به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، «برم یه سه تار ارزون پیدا کنم بخرم و آموزش سه تار رو شروع کنم». این جمله را خیلی از هنرجوهای تازه کار سه تار، اول کار به خودشان می‌گویند اما نمی‌دانند که هر سه تاری برای نوازندگی مناسب نیست. تقریباً همه سه تارهای ارزان قیمتی که در فروشگاه‌ها می‌بینیم، به جز شکل ظاهری، هیچ نشانه‌ای از معیارهای سه تار استاندارد را ندارند و حتی گاهی اوقات سه تارهای گران قیمت هم تقلبی از آب در می آیند.
اگه یک سه تار نامناسب بخرید؛ نه تنها پول خود را از دست دادی که حتی نوازندگی را هم یاد نمی‌گیرید. ما قصد داریم در این مطلب شما را با همه ویژگی‌های یک سه تار خوب آشنا کنیم تا بتوانید با آگاهی کامل سه تار مورد علاقه خود را پیدا کنید و از یادگیری و نواختن با آن لذت ببرید.
ویژگی‌های یک سه تار خوب
به نقل از وب سایت نت به نت، یک سه تار خوب قطعاً سه ویژگی اصلی را باید داشته باشد.
۱ - استاندارد باشد:
استاندارد بودن سه تار به معنای کامل بودن همه شاخصه‌های ابعادی و فیزیکی آن است. به عبارتی همه اجزای سه تار بایستی با هم در هارمونی کامل بوده و همچنین هر کدام به تنهایی کارایی منسجمی داشته باشند. ابعاد یک ساز، وزن و هندسه آن نیز باید بر اساس الگوهای پذیرفته شده باشد.
۲ - خوش دست باشد:
وقتی سه تار را در دست می‌گیرید، کاملاً بایستی احساس راحتی داشته باشید. به اصطلاح ساز باید به دستان شما بنشیند. خوش دست بودن ساز یک پارامتر قابل انداه گیری نیست؛ بلکه امری کاملاً حسی و تجربی است. توصیف ساده این ویژگی به این شرح است که با در آغوش گرفتن سه تار، احساس کنید یک جسم کاملاً سازگار با آناتومی خود را در دست گرفته‌اید.
۳ - خوش صدا باشد:
چیزی که ما نهایتاً از سه تار می‌خواهیم، صدای فراگیر و شفاف است. صدای سه تار همیشه در گوش نوازنده شنیده می‌شود. پس بهتر است قبل از خرید به این ویژگی مهم توجه کنیم. عوامل زیادی در کیفیت صدا تاثیر گذارند. از بافت چوب‌های به کار رفته در ساختمان سه تار گرفته، تا نحوه برش، رگلاژ و مونتاژ قطعات. در نهایت ما بایستی سازی را انتخاب کنیم که علاوه بر سلامت صدایی (عدم شنیده شدن صدای گز یا خفه شده)؛ نوای آن بر دلمان خوش بنشیند.
۱۰ راهنمایی مهم برای خرید سه تار
توصیه می‌کنیم حتماً سه تار را از جایی که معتبر و شناخته شده است، خریداری کنید. فروشگاهی که تخصصش موسیقی باشد و ضریب جلب اعتماد مشتریان در آنها بالا باشد. فرض می‌کنیم شما قصد دارید به تنهایی اقدام به خرید سه تار کنید. حتماً نکاتی که در زیر گفته می‌شود را مد نظر قرار دهید. دقت به این موارد می‌تواند شما را در خرید یک سه تار خوب راهنمایی کند.
۱- صفحه سه تار باید از چوب توت باشد، برای تشخیص بدانیم که رنگ آن قهوه‌ای مایل به زرد است. صفحه مهمترین عامل در شفافیت صدای سه تار است. با نوک انگشتان تمام سطح صفحه را لمس کنید. باید کاملاً صاف وصیقل خورده باشد و کوچک‌ترین برجستگی در آن وجود نداشته باشد.
