فروش این شرکت در جنوب غرب آسیا، فرانسه و اندونزی شده است. مک دونالد که آمار فروش خود در سه ماه پایانی سال گذشته میلادی را منتشر کرده بود متوجه شد اعداد و ارقام بسیار پایین‌تر از حد انتظار بوده است. بنا بر آنچه این شرکت اعلام کرده دلیل فروش پایین در دوره اخیر، تحریم شرکت‌های حامی اسرائیل در کشورهای منطقه بوده؛ علاوه بر اینها همزمان با انتشار این گزارش نیز خبر رسید ارزش سهام شرکت مک دونالد چهار درصد کاهش داشته است.
وقتی خبر کاهش قابل توجه میزان فروش و ارزش سهام مک‌دونالد منتشر شد، کاربران شبکه‌های اجتماعی شروع به یادآوری این نکته کردند که تحریم اثر دارد و نباید از قدم‌های کوچک به گمان آنکه تاثیری ندارند، صرف‌نظر کرد. فارغ از این، گروهی در مواجهه با این تحریم‌ها آنها را بی‌اثر می‌انگاشتند و درباره بی‌فایده بودن آن می‌گفتند. تصور آنها این بود که کمپانی‌های بزرگی مثل مک‌دونالد با همبرگر نخریدن چند مشتری خش بر نمی‌دارند.
نباید فراموش کرد این شرکت به عنوان یک غول فست فود جهانی شناخته می‌شود و یکی از چند شرکت آمریکایی است که به دلیل حمایت از رژیم صهیونیستی در درگیری و تجاوز به غزه از سوی کشورهای مختلف به خصوص مسلمانان تحریم شده بود. با همه اینها بعد از مدتی آمارها نشان داد کمپین‌ها کارساز بوده و کاسه «چه کنم، چه کنم» به دست صاحبان مک‌دونالد داده است. این شرکت به ناچار اعلام کرد تمام شعبه‌های خود را در سرزمین‌های اشغالی از شرکت اسرائیلی مالک آن پس می‌گیرد تا شاید بتواند بخشی از ضررها را متوقف یا جبران کند.
اخبار حاکی از آن بود که شرکت اسراییلی «آلونیال» که امتیاز مک‌دونالد در اراضی اشغالی را اختیار داشته باید امتیاز ۲۲۵ شعبه با ۵ هزار کارمند را به مک‌دونالد برگرداند. همه شواهد تایید و همچنین اعتراف صاحبان مک‌دونالد نشان می‌داد تحریم‌ها به طور معناداری بر کسب‌وکار این شرکت تأثیر گذار بوده است. کاربران زیادی در قسمت نظرات پست‌های مربوط به اخبار کاهش فروش مک‌دونالد با کنایه نوشته بودند: «گفته بودید تحریم‌ها کار نمی‌کند!»
همه چیز برای سود…
با انتشار این خبر بسیاری از کاربران فارسی زبان یا غیر فارسی زبان در فضای مجازی شروع به نوشتن درباره این موضوع کردند. عده‌ای گفتند تمامی اینها برای سود است، چرا زمانی که پای جان هزاران نفر در میان بود مک دونالد حتی یک بار هم حاضر نشد خدشه‌ای به رابطه خود با اسرائیل وارد کند، اما همین که مشخص شد تحریم‌ها جدی است و منافع این شرکت را به خطر می‌اندازد، چنین تصمیمی گرفت.
کاربری با کنایه به اینکه همه این تصمیمات به حفظ سود اقتصادی این شرکت مربوط می‌شود، نوشت: «همیشه برای منافع! مک دونالد پس از دادن وعده‌های غذایی رایگان به سربازان ارتش اسرائیل مجبور به بازخرید همه ۲۲۵ رستوران تحت امتیاز اسرائیل شد. تحریم در خاورمیانه و سایر کشورهای مسلمان تأثیر معنی داری بر منافع آنها داشت.»
کاربران دیگری به این اشاره کردند که این شرکت‌ها نمی‌توانند با چنین تصمیماتی خود را از لیست تحریم‌ها خارج کنند؛ آنها یادآوری کردند که این تحریم‌ها نه متوقف می‌شود و نه کمتر. یکی از آنها نوشت: «با اینکه پس از اینکه دونالد دیگر برای اسرائیلی‌ها نیست و هر چه هم خسارت وارده شده باشد ما دیگر از آن نمی‌خریم.» کاربر دیگری گفته است: «ما برای تحریم‌ها قوی‌تر از قبل فشار خواهیم آورد، مک دونالد از انسانیت حمایت نکرد و ما کسانی که از این نسل کشی حمایت کردند نمی‌بخشیم…»
شخص دیگری با کنایه زدن به این موضوع که مک‌دونالد خیلی دیرتر از آنچه که باید و شاید تصمیم‌گیری کرده است گفت: «عجب! مک دونالد بعد از کشته شدن هزاران فلسطینی خیلی زود از خواب بیدار شد. من به هر حال تحریم خواهم کرد.»
