به گزارش خبرنگار مهر، بزرگداشت سی و یکمین سالگرد شهادت سید مرتضی آوینی با عنوان «میراث مرتضی» امروز ۲۷ فروردین، با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و هنر و رسانه در محل تالار وحدت برگزار شد. همچنین اولین مستند شهید سید مرتضی آوینی با عنوان «دهکده برزان» اولین بار پس از ۴۴ سال در این مراسم به نمایش گذاشته شد.
این برنامه با پخش سرود ملی، تلاوت آیاتی چند از قرآن مجید و پخش کلیپ از شهید آوینی آغاز شد.
مجری این رویداد در ابتدا در رابطه با رویکرد برنامه امسال، عنوان کرد: برنامه این سالگرد بر اساس انقلاب، جهاد و جهاد سازندگی شکل گرفته و محتوای برنامه سی و یکمین بزرگداشت در این زمینه است.
پس از پخش کلیپ، سردار علیرضا افشار از اعضای هسته اصلی و اولیه جهاد سازندگی و مسؤول روابط عمومی جهاد سازندگی که در شکل‌گیری و بازسازی گروه جهاد نقش داشته است با اشاره به اینکه شهید آوینی بر هنر متعهد تاکید داشت، گفت: هنر را می‌توان از منظر رویکردی به سه دسته تقسیم کرد، هنر دولتی که بستگی به دولت حاکم دارد و اگر دولت انقلابی باشد رویه هنر متعهد خواهد بود، دوم هنر آزاد و هنری که غرب آن را ترویج می‌کند، حال آنکه خود غرب کنترل جدی بر هنر دارد و سوم هنر متعهد که شهید آوینی پرچمدار آن بود.
تحول در آوینی منجر به نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در کشور شد
وی با اشاره به اینکه شهید آوینی تحت اندیشه امام خمینی (ره) متحول شد، گفت: تحول در او منجر به نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در کشور شد؛ آوینی اهل مطالعه بود و همواره نسبت به سینمای گیشه و به تعبیر او سینمای آبگوشتی نقد داشت.
افشار با اشاره به اخراج آوینی از صداوسیما، تعطیلی فعالیت های او در حوزه هنری و انتقال فعالیت های گروه جهاد سازندگی به بسیج پس از نامه نگاری بسیج با مقام معظم رهبری، مطرح کرد: در یک جلسه به او (آوینی) گفتم رسالت «روایت فتح» تازه شروع شده است و شما صاحب سبک در حوزه مستند هستید و پیشنهاد دادم که آوینی فیلم و سریال بسازد و از حوادث و ماجراهای دفاع مقدس مشابه سریال «ارتش سری» سریالی تولید شود که عمر او کفاف این کار را نداد.
وی در پایان با اشاره به اینکه امروزه هم صحنه های دلخراش و ناگوار زیادی از غزه مشاهده می‌شود که بعضا نظیر آن در دفاع مقدس وجود داشت اما نریشن و صدای آوینی موارد ناراحت کننده را قابل تحمل می‌کرد، گفت: امروز نیاز داریم تا به سبک آوینی، این تصاویر و جنایت‌ها در غزه دارای پیام شود و نمایش این تصاویر با پیام باشد.
پس از این گروه سرود تسنیم البرز ۲ اثر «شیرمردان خدا» و «ای شهید زمان» را اجرا کردند.
در ادامه «دهکده برزان» اولین اثر شناخته شده از مرتضی آوینی به نمایش درآمد. این مستند در آرشیو بنیاد روایت فتح و صداوسیما وجود نداشت و با پیگیری های بنیاد روایت فتح و همت فیلم خانه ملی ایران تهیه و در این مراسم برای اولین بار به نمایش گذاشته شد.
مرتضی آوینی چگونه خلق شد
بعد از نمایش فیلم جلسه نقد و بررسی این اثر با حضور بهروز افخمی و اسماعیل براری برگزار شد.
اسماعیل براری در ابتدا با این مقدمه که «دهکده برزان» خیلی فیلم محکم و جذابی نبود و اشکالی هم نداشت، مطرح کرد: در نگاه به تاریخ سینما باید زمان را به عقب برگردانیم و ببینیم چرا این اثر را مطالعه می‌کنیم. تحت تاثیر این فیلم قرار گرفتن انتظار زیادی است. با مطالعه این فیلم می‌بینیم که آوینی گام های خود را کجا گذاشته است و چگونه قدم برداشته است.
وی افزود: این اولین نریشن مرتضی آوینی است، آوینی از نظر من اولین نریشن نویس ایران است. اول این فیلم و آخر آن از نظر ریتم نریشن نویسی متفاوت است و ما آخر فیلم همان آقا مرتضی را می بینیم که می‌شناختیم. باید فیلم را از این دیدگاه ببینیم که چگونه مرتضی آوینی خلق شد.
پس از آن بهروز افخمی منتقد سینما، گفت: من فیلم بعدی آوینی با عنوان «خان گزیده‌ها» را تدوین کردم و احساس کردم مرتضی زیر بار موارد تعیین شده توسط من نمی‌رود و خود او می‌خواهد فرم فیلم را تعیین کند. این فرم ارتباط بین کلام شاعرانه و تصویر، مختص آوینی بود و به تدریج در او پیدا شد. شخصیت هنری آوینی به شاعری بیشتر تمایل داشت و فکر می‌کنم سید مرتضی اگر زنده بود فرم سینمای مستند را بعد از جنگ استفاده می‌کرد.
اسماعیل براری با اشاره به اینکه فیلم های «روایت فتح» فراموش نمی‌شود، گفت: این فیلم ها فقط یادآور خاطرات ۳۰ سال پیش ما نیست و به نظر می‌رسد آوینی با همین «روایت فتح» دشمن را شکست داد.
وی با تاکید بر اینکه آوینی یک ساختار و فرمول ابداع و کشف کرد، یادآور شد: چطور زمانی که کنار او بودیم متوجه این ابداع نشدیم و آوینی نام این ساختار و فرمول را «سینمای اشراقی» گذاشت.
پس از این بهروز افخمی در ادامه صحبت های براری، مطرح کرد: آوینی دوست داشت خود حقیقت را کشف کند و از همین رو فرم های مرسوم را نمی‌پذیرفت؛ می‌توان گفت سید مرتضی تلاش کرد این مدل را تحت عنوان «مستند اشراقی» بیان کند.
اسماعیل براری در پایان برنامه گفت: داریم راجع به اینکه چطور فیلم بسازیم تا این فیلم بعد از فوت ما ماندگار شود و سی سال بعد عده ای بیان و آن را بررسی کنند، صحبت می‌کنیم. بذری که آوینی کاشته هنوز جوانه نزده است و برای تحقق این امر باید به عقب برگردیم و فیلم های آوینی را کالبد شکافی کنیم. آقا مرتضی نشان داد حواس او جمع بوده است که فیلم هایش ماندگار شده اند.