خبرگزاری مهر، گروه استانها: اسب کاسپین یا اسبچه خزر با قدمت بیش از پنج هزار سال که با نام‌های دیگری چون اسبچه خزر و گیلِ اسب نیز شناخته شده است از کهن‌ترین نژاد اسب‌ها در دنیا محسوب می‌شود و در تاریخ و فرهنگ مازندران نیز قدمتی به بلندای تاریخ دارد.
اثر اسب کاسپین به عنوان «اسب کاسپین، مهارت‌های سنتی، پرورش ونگهداری» با شماره ۲۸۷۸ روز ۱۶ مهرماه سال ۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت رسیده است و خاستگاه اصلی آن در آمل است که نشان دهنده هویت بالای تاریخی، اصالت، ریشه و تاریخ این استان است.
مهدی جمشید خانی شاگرد پدر سوارکاری نوین ایران و کاسپین که اهل روستای واشکن کجور نوشهر است، می‌گوید: منطقه‌ای که در آن به سر می‌بریم خاستگاه یکی از اصیل‌ترین نژادهای اسبچه خزری دنیاست و یک بانوی آمریکایی این نژاد را در این منطقه آمل کشف کرده است.
وی در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اسبچه کاسپین توسط این بانوی آمریکایی به دنیا معرفی شده است، گفت: بعد از آن انجمن‌های اسبچه در اروپا تشکیل شده است و مسابقات مختلفی برگزار شد.
وی مسابقات پرش اسب کاسپین و دیگر انواع آن را از جمله طرح‌ها ذکر کرد که در اروپا برگزار شده است و افزود: این برنامه‌ها سبب شد تا نژاد اسب کاسپین به دنیا معرفی شود.
حمایت فدراسیون از اسب کاسپین
جمشید خانی با بیان اینکه فدراسیون از نژاد اسب کاسپین در حال حمایت است، ادامه داد: چند صباحی است مسابقات اسب‌های پرورش و تربیت شده در داخل، نظیر نژاد اسب کاسپین و ترکمن در داخل کشور در حال برگزاری است و به پرورش دهندگان این نژادها مژده می‌دهم که فدراسیون از این گونه‌ها حمایت می‌کند.
وی با بیان اینکه این اسب‌ها برای مسابقات یک روزه، ۲ و سه روزه تربیت می‌شوند، تصریح کرد: این اسب‌ها بهترین اسب‌های دنیا هستند و برای آموزش سوارکاران نونهالال و نوجوان به کار گرفته می‌شود.
جمشید خانی درباره وضعیت سوارکاران مازندرانی افزود: در حال حاضر بیشترین سوارکاران در رشته استقامت فعالیت می‌کنند و باید تلاش کنیم تا بقیه رشته‌ها نیز در استان مازندران توسعه یابد.
وی گفت: کسی که به تولید و پرورش اسب می‌پردازد باید برای بازاریابی آن نیز برنامه‌ریزی کند و دولت باید در این راستا بسترسازی کند.
جمشید خانی با عنوان اینکه چند ماهی مسابقات نژاد اسب‌های کاسپین راه اندازی شده است، یادآور شد: در صورتی که تولید کنندگان نیز متناسب با بازار به تولید و پرورش بپردازند و اسب‌های خوبی را برای میدان تربیت کنند چرخه صنعت مازندران به حرکت در می‌آید.
در صورتی که تولید کنندگان نیز متناسب با بازار به تولید و پرورش بپردازند و اسب‌های خوبی را برای میدان تربیت کنند چرخه صنعت مازندران به حرکت در می‌آید
مهدی جمشید خانی به جایگاه ورزش اسب سواری در ایران و مازندران اشاره و اضافه کرد: من در منطقه مازندران با اسب آشنا شدم و باید اسب منطقه شخصیت جهانی خود را بروز و ظهور رساند و و باید همه در این حوزه حمایت کنیم.
اسب خزری یا کاسپین، همان‌طور که از نامش پیداست، به اکوسیستم مناطق شمالی ایران تعلق دارد. در سال ۱۳۹۰ در گوهر تپه مازندران گورستانی متعلق به سه هزار و ۴۰۰ سال قبل از میلاد کشف شد که در آن فسیل‌های اسب خزری وجود داشتند. همچنین کتیبه‌هایی در مناطق تخت جمشید وجود دارد که تصویر این اسب ایرانی را نشان می‌دهد. امپراتوری عظیم ایران در گذشته، به نیروهای حیوانی قوی برای حمل‌و نقل احتیاج داشته و از این اسب کمک می‌گرفته است.
اسب خزری زیبا دارای بدنی متناسب است، اما مانند بسیاری از نژادها بدن پر و تنومندی ندارد. به همین خاطر به او اسبچه یا اسب مینیاتوری هم گفته می‌شود. البته مینیاتوری بودن این نژاد خیلی مشهود نیست و نمی‌توان به راحتی تفاوت بدنی آن را با سایر اسب‌ها تشخیص داد. اسب نژاد کاسپین دارای استخوان‌بندی محکم، سم بیضی و سفت، سر کوچک، چشمان درشت و برجسته، گوش‌های ایستاده و بافاصله و پیشانی محدب است.
پوست نژاد خزری بسیار براق، درخشان و نازک است و یال و دم ظریف اما پرپشت و صاف دارد. اسب خزر به رنگ‌های سفید، سیاه، نیلی، خاکستری و قهوه‌ای تیره و روشن دیده می‌شود. ازنظر ظاهری این اسب شباهت زیادی به نژادهای آخال تکه و عربی دارد. قد اسب بالغ به طور میانگین ۱۱۷ تا ۱۲۷ سانتی‌متر و وزن آن ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم است. طول عمر این اسب در صورت مراقبت و نگهداری صحیح به ۲۵ تا ۳۰ سال می‌رسد.
اسب کاسپین به عنوان در فهرست آثار ناملموس فرهنگی ثبت ملی شده است و به تاکید کارشناسان میراث فرهنگی ثبت ملی از انقراض این گونه نادر و منحصر به فرد جلوگیری می‌کند.
اسب کاسپین به جایگاه واقعی نرسیده است
حسین ایزدی مدیر کل میراث فرهنگی مازندران رونق گردشگری ورزشی و حفظ احیای گونه نادر اسب کاسپین را از مزیت‌های ثبت ملی این نژاد نادر بیان کرد و گفت این اسب از نظر استقامت و اسب‌های پایه دنیا به شمار می‌رود متأسفانه تاکنون آنگونه که باید نتوانسته به جایگاه خود دست یابد.
وی با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد سرمایه‌گذاری در این زمینه را مستلزم حمایت دستگاه‌های مختلف از جمله منابع طبیعی برای واگذاری اراضی مورد نیاز برای پرورش و تربیت آن ذکر کرد و ادامه داد: همچنین باید برای جلوگیری از قاچاق نژاد برنامه‌ریزی و تدبیر شود.
در حالی ایران و مازندران مهد اسب کاسپین به شمار می‌رود که برخی کشورهای همسایه در تلاش هستند تا این نژاد را به نام خود در فهرست جهانی و یونسکو ثبت کنند و سرمایه‌های ملی ما را به یغما برند.
شناسایی آمار دقیق ز تعداد اسب‌های کاسپین می‌تواند پرونده ثبت جهانی اسب کاسپین به نام ایران را سرعت بخشد.