همچنین کاربری که عکس پرچم فلسطین را برای تصویر حساب خود انتخاب کرده بود یادآوری کرد که بازخرید امتیاز مک‌دونالد از صاحب‌امتیاز اسراییلی، اصل ماجرا را تغییر نمی‌دهد. او نوشت: «به هر حال مشکل ما با شرکت مادر بود نه فقط شعبه آن در فلسطین اشغالی. به تحریم‌ها ادامه دهید! هیچ چیز تغییر نمی‌کند.» همچنین «ماریا» خطاب به شرکت مک‌دونالد گفت: «خون ۴۰ هزار فلسطینی روی دستان شماست… مَک‌نسل‌کشی… من تحریم می‌کنم.»
گروهی از کاربران تاکید بر این داشتند که خسارات اسراییل که به واسطه حمایت مالی چنین شرکت‌های صورت گرفته غیر قابل جبران و بازگشت ناپذیر است بنابراین آنها تغییری در تحریم این شرکت‌ها ایجاد نخواهند کرد. کاربری که به نظر می‌رسد یک «میکاپ آرتیست» باشد، نوشته است: «آیا می‌توانید تمام آن غذاهای گرمی را که به نیروی دفاعی اسراییل دادید را پس بگیرید؟ نه! تحریم ادامه دارد!»
کاربر دیگری نوشت: «مردم از این تصمیم مک‌دونالد، به عنوان یک پیروزی سوء تعبیر می‌کنند و فکر می‌کنند که مک دونالد کنترل را دوباره به دست می‌گیرد تا غذای رایگان ارائه شده به تروریست‌های ارتش دفاعی اسرائیل را متوقف کند و تصویر برند را حفظ کند. این نیست.» این کاربر یادآوری که مک دونالد بعد از این تصمیم اعلام کرده: «رستوران‌های آلونیال بیش از ۵۰۰۰ کارمند دارند که می‌توانند مشاغل خود را حفظ کنند.» و همچنین متذکر شد که جو سمپلز، رییس توسعه بین المللی شرکت مک‌دونالد گفته است: «ما از آلونیال برای ایجاد تجارت و برند مک دونالد در اسرائیل در ۳۰ سال گذشته تشکر می‌کنیم.»
این فرد خطاب به سایر کاربران تاکید کرد که مک دونالد همچنان به بازار اسرائیل و تضمین تجربه مثبت کارمندان و مشتریان در بازار در آینده متعهد است؛ بنابراین: «به تحریم ادامه دهید»
یکی دیر از کاربران در متنی طولانی اما تاثیر گذار نوشته است: «تا زمانی که آنها از غزه عذرخواهی کنند و از غیرنظامیان بی‌گناه غزه حمایت کنند و برای بازسازی زیرساخت‌های غزه کمک مالی انجام دهند و همچنین غذای رایگان به غزه برای مبارزه با گرسنگی ساخته دسته بشر دهند، تحریم‌ها ادامه دارد.»
او یادآوری کرده است: «۶ ماه است که مک دونالد غذای رایگان می‌دهد! و مفتخرم به این تحریم. البته فکر نمی‌کردم برای من و خانواده‌ام ممکن باشد. ما عادت داشتیم هر هفته برویم مک دونالد. همیشه یه روز رژیم را کنار می‌گذاشتیم و سفارش‌های بیرون‌بر می‌گرفتیم ولی از وقتی اسرائیل بدون هیچ رحمی و هر روز بمب به غزه می‌زند و تازه مک‌دونالد هم به آنها غذای رایگان می‌رساند دیگر از آن خرید نمی‌کنیم. بیشتر نه، بیشتر نه، بیشتر نه. دیگر بس است. دیگر برای من و فرزندانم مک دونالد وجود ندارد. می‌توانم بگویم که سلامت ما به سمت بهتر شدن در حال تغییر است و مهمتر از آن این است که پول من به سمت نسل کشی نمی‌رود.»
همه اینها تنها گوشه کوچک و بسیار خلاصه‌ای از صدها و هزاران واکنشی است که در فضای مجازی منتشر شده است. اینکه بسیاری هنوز از ادامه دادن تحریم‌ها علیه مک‌دونالد و دیگر شرکت‌های حامی اسراییل می‌گویند، منطقی به نظر می‌رسد چرا که روز پنجشنبه، این شرکت برای آنکه همچنان سود خود را از جانب اسرائیلی‌ها حفظ کند، اعلام کرد: «به بازار اسرائیل و اطمینان از تجربه مثبت کارمندان و مشتریان در بازار در آینده متعهد است.» همچنین از آلونیال برای ساخت این برند در اسرائیل تشکر کرد و عنوان کرد: «ما به آنچه که در آینده اتفاق خواهد افتاد دلگرم هستیم.»
روشن است که در جهان سرمایه‌داری، هر کسی از منفعت خود نمی‌گذرد و برای سود و پول بیشتر، چشم روی جنایت می‌بندد و با قاتل هم شریک می‌شود؛ اما به نظر می‌رسد در همین دوران، بایکوت و تحریم گروه‌های مردمی و کمپین‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده می‌تواند مقابله‌ای چشم‌گیر و کارساز باشد؛ مقابله‌ای که تاثیرگذاری آن روی شرکتی بزرگ مانند مک‌دونالد یک نمونه مشهود و قابل توجه است.