۲- کاسه سه تار عامل اصلی فراگیری و صلابت صداست. چوب توت به خاطر بافت فشرده و یکدستی که دارد، بهترین عملکرد را برای تقویت صدا دارا می‌باشد. حتماً به دور تا دور کاسه نگاه کنید، هندسه کاسه بایستی کاملاً منسجم بوده و پهلوهای کاسه در قرینگی کامل باشند.
۳- دسته سه تار از چوب گردو است. این چوب به خاطر استحکام بالایی که دارد برای ساختن دسته به کار می‌رود. ضخامت در بالا دسته بیشتر از پایین دسته است. دقت داشته باشید تناسب افزایش ضخامت، کاملاً در طول دسته رعایت شده باشد.
۴- صدای سه تار با پرده گیری از بالا دسته تا پایین دسته بایستی یکنواخت و همسان باشد. پرش‌های صوتی یا تغییر جنس صدا در طول دسته، نشان از عدم تراز دسته است.
۵- سه تار نباید زیادی رنگ داشته باشد. رنگ زیاد می‌تواند دلیلی برای پوشاندن معایب و خوردگی‌ها باشد. از طرف دیگر باعث می‌شود ارتعاش طبیعی ساز دچار نقص شده و کیفیت صدای آن افت کند.
۶- حتماً صدای ساز را با گرفتن پرده‌ها تست کنید. در هیچ پرده‌ای نباید صدای گز یا ناهنجاری شنیده شود.
۷- محل اتصالات اجزای اصلی یا بدنه را چک کنید. هیچ روزنه و شکافی نباید در محل چسبانده شدن اجزا مشاهده شود.
۸- وزن سه تار بایستی در هر دو طرف بالانس باشد. سنگین‌تر بودن یک سمت ساز نشان از رعایت نشدن اصول حرفه‌ای در ساخت آن است.
۹- به تراز خرک و شیطانک دقت کنید. فاصله سیم‌ها با دسته و صفحه سه تار نباید زیاد باشد. همچنین محل قرار گیری سیم‌ها روی دسته باید به گونه‌ای باشد که سیم بم و واخوان کنار یکدیگر باشند و سیم‌های یک و دو کمی فاصله بیشتری داشته باشند.
۱۰- در نهایت اجزای جانبی را رصد کنید. پرده‌ها نباید پوسیده و کهنه باشند. گوشی‌ها نه زیاد شل و نه زیاد سفت باشند. سیم گیر بسیار حساب شده بر انتهای کاسه چفت شده باشد.
برای اطلاع از قیمت سه تار و خرید سه تار اصل روی این لینک کلیک کنید:
مراحل ساخت سه تار
تا به حال به این فکر کرده‌اید سه تار چگونه ساخته می‌شود؟
ساخت سه تار هنری است در شاخه صنایع دستی. سازهای زهی از جمله سه تار توسط سازگران حرفه‌ای ساخته می‌شوند. از آنجا که سه تار بسیار ناز پیکر و ظریف است، ساختن آن به تجربه زیادی احتیاج دارد. یک سازگر در شروع کار خود شاید مجبور به ساخت دهها سه تار به عنوان آزمون و خطا باشد تا پس از کسب تجربه لازم، خم و چم کار را دانسته و محصولی با کیفیت و یگانه را خلق کند.
خشک کردن، برش، پرداخت چوب:
اولین مرحله خشک کردن چوب است که باید در هوای آزاد و در سایه انجام شود. این مرحله گاه سال‌ها زمان می‌برد. سازگران به دنبال چوبی هستند که مدت طببیعی خشک شدن را گذرانده باشند. چنانچه چوب نمدار باشد، در آینده به دلیل از دست دادن رطوبت می‌تواند دچار ترک و شکستگی، و یا تغییر شکل شود.
بر خلاف تصور، برش تنه درخت برای ساخت ساز به صورت طولی است، نه عرضی. چرا که باید چوب در مسیر الیاف‌های طبیعی خودش شکافته شود. حلقه‌های سالیانه درختان بایستی دقیقاً به صورت عمودی برش بخورند. در آخر با برش یک قالب به صورت مکعب مستطیل، چوب مورد نیاز برای کاسه یک تکه به دست می‌آید.
