به گزارش خبرنگار مهر، اداره کل حفظ و احیا بناها، محوطه و بافتهای تاریخی در سال ۱۴۰۲ اقداماتی در راستای حفاظت از بناهای تاریخی انجام داده است که برخی از آنها قابل ذکر است هر چند می‌توانسته این اقدامات منجر به اتفاقات مهم‌تر و پایدارتری باشد.
یکی از این اقدامات بررسی و تهیه گزارش وضعیت بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های اجرایی است. حسب تکلیف ماده ۱۳ قانون حمایت «دستگاه‌های اجرایی و نهادها مکلفند هزینه های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار ثبت شده در اختیار و یا در حیطه موضوع تخصصی همان دستگاه را از محل اعتبارات خود تأمین کنند.» در این راستا با توجه به نبود بانک اطلاعاتی روشن از وضعیت مالکیت بناهای غیرخصوصی، با پیگیری از بالغ بر ۷۰ دستگاه اجرایی و استانی اقدام به پایش و تهیه بانک اطلاعاتی این ابنیه به منظور پیگیری تحقق تکالیف دستگاه‌ها و نظارت و پایش عملکرد حفاظت و مرمت این بناها شده است.
حسب پایش انجام شده در سال ۱۴۰۲ از بالغ بر ۱۴۰۰۰ بنا و اثر ثبتی (به غیر از محوطه‌های تاریخی) بالغ بر ۴۰۰۰ اثر دارای مالکیت غیر خصوصی است. حدود ۲۰۰۰ اثر در مالکیت و اختیار دستگاه‌ها و نهادها و حدود ۱۹۰۰ اثر دارای مالکیت وقفی پایش شده است. همراهی دستگاه‌های اجرایی و نهادها در زمینه انجام این تکلیف قانونی موجب توسعه و رشد مرمت بناهای تاریخی در کشور می‌شود.
احیای شوراهای فنی استان‌ها
نظر به اهمیت تصمیم سازی و تصیمم گیری در خصوص طرح‌ها و برنامه‌های حفاظت و مرمت و ممانعت از تصمیم‌گیری‌های فردی در سال ۱۴۰۲ کلیه شوراهای فنی استان‌ها تعیین تکلیف و ابلاغ اعضای آن صادر شد و شوراها شروع به تشکیل شد به گونه‌ای که در سال گذشته در حوزه بناهای تاریخی ۷۰ پروژه مرمت در این شوراها بررسی شده است. اهتمام معاونت میراث فرهنگی، بهره گیری از طرفیت شوراهای فنی استان‌ها متشکل از متخصصین مختلف به منظور ارتقا سطح کیفی اقدامات مرمتی است.
در این راستا و مقارن با برنامه‌های روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی «نشست سراسری اعضای شوراهای فنی ادارات کل استانی» به منظور ایجاد هم افزایی و وحدت رویه با تبیین حدود عمل و انتظارات از شوراها با حضور قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی برگزار می‌شود
تسهیلات مرمت و مقاوم سازی
کسب مصوبه شورای پول و اعتبار برای «تسهیلات مرمت و مقاوم سازی کلیه ابنیه در بافتهای تاریخی» و وام ودیعه مسکن برای دوره مرمت؛ با همکاری وزارت راه و شهر سازی و شرکت باز آفرینی شهری که منجر به تعریف تسهیلات مرمت برای اولین بار در کشور در نظام بانکی و پذیرش اسناد مالکیتی بناهای تاریخی در سیستم بانکی کشور شد. وزارت میراث در پی افزایش میزان تسهیلات و کاهش نرخ بهره آن به منظور بهره مندی و استقبال ساکنان بافتهای تاریخی است
دستورالعمل مطالعات فرهنگی و تاریخی
تهیه دستورالعمل مطالعات فرهنگی تاریخی و تهیه پیوست میراث فرهنگی، از قانون برنامه چهارم توسعه و آئین نامه اجرایی بند ج ماده ۱۱۴ این قانون از سال ۱۳۸۶ که «کلیه دستگاه‌های اجرایی مشمول قانون برنامه چهارم توسعه موظفند قبل از اجرای پروژه‌های‌بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی- تاریخی در مکان اجرای طرح اقدام کنند» که طبق ماده ۲ آن باید این مطالعات در قالب دستورالعمل تهیه شده توسط میراث فرهنگی باشد.