کاسه با مغاک و اره تو خالی می‌شود و برای این کار از قالب‌های از قبل ساخته شده استفاده می‌شود. در مرحله بعد تعیین طول دسته است. برای این کار رابطه هندسی طول سیم با صدای نت دو دست باز مورد نظر قرار می‌گیرد. صفحه نیز با سمباده و ابزار جلا دهنده، کاملاً صاف و صیقلی می‌شود.
در حین ساخت به ابعاد هندسی توجه خاصی می‌شود. از قرینگی پهلوهای کاسه تا قوس عرضی و طولی روی دسته. مکان‌های اتصال چوب‌ها مخصوصاً اتصال دسته به کاسه از مراحل حساس به حساب می‌آید. مونتاژ قطعات مرحله بعدی را تشکیل می‌دهد. جایی که خرک، شیطانک، پرده‌ها، گوشی‌ها، سیم گیر بر بدنه اصلی مونتاژ و سوار می‌شود.
بهترین سه تار برای شروع نوازندگی چیست؟
بهترین سه تار برای شروع نوازندگی، سه تاری است که سه ویژگی گفته شده در بندهای قبلی را داشته باشد. یعنی استاندارد، خوش دست و خوش صدا باشد. باقی موارد دیگر سلیقه‌ای است. مثلاً هنرجویی که محدودیت مالی ندارد، می‌تواند به سراغ خرید سه تار حرفه‌ای و گران‌ترین سه تارهای موجود برود و با آن یادگیری را شروع کند.
اما پیشنهاد ما به هنرجویان مبتدی با محدودیت وسع مالی، خرید یک سه تار مبتدی می‌باشد. گاهی علاقه به یادگیری یک ساز، ناشی از یک هیجان زود گذر است و بسیاری از افراد پس از چند جلسه آموزش؛ از ادامه کار انصراف می‌دهند. به همین خاطر خرید سه تار مبتدی منطقی‌تر است. چرا که در صورت انصراف، هزینه کمتری روی دست هنرجو باقی می‌ماند.
خرید سه تار ارزان قیمت
قیمت یک سه تار خوب و ارزان یا گران بودن یک محصول، امری نسبی است. اما فرض کنیم به سه تارهایی که زیر دو میلیون تومان قیمت دارند، سه تار ارزان قیمت گفته می‌شود. خیلی بی پرده بگوییم، نوازنده نشدن، خیلی بهتر از نوازنده شدن به وسیله این گونه سه تارهای ارزان قیمت است. در این گونه سه تارها هیچ استانداردی در اصول حرفه‌ای ساخت رعایت نشده است. چوب‌ها همه بی کیفیت هستند، هارمونیک بودن اجزا به هیچ عنوان در آن لحاظ نشده است. این گونه سازها علاوه بر اینکه عمر بسیار کوتاهی دارند، در همان عمر مفید خود نیز فایده‌ای برای یادگیری ندارند. چرا که استاندارد نیستند. سه تار ارزان، بیشتر جنبه دکوری دارد. یادگیری سه تار با یک ساز غیر استاندارد، درست مثل کج نهادن خشت اول است. اگر هنر نوازندگی با سه تار را می‌خواهیم، برای هنر خود ارزش قائل شویم و از کار با سه تارهای بی کیفیت و ارزان دوری کنیم.
بهترین سه تار سازان ایران
همانقدر که نوازندگان بزرگ با تلاش‌های خود به اعتلای موسیقی سنتی ایران پرداخته‌اند، سازنده‌های ساز نیز به همان میزان در این مسیر نقشی کلیدی و پر رنگ داشته‌اند. سازندگان سه تار مهمترین رکن نوازندگی، یعنی ساز را از دل چوب بی جان خلق می‌کنند تا در دستان نوازنده به نغمه‌های زیبای موسیقی جان بخشی کند.
سازندگان سه تار بزرگ و معروفی در تاریخ این سرزمین بوده‌اند. از معاصرترین آنها می‌توان به استاد مرحوم محمود حکیم هاشمی اشاره کرد. سه تارهای این سازگر جوان از نهایت استحکام و ظرافت برخوردار بوده است وصدا دهی بی نظیری را به وجود می‌آورد.
از دیگر اساتید معروف مرحوم اوستا فرج الله، سازنده پر آوازه تار و سه تار و کمانچه بود که سه تارهای ساخت او در زمان قاجار، جزء آثار گرانبهای آن دوره محسوب می‌شد و تنها به دست افراد والا مرتبه موسیقی، مثل درویش خان می‌رسید.
استاد مرحوم حاج طاهر یکی دیگر از سازندگان نامی ایران بوده که تنها چند سه تار منحصر به فرد را ساخت. هر کدام از سه تارهایش نامی به خصوص داشت. مثل سه تار محک که به دست محمد رضا لطفی رسید. یکی از سه تارهای ایشان نیز به نام قشنگ، متعلق به قشنگ کامکار از نوادگان این استاد رسیده است. آنقدر سه تارهای حاج طاهر معتبر بوده که حتی یکی از آنها با نام سه تار مسکین، مثل یک اثر تاریخی و گرانبها توسط غریبه ای مرموز دزدیده شده و به خارج از کشور انتقال یافته است. موزه ملی ایران میزبان یکی از سه تارهای حاج طاهر است و عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند.
استاد مرحوم سید جلال نیز در زمره سه تار سازان نامی ایران زمین قرار داشت. این درویش عارف مسلک سه تارهای بی نظیری ساخت که هر کدام لقبی جاودانه می‌گرفت. سه تار محشون و بی نظیر ازجمله معدود سه تارهایی است که در تاریخ موسیقی ایران از آن یاد می‌شود.
ازدیگر اساتید بزرگ سازنده سه تار می‌توان به نام‌هایی چون زادور ارمنی، حاج محمد کریمخان، علی محمد صفایی، جواد سروری، نریمان آبنوسی و… اشاره کرد.
همچنین سید کرم حسینی، مرحوم محمد مهدی کمالیان، حسن زاد خیل، فرمان مرادی، امین جزایزی، قاسم علیشاهی، کیومرث بزرگی، غلامرضا میرهاشمی، محمدرسول جلیلوند، احمد ناظمی، یدالله گودرزی، مرتضی پور ابراهیم، مجید مهری، محمدرضا مفاخری، مجید آیتی و… تنی چند از سه تار سازان معاصر هستند که سه تارهایشان در دست هنرمندان این سرزمین خوش نوازی می‌کند.
خرید سه تار اصل با ضمانت کیفیت
و اما نکته آخر در مورد خرید سه تار، که از همه نکات گفته شده مهم‌تر است.
موضوع در مورد مهر سه تار است! در بازار داغ و پر تپش موسیقی، سازندگان سه تار، بر روی ساز خود مهری را داغ می‌کنند تا شناسنامه کار او باشد. اما بد نیست بدانیم سوداگران همه جا و در هر بازی وجود دارند. زدن مهر به بدنه سه تار کار سختی نیست. چندین بار دیده شده است که دستفروشان سه تارهای ارزانی را به مردم می‌فروشند که روی آنها مهر اساتید بزرگی مثل مفاخری و محمدی حک شده است. جعل مهر کار سختی نیست. به خاطر همین، ملاک اعتماد شما برای خرید سه تار نباید مهری باشد که روی بدنه آن می‌بینید. بلکه باید به اعتبار فروشگاهی باشد که از آن خرید می‌کنید. به عنوان مثال فروشگاه اینترنتی نت به نت سالهاست به فروش انواع سه تارهای با کیفیت اشتغال دارد و در سطح کشور شناخته شده است. این اعتبار، ملاک مناسبی برای اعتماد کردن به مهر درج شده روی سه تار می‌باشد؛ چرا که قطعاً از اصالت آن مطمئن خواهیم بود و می‌دانیم تمام محصولاتشان دارای ضمانت اصل و کیفیت است. پس توصیه مهم ما به شما، خرید سه تار فقط و فقط از مراجع و فروشگاه‌های معتبر و تایید شده است. به هر کس و هرجایی اعتماد نکنید تا خدایی نکرده در دام سودجویان گرفتار نشوید.
این مطلب، یک خبر آگهی بوده و خبرگزاری مهر در محتوای آن هیچ نظری ندارد.