همچنین ماده ۱۰۰ قانون برنامه ششم که تهیه و الحاق پیوست تخصصی میراث فرهنگی را برای طرح‌های توسعه‌ای بزرگ و مهم در حوزه‌های زیر بنایی و خدماتی مورد تاکید قرار می‌دهد. با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی «دستورالعمل اجرایی مطالعات فرهنگی - تاریخی و پیوست میراث فرهنگی برای طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی کشور» تدوین و ابلاغ شد. در این ارتباط با تشکیل شورای فنی طرح‌های عمرانی در وزارت در سال گذشته ۱۸ پروژه عمران ملی و منطقه‌ای در حوزه‌های سدسازی، خطوط انتقال و… تعیین تکلیف شد
برنامه مرمت مشترک با سازمان‌های دیگر
در راستای تفاهم نامه منعقده با سازمان اوقاف و امور خیریه در سال ۱۴۰۲ برای برنامه مشترک دو ساله برای مرمت ۵۰ بنای تاریخی در استان‌ها، برنامه ریزی و اقدامات آغاز شد
برنامه مشترک با بنیاد مسکن حسب تکالیف بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به ویژه در قانون حمایت مصوب ۱۳۹۸، در پی تفاهم نامه منعقده با بنیاد، بسته اقدام مشترک برای حفاظت و احیا، ۱۰۰ روستاهای تاریخی مشترک با بنیاد مسکن و معاونت گردشگری و صنایع دستی تهیه و در حال توافق نهایی است.
دستورالعمل مدیریت بهره برداری پشتیبانی و نگهداری بناهای تاریخی
حسب تکلیف ماده ۲ قانون حمایت مصوب سال ۱۳۹۸ مبنی بر «ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون، دستورالعمل‌های مورد نیاز برای مدیریت بهره برداری، نگهداری و پشتیبانی بناها، اماکن و بافتهای تاریخی فرهنگی با اولویت واگذاری فعالیت‌ها به بخش غیردولتی را تهیه و ابلاغ کند» تدوین دستورالعمل مدیریت بهره برداری پشتیبانی و نگهداری بناهای تاریخی با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی کشور در سال گذشته آغاز و در مراحل نهایی است.
آئین‌نامه نظام فنی و اجرای بناها و بافتهای تاریخی
در راستای اقدامات قبلی انجام شده و تکلیف سازمان برنامه و بودجه در ماده ۶ قانون حمایت مبنی بر «سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است با همکاری سازمان، وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه نظام فنی و اجرایی اختصاصی مربوط به بناها و بافتهای تاریخی فرهنگی اقدام کرده و به تصویب هیأت وزیران برساند.» پیش نویس این آئین نامه تهیه و برای سازمان برنامه ارسال و در جلسات کارشناسی مورد بررسی قرار گرفت.
انجام بالغ بر ۳۰۰ پروژه حفاظت و مرمت در بناها و محوطه‌های تاریخی، آغاز تدوین ۱۰ ضابطه اختصاصی بافتهای تاریخی و بررسی ۲۴ ضابطه اختصاصی در حال تهیه برای بافتهای تاریخی کشور، پیگیری تشکیل شهرداری بافتهای تاریخی با مکاتبه و درخواست وزیر میراث فرهنگی از وزیر کشور و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی؛ بررسی و اعلام نظر در خصوص ۱۱۶ طرح و برنامه برای ۲۴ جلسه شورای عالی معماری و شهرسازی از طریق شرکت در کمیته‌های فنی و ارائه نظرات پشتیبان در شورای عالی معماری و شهر سازی از جمله اقدامات دیگر است.
همچنین در سال گذشته در قالب مشارکت با مردم برای مرمت بناهای تاریخی دارای مالکیت خصوصی از محل منابع دولتی در سال گذشته ۳۵ پروژه مشارکت انجام پذیرفت. رویکرد اداره کل در سال گذشته مشارکت برای حفظ سکونت در خانه‌های تاریخی موجود در بافتهای تاریخی به عنوان پیشران احیا بافتهای تاریخی بود و با تمرکز بر حمایت از خانه‌های تاریخ موجود در ماسوله، شیراز و همدان انجام